- چکیده:
گرایش به انواع موادمخدر که عادت آن به صورت اعتیاد درمی¬آید و دارای انواع گوناگونی می¬باشد که اثرات آنها بر خانواده، اجتماع و اقتصاد یک جامعه و در سطح کلان یک کشور بسیار عمیق است.
اعتیاد یکی از پیچیده¬ترین آسیب¬های اجتماعی است که درمان و نوع برخورد در آن بسیار دشوار است، مسائل فردی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در درمان و روشهای پیشگیری آن بسیار اثرگذار است که باید مورد بررسی همه¬جانبه قرار گیرد.
موضوع این تحقیق علل اعتیادزدگی معتادین در حال ترک در کمپ¬های تهران می¬باشد که دارای اهداف کلی علل گرایش افراد به اعتیاد، و علل اعتیادزدگی معتادین، به منظور پیگیری و افزایش عوامل دلزدگی از مواد و کاهش گرایش به موادمخدر می¬باشد.
و اهداف جزئی آن که شامل بررسی و شناخت عوامل فردی، عوامل خانوادگی، عوامل اقتصادی، و عوامل اجتماعی می¬باشد.
همانطور که در بالا اشاره شد جامعه آماری این تحقیق معتادین در حال ترک در کمپهای تهران می¬باشد که در این تحقیق تمام جامعه آماری ما مذکر می-باشند.
تعداد نمونه¬گیری که مورد تحلیل قرار گرفته¬اند 25 نفر می¬باشد که از روش پیمایشی و پرسشنامه استفاده شده است.
تعداد فرضیات این تحقیق 20 فرضیه به عنوان نمونه:
- به نظر می¬رسد بین سن و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین تحصیلات و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین طرد خانواده و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین احساسات و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
و به همین ترتیب 20 فرضیه ما ساخته شد. و متغیر مستقل در این جا سازه ما «اعتیادزدگی» و متغیرهای وابسته که شامل: سن، تحصیلات، وضعیت اشتغال، وضعیت تأهل، محل سکونت، مدت عضویت در N.A، میزان مصرف، نوع مصرف، دوستان معتاد و ...
نتیجه¬ای که می¬توان از این تحقیق گرفت این موضوعات می¬تواند باشد:
- بین ترس از مرگ و گرایش به ترک موادمخدر رابطه معناداری وجود دارد.
- بین افت اعتبار فردی و گرایش به ترک موادمخدر رابطه معناداری وجود دارد.
- بین خروج اراده زندگی از دست فرد و اعتیادزدگی فرد در حال ترک رابطه معناداری وجود دارد.
و مسائلی از این قبیل باعث گرایش فرد به ترک موادمخدر و رجوع آنان به انجمن معتادین گمنام (Narcotics Anonymous) می¬گردد.
فصل اول:
کلیات پژوهش
1- مقدمه
اعتیاد یک معضل اجتماعی است و تمامی جنبه¬های زندگی فیزیکی، روانی و روابط اجتماعی را تحت تأثیر قرار
می¬دهد.
در سال 1290 شمسی اولین قانون ممنوعیت مصرف موادمخدر در ایران تصویب شد و به دنبال آن با فشارهای بین¬المللی و گروههای مذهبی و مردمی مبارزه با اعتیاد چندین سال بعد قانون منع کشت خشخاش نیز به تصویب رسید و در سال 1374 پلیس بین¬الملل، ایران را از لحاظ کشف موادمخدر در دنیا در مقام اول معرفی کرد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با مصوبه شورای انقلاب در سال 1359 مصرف موادمخدر را جرم تلقی کرد و عاقبت مصرف¬کنندگان، منتهی به زندان یا اردوگاههای بازپروری می¬باشد.
با پشت سرگذاشتن یک سده از وضع قوانین و فعالیت¬های گروههای مبارزه با موادمخدر اینک ما شاهد افزایش روزافزون تعداد مصرف¬کنندگان موادمخدر در جامعه مخصوصاً جامعه¬های بزرگ مثل شهرها هستیم که البته و متأسفانه این پدیده به جامعه¬های کوچکتر مثل روستاها نیز کشیده شده است.
در دهه اخیر با به وجود آمدن انجمن معتادین گمنام در ایران و ایجاد کمپ¬های متعدد گام بزرگی در امر مبارزه با مواد مخدر برداشته شده است.
2- بیان مسأله
موادمخدر و اعتیاد بلای ویرانگر خانواده و جامعه و مخرب¬ترین عامل روح و روان آدمی است که پیشگیری از اعتیاد بروز جرائم دیگر را کاهش می¬دهد و برای آن که بیشتر به ماهیت این موضوع برسیم ابتدا نگاهی گذرا به تعریف موادمخدر، اعتیاد و معتاد داریم.
ماده مخدر به هر ماده¬ای غیر از آب و غذا می¬گویند که وقتی وارد بدن موجود زنده می¬گردد ساختار و کارکرد آن را تغییر می¬دهد و وابستگی جسمانی به ماده مخدر «اعتیاد» نام دارد و معتاد کسی است که در اثر مصرف مکرر و مداوم، متکی به ماده مخدر یا دارو شده باشد در واقع معتاد کسی است که در نتیجه استعمال متمادی دارو در بدن وی حالت اکتسابی ایجاد شده به شیوه¬ای که مصرف مکرر ماده مخدر موجب کاسته شدن تدریجی اثرات آن گردد از این رو پس از مدتی فرد معتاد مقادیر بیشتری از دارو را می¬تواند بدون بروز ناراحتی تحمل کند و درصورتی که دارو به او نرسد اختلالات روانی و جسمی در او ایجاد می¬شود. شایان ذکر است در سالهای اخیر به فرد معتد، بیمار اطلاق می¬گردد نه مجرم.
از عوامل مؤثری که باعث گرایش افراد به اعتیاد می¬گردد می¬توان از هفت مورد زیر نام برد: معاشرت با دوستان ناباب، لذت¬جویی و دردگریزی، فقر اقتصادی، فقر فرهنگی، رفاه مادی، ساختار نامناسب خانوادگی و بیکاری.
آمار و ارقام در ایران نشان می¬دهد که بخش اصلی زندانیان کشور را معتادان یا قاچاق¬چیان موادمخدر تشکیل می¬دهند.
سالانه 5 درصد به جمع معتادان کشور افزوده می¬شود در حالی که سازمان بهزیستی کشور تنها توان مداوای 2 درصد معتادان را دارد. روزانه 600 نفر در رابطه با موادمخدر در کشور دستگیر می¬شوند و ماهانه 100 نفر به دلیل سوءمصرف موادمخدر می¬میرند.
بررسی¬ها نشان داده است که جمعیت معتادان در ایران هر 10 سال 2 برابر می-شود، در ضمن تحقیقات نشان داده است که سالانه 812 تن تریاک و 6/29 تن هروئین و مرفین میزان مصرف در ایران است؛ در سالهای اخیر این افزایش، بیشتر از رشد جمعیت است. دیدگاه¬های مختلف در برابر اعتیاد موضع¬گیری مختلفی دارند از جمله براساس دیدگاه «تضاد» اعتید به عنوان واکنشی است به نابرابری¬های اجتماعی پایداری که توسط نظام سرمایه¬داری تحمیل می¬شود. درچنین وضعیتی فرودستان جامعه برای فرار از ستمدیدگی و ناکامی توسط نابرابری¬هایی که تجربه می¬کنند به موادمخدر روی می¬آورند.
«کنش متقابل¬گرایی» بر اهمیت تعاریف و برچسب¬زنی که بر معانی اجتماعی متمرکز می¬شود و بر اعتیاد پیوند می¬خورد، تأکید می¬کند. اگر نخستین تجربه اعتیاد خوشایند باشد، احتمال تکرار می¬رود و فردی که به دفعات اقدام به این کار کند، احتمال خوردن برچسب به او به عنوان «معتاد» زیاد است.
«دیدگاه زیست¬شناختی» به نقش ژنتیک (ارث) و گرایش فرد به مصرف ماده مخدر تأکید می¬کند، پژوهشگران بر این باورند که فرزندان معتادان، 50 درصد شانس معتادشدن را دارند. تبیین¬های «روان¬شناختی» به گرایش برخی از انواع شخصیت¬ها به مصرف موادمخدر تأکید دارد مخصوصاً افرادی که آمادگی برای اضطراب دارند، احتمال بیشتری دارد که برای آرامش و دستیابی به اعتماد به نفس و تسکین تنش خود به مصرف مواد مخدر روی بیاورند.
حال با بیان این مسائل این سؤال مطرح می¬گردد که چه عواملی باعث بروز پدیده اعتیادزدگی در معتادین می¬گردد و آنان سعی در ترک موادمخدر دارند و به کمپ¬ها مراجعه می¬کنند؟
از عواملی که باعث می¬شود معتادین قصد ترک موادمخدر را نمایند از موارد زیر می¬توان نام برد:
الف) بروز رفتارهای ضداجتماعی: فرد معتاد برای دستیابی به موادمخدر دست به انجام هر کاری از قبیل دزدی، خیانت، دروغگویی و ... می¬گردد و فرد بیمار هنگامی که چشم باز می¬کند و خود را در منجلاب می¬بیند قصد ترک موادمخدر را می¬نماید.
ب) افراد معتاد اصولاً از جامعه جدا شده و انزواطلبی و خودخواهی پیشه می-نمایند اما این جدایی از جامعه برای افراد که فطرتاً گرایش به زندگی اجتماعی را دارند مشکل است.
ج) یکی دیگر از عواملی که باعث می¬شود فرد از موادمخدر بیزار گردد ناتوانی در رویارویی با مسائل زندگی آنطور که هست می¬باشد.
د) از دیگر عوامل می¬توان احساسات را نام برد احساساتی از قبیل وجدان، قدرت دوست داشتن.
ه) آوارگی، طرد از خانواده، طرد از جامعه از عوامل مؤثر در ترک موادمخدر است.
م) بسیاری از معتادان همیشه ترس از زندانی شدن و ریختن آبروی خود را دارند و برای اینکه آبروی خود و خانواده را حفظ نمایند و با نیروی انتظامی برخورد ننمایند به سوی بهبودی می¬روند.
ر) طبق آمار درج شده تعدادی از افراد معتاد به دلیل سوءمصرف و یا مصرف سرنگهای آلوده طعم تلخ مرگ را چشیده¬اند و ترس از مرگ در بیماران دیگر باعث می¬شود افراد به سمت بهبودی پیش روند.
این عوامل از عمده¬ترین عواملی است که در مورد افراد معتادی که به سمت ترک موادمخدر گرایش پیدا می¬کنند.
انجمن معتادان گمنام در جولای سال 1953 تشکیل شد و اولین جلسه آن در جنوب کالیفرنیا برگزار گردید و در سال 1972 انجمن تشکیل دفتر خدمات جهانی N.A در لوس¬آنجلس را داد و گشایش این دفتر، هدفمندی و اتحادی که بدان نیاز بود برای انجمن به ارمغان آورد.
وجود دفتر جهانی باعث تثبیت و رشد انجمن گردید.
معتادین گمنام یک انجمن غیرانتفاعی از زنان و مردانی است که اعتیاد به موادمخدر مشکل اصلی زندگیشان بوده است. این انجمن متشکل از معتادانی است که در حال بهبودی هستند و اکنون به گرد هم می¬آیند تا به کمک هم¬پاکی خود را حفظ کنند این برنامه پرهیز کامل از هرگونه ماده مخدر است تنها لازمه عضویت در این انجمن تمایل به قطع مصرف موادمخدر است.
در معتادان گمنام هیچ شرط و شروطی وجود ندارد به هیچ سازمانی وابسته نیست حق عضویتی ندارد و با هیچ سازمان سیاسی، مذهبی و یا انتظامی ارتباطی ندارد، هرگز تحت نظر نبوده و نیست هرکس مایل باشد بدون درنظر گرفتن سن، مذهب و نژاد و جنسیت می¬تواند به انجمن بپیوندد. در انجمن از ابزاری که معتادان در حال بهبودی به کمک آن، زندگی بدون موادمخدر را در N.A آموخته¬اند استفاده می¬شود، قدم¬های دوازده¬گانه، ابزار مثبتی هستند که بهبودی را ممکن ساخته¬اند.
هدف اصلی انجمن¬ها پاک ماندن و رساندن پیام بهبودی به معتادی است که هنوز در عذاب است و مشکل مشترک اعضا اعتیاد است که باعث اتحاد اعضا گردیده است.
3- اهداف تحقیق
اهداف کلی:
بررسی و شناخت علل دلزدگی از موادمخدر در بین معتادین در حال ترک در انجمن معتادین گمنام به منظور افزایش عوامل اعتیادزدگی و کاهش معتادین در سطح جامعه.
اهداف جزئی:
الف) بررسی و شناخت عوامل فردی در امر اعتیادزدگی از قبیل افت اعتبار فردی، ناتوانی در برابر مسائل زندگی آن طور که هست، ترس از مرگ،
ب) بررسی و شناخت عوامل خانوادگی در امر اعتیادزدگی از قبیل مشکلات اقتصادی در خانواده، تهدید به اخراج از منزل توسط همسر و والدین
ج) بررسی و شناخت عوامل اجتماعی در امر اعتیادزدگی از قبیل تهدید به اخراج از محل کار، دوری از اجتماع، طرد اجتماعی
4- ضرورت¬های تحقیق
الف) ضرورت¬های کاربردی:
یکی از معضلات عمده جهانی که کشور ما نیز با او درگیر می¬باشد در حال حاضر مسئله اعتیاد است. اعتیاد عامل بروز بسیاری از آسیب¬های اجتماعی، نابسامانی¬های خانوادگی و فردی می¬باشد که مانند یک سم و آفت ریشه در جامعه دوانده است و دارای عوارض مختلفی مانند عوارض جسمی، روانی، خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی است، که صدمات جبران¬ناپذیری را بر پیکره افراد در سطح کلان به جامعه می¬زند که باید با برخوردهای منطقی با آن به مبارزه بپردازیم یکی از این برخوردها یا راهکارهای ارائه شده که مورد استقبال بی¬نظیری قرار گرفته است انجمن معتادین گمنام (N.A) است. اما مطالعات زیادی انجام نشده و لازم است مانند این بخش انجام شود تا به راهکارهای عملی دست یابیم و تقاضای موادمخدر را کاهش دهیم.
ب) ضرورت نظری:
از نظر دورکیم جرم عملی است که واکنش جامعه را به صورت مجازات درپی دارد. حال باید دید که برای پدیده اعتیاد جامعه چه مجازاتی را در نظر گرفته است و آیا این مجازات¬ها تأثیری داشته است.
ما در این جا سعی داریم که به این مسئله بپردازیم که اعتیاد به موادمخدر در انواع مختلف و نوع گرایش به این مواد که باعث سست شدن پایه¬های فردی، زندگی خانوادگی و در سطح بزرگتر نیز باعث رسوخ ریشه¬های جامعه می¬شود را می¬تان با نظریه¬پردازی و سپس ایجاد رابطه درست بین فرد و اجتماع و خانواده و پیدا کردن بستر مناسب و آموزش هنجارهای اجتماعی سعی در پاکسازی خانواده¬ها از این پدیده خانمانسوز نماییم.
5- فرضیات
- به نظر می¬رسد بین سن و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین تحصیلات و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین اشتغال و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین محل سکونت و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین طرد خانواده و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین مشکلات روحی و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین مشکلات خانوادگی و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین مشکلات اقتصادی و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین مشکلات اجتماعی و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین ترس از مرگ و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین خارج شدن اراده زندگی از دست فرد و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین احساسات و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین طرد خانواده و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین ناامیدی منجر به خودکشی در معتادین و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین ناتوانی در رویارویی با مسائل زندگی آن طور که هست و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین اخراج از محل کار و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین فقر مالی و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین سستی پیوندهای عاطفی در طول بیماری و اعتیادزدگی معتادین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین رتبه تبهکاری و اعتیادزدگی معتدین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
- به نظر می¬رسد بین تأهل و اعتیادزدگی معتدین در حال ترک رابطه معناداری وجود داشته باشد.
6- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق
تعریف نظری سن: منظور از سن سال تولد فرد می¬باشد که بنابر اظهار فرد با معرف سال سنجیده شده و از سه طبقه زیر خارج نیست:
- کمتر از 21 سال
- بین 21 تا 24 سال
- 24 سال و بالاتر
تحصیلات:
نظری: منظور مدرکی است که از طریق آموزش و پرورش رسمی به فرد اعطا می¬شود.
عملی: منظور از تحصیلات سطح سواد فرد است که تا چه مقطعی درس خوانده در این تحقیق از سه مورد زیر خارج نمی¬باشد.
- بیسواد تا سیکل
- متوسط و دیپلم
- دیپلم و بالاتر
اشتغال
نظری: منظور از اشتغال این است که کاری که فرد انجام می¬دهد و در قبال آن دستمزد دریافت می¬کند.
عملی: کاری که فرد انجام می¬دهد شغل آن است که در این امر از سه طبقه زیر استفاده شده است.
شغل
- دولتی
- آزاد
- سایر
تأهل: منظور از تأهل این است که آیا فرد ازدواج کرده است یا خیر.
عملی: وضعیت تأهل فرد موردنظر است که سه مورد زیر در این تحقیق مدنظر است.
تأهل
- مجرد
- متأهل
- سایر
وضعیت مسکن
نظری: منظور این است که جایی که فرد زندگی می¬کند متعلق به چه کسی است.
عملی: در این جا منظور این است که محل زندگی فرد متعلق به خود است یا دیگری و یا سایر مواد.
وضعیت مسکن
- شخصی
- استیجاری
- سایر
منطقه سکونت
نظری: منطقه محل سکونت براساس طبقه¬بندسی شهرداری مدنظر است.
عملی: منظور یکی از مناطق 22گانه تهران و حومه تهران می¬باشد.
منطقه سکونت
- مناطق 1 تا 10
- مناطق 11 تا 22
- حومه تهران
مدت عضویت
نظری: منظور از عضویت مدت زمانی است که فرد مراجعه کرده است.
عملی: مدت زمانی است که فرد برای ترک مواد به N.A مراجعه کرده است که در این مورد سه طبقه زیر مدنظر است.
مدت عضویت
- کمتر از 21 روز
- بین 21 تا 42 روز
- 42 روز و بیشتر
مواد مصرفی: نظری: منظور این است که در بین مواد مخدری چون تریاک، حشیش، هروئین و کراک کدام ماده را مصرف می¬کردند.
عملی: در این تحقیق سه طبقه زیر مدنظر است:
مواد مصرفی
- کراک
- تریاک
- سایر
میزان مصرف: نظری: منظور مقداری از موادمخدر است که فرد روزانه مصرف می¬نموده که دارای مؤلفه¬هایی نظیر گرم، سوت، سنگ و ... می¬باشد.
عملی:
میزان مصرف
- 1 گرم و کمتر
- بین 2 تا 5 گرم
- 5 گرم و بیشتر
مشکلات فردی: نظری: به مشکلات روحی و روانی، اجتماعی و خانوادگی گفته می¬شود که فرد در طول مدت بیماری با آنها دست به گریبان است مانند: ترس از مرگ، خروج اراده زندگی از دست فرد، ناتوانی در رویارویی با مسائل زندگی، تهدید به اخراج از منزل، تهدید به اخراج از محل کار، افت اعتبار فردی، خودکشی و ....
عملی: در این تحقیق از سه طبقه زیر مشکلات فردی خارج نمی¬باشد.
چند مرتبه در طول مدت بیماری ترس از مرگ به سراغ شما آمده
- هیچگاه
- 1 تا سه مرتبه
- چهار مرتبه و بیشتر
مشکلات روحی:
- در طول مدت بیماری هیچگاه ترس از مرگ به سراع بیمار نیامده است.
- در طول مدت بیماری بین 1 تا 3 مرتبه ترس از مرگ به سراغ بیمار آمده است.
- در طول مدت بیماری چهار مرتبه یا بیشتر ترس از مرگ به سراغ بیمار آمده است.
تهدید به اخراج در محل کار:
- در طول مدت بیماری هیچگاه
- در طول مدت بیماری بین 1 تا سه مرتبه
- در طول مدت بیماری چهار مرتبه و بیشتر
دوستان: نظری: منظور از دوستان افرادی هستند به غیر از خانواده که فرد با آنها ارتباط عاطفی و اجتماعی برقرار
می¬نماید و از آنها الگوبرداری می¬کند.
نظری: دوستان معتاد منظور دوستی که با موادمخدر آشنا می¬باشد و مصرف مکرر مواد را دارد.
عملی: در این تحقیق دوستان معتاد و آشنایی با موادمخدر به وسیله دوستان با دو طبقه زیر تحت نظرسنجی و آزمایش قرار گرفته شده است.
دوستان معتاد
- بله
- خیر
آشنایی با مواد به وسیله دوستان
- بله
- خیر
فصل دوم:
پیشینه پژوهش
1- مقدمه:
به طور کلی در طول تاریخ، بشر همواره به فکر تسکین دردها و آلام خود بوده و همیشه این فکر را در ذهن پرورانده که باید در زندگی به دنبال خوشی باشد و برای محقق ساختن این امر به طرق مختلف عمل نموده است.
امروزه افراد برای رفع ناراحتی و رنجهایی که در زندگی صنعتی با آن روبرو هستند به سمت موادمخدر گرایش پیدا کرده¬اند و یکی از اصلی¬ترین دلایل گرایش به موادمخدر خوشی کاذبی است که در اوایل مصرف به افراد می¬دهد. از جمله عواملی که باعث گرایش به مواد می¬گردد می¬توان از موارد زیر نام برد:
الف) دوستان ناباب
ب) بیکاری
ج) فقر فرهنگی
د) فقر اقتصادی
ه) لذت¬جویی و دردگریزی
و) عوامل فردی
ر) رفاه مادی
البته آثار و تبعات این معضل اجتماعی کم نیست و کلیه جوانب زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می¬دهد از جمله آثار اعتیاد می¬توان از مواردی چون:
الف) خوشی کاذب و خوش¬بینی زیاد
ب) پرگویی
ج) بی¬اشتهایی
د) عوارض اقتصادی، اجتماعی، فردی و فرهنگی
و) آسیب¬های جسمی و جنسی
ر) ایجاد شخصیت ضداجتماعی و درنتیجه بروز رفتارهای ضداجتماعی
و ... نام برد.
براساس آخرین آمار موجود در جهان 190 میلیون معتاد وجود دارند که 2 میلیون نفر از آنها در کشور ما حضور دارند.
در مورد این پدیده نظریات گوناگون و مختلفی وجود دارد و دیدگاههای مختلفی نظیر دیدگاه کنش متقابل¬گرایی، دیدگاه تضاد، دیدگاه روان¬شناختی، دیدگاه زیست¬شناختی و .... در مورد این موضوع نظریاتی ارائه کرده¬اند.
در انتها می¬توان نتیجه گرفت که شرایط مختلف باعث بروز این پدیده در فرد و در سطح گسترده¬تری در جامعه می¬شود و هر روزه شاهد آمار بالای آن در شهرهای مختلف مخصوصاً در کلان شهرهایی مثل تهران هستیم و این خود باعث رشد مسائل و پدیده¬های شوم دیگری می¬شود که با آن در ارتباط هستند مانند دزدی، خیانت و قتل و ... که کنترل و نظارت این پدیده و پیشگیری از بروز آن باعث جلوگیری از گسترش دیگر عوامل می¬شود.
2- تعاریف و اصطلاحات پایه و اساسی اعتیاد و موادمخدر
1/2- تعریف اعتیاد
اعتیاد یک بیماری زیست¬شناختی، روان¬شناختی و اجتماعی است عوامل متعددی در اتیولوژی سوءمصرف و اعتیاد مؤثر است که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می¬شوند عوامل مؤثر بر فرد، محیط فرد و کلیه عوامل و علل درهم¬یافته¬ای هستند که به یکدیگر تأثیر می¬گذارند. (on line 2)
اعتیاد مسمومیت حاد و مزمنی است که برای شخص یا اجتماع زیان¬بخش می-باشد و از طریق استعمال دارویی طبیعی یا صنعتی ایجاد می¬شود. (on line 1)
می¬توان گفت که اعتیاد یک نوع مسمومیت است که برای شخص دچار مشکل و عوارض فردی و اجتماعی می¬گردد.
درواقع می¬توان این طور بیان نمود که اعتیاد یک بیماری می¬باش که عوامل متعددی در آن تأثیر می¬گذارد این عوامل عبارتند از عوامل فردی، عوامل محیطی، عوامل ژنتیکی و ...
اعتیاد یک بیماری اجتماعی است که عوارض جسمی و روانی دارد و تا زمانی که به علل گرایش بیمار توجه نشود درمان جسمی و روانی فقط برای مدتی نتیجه¬بخش خواهد بود و فرد معتاد دوباره گرفتار مواد اعتیادآور می¬گردد. (1)
اعتیاد دارویی حالتی است که در اثر مصرف دوره¬ای یا مداوم یک ماده شیمیایی (طبیعی یا مصنوعی) که برای انسان یا جامعه مضر باشد ایجاد می-گردد و ویژگی¬های آن به قرار زیر است:
1- اشتیاق یا نیاز اجباری به استفاده مداوم آن ماده و ظهور رفتاری اجباری برای پیداکردن آن به هر وسیله.
2- تمایل به افزودن به مقدار مصرف به مرور زمان.
3- پیدا شدن وابستگی¬های جسمی و روانی بر اثر استفاده از آن. (on line 3)
اعتیاد به حالتی اطلاق می¬گردد که در اثر مصرف مدوم یک ماده در انسان ایجاد می¬گردد که رفتارهایی از قبیل به دست آوردن ماده به هر طریق، تمایل به افزودن مصرف مواد و وابستگی جسمی و روانی به آن در فرد پدیدار می¬شود.
انواع فرآورده¬های گیاهان خشخاش، شاهدانه، کوکا و ترکیبات مشابه که مصرف آنها موجب اعتیاد می¬گردد موادمخدر نام دارند مواد که به طور طبیعی، نیمه¬مصنوعی و یا مصنوعی مصرف می¬شوند. موادمخدرهای سبک و سنگین. (on line 4)
تمامی موادی که از گیاهان خشخاش و شاهدانه و .... به دست می¬آیند ماده مخدر هستند که به طرق مختلف طبیعی، مصنوعی و یا نیمه¬مصنوعی مورد استفاده قرار می¬گیرند.
می¬توان گفت که اعتیاد نوعی بیماری اجتماعی است که باید برای مداوای آن ابتدا علل گرایش به آن را مورد بررسی قرار دهیم و از بین ببریم در غیر این صورت فقط برای مدتی جوابگو است.
واژه اعتیاد از نظر لغوی اسم مصدر عربی از ریشه عاد است که در فرهنگ لغت معین به مفهوم عادت کردن و خوگرفتن می¬باشد. در فرهنگ¬نامه دهخدا اعتیاد به مفهوم پیاپی خواستن چیزی آمده است. (2)
در مواقع اعتیاد در فرهنگ ایرانی به معنی عادت کردن و خواستن همیشگی چیزی می¬باشد.
موادمخدر شامل تمام ترکیبات شیمیایی است که مصرف آنها تسکین، سستی، خواب¬آلودگی یا نشأگی ایجاد می¬نماید و مصرف مکرر آن موجب وابستگی جسمی و روانی گردد.
و معتاد هر فردی که یک یا چند ماده را به طور مکرر مصرف کند و از نظر روانی و جسمی به آن وابسته شود. (3) چنین تعریفی از مواد مخدر ارائه نمود که موادی هستند که مصرف آن باعث می¬شود که سستی، خواب¬آلودگی و تسکین در فقر ایجاد گردد و مصرف مکرر آن باعث وابستگی جسمی و روحی می¬گردد.
اعتیاد، وضعیت مزمن یا عودکننده که با وابستگی به یک ماده مشخص می¬شود. مصرف این مواد برای فرد و جامعه مضر می¬باشد. مواد: هر ماده شیمیایی که می¬تواند صناعی، نیمه¬صناعی یا طبیعی بوده باشد و به خاطر تغییرات فیزیولوژیک یا روانی در بدن مصرف شود. (4)
می¬توان این برداشت را نمود که موادمخدر، موادی هستند که مصرف آن باعث وابستگی گردیده و به این وابستگی اعتیاد گویند.
اعتیاد حالت یا وضعیتی است که در اثر رسیدن موادی از خارج ب بدن ایجاد می¬شود و نتیجه آن نیاز فرد به ماده خارجی به نحوی است که در اثر نرسیدن آن بدن واکنش نشان می¬دهد. تعریف فوق کلی و جامع است و تمام موارد و اشکال اعتیاد را دربرمی¬گیرد. براساس تعریف فوق مرز اعتیاد و عدم آن، واکنش بدن در نرسیدن مداوم مواد است که دراقع اصلی¬ترین و قطعی¬ترین راه تشخیص اعتیاد می¬باشد و آن را از عادت یا وابستگی نیز جدا می¬سازد. (5)
اعتیاد حالت و وضعیتی است که در اثر رسیدن یک ماده خارجی به بدن ایجاد می¬گردد که نرسیدن این مواد باعث
می¬شود بدن از خود واکنش نشان دهد.
اصطلاحاً ماده مخدر به کلیه مواد طبیعی و شیمیایی اطلاق می¬شود که اعتیادآور باشد. بعضی از این مواد تخریب¬کننده نبوده بلکه ممکن است ایجاد تحرک و توهم نماید به طور کلی مواد مخدر به موادی گفته می¬شود که مصرف آنها در انسان حالاتی غیرعادی ایجاد نماید. (6)
می¬توان موادمخدر را چنین تعریف نمود: به کلیه موادطبیعی و شیمیایی اطلاق می¬گردد که اعتیادآور باشد و در انسان ایجاد حالاتی غیرعادی نماید و خوشی و لذت کاذبی ایجاد نماید که تداوم مصرف باعث اعتیاد می¬شود.
تعریف پیشنهاد شده از سوی سازمان بهداشت جهانی «هر ماده¬ای که وقتی توسط موجود زنده مصرف شود ممکن است موجب تغییرات در شناخت، خلق، رفتار شناختی یا کارکرد حرکتی شود.» با این تعریف موادمخدر از الکل، توتون، حلال¬ها متمایز شده و داروهای پزشکی و مواد غیرروان¬گردان ماده مخدر به شمار نیامده¬اند. (7)
می¬توان بیان نمود ماده مخدر به موادی گفته می¬شود که موجب تغییرات در خلق، کارکرد و رفتار افراد گردد.
ماده مخدر به هر ماده¬ای غیر از آب و غذا می¬گویند که وقتی وارد بدن موجود زنده می¬شود ساختار و کارکرد آن را تغییر می¬دهد و وابستگی جسمانی به ماده مخدر را اعتیاد می¬نامند و معتاد کسی است که در اثر مصرف مکرر و مداوم، متکی به موادمخدر یا دارو شده باشد. یا به بیان دیگر «قربانی هر نوع وابستگی دارو یا روانی به موادمخدر» معتاد شناخته می¬شود. (8)
می¬توان از ماده مخدر چنین تعریف نمود که هر ماده¬ای که با مصرف آن کارکرد موجود زنده تغییر نماید و با مصرف مداوم آن وابستگی جسمانی و اعتیاد به آن پیدا نمود.
3- عوامل مؤثر
علل اعتیاد
- مناسبات اجتماعی
- در دسترس بودن مواد
- فشارهای اجتماعی
- مشکلات طبی
- نقش قوانین بر مبارزه با اعتیاد
- عوامل فرهنگی، آموزش و پرورش و تعلیمات و تبلیغات اجتماعی و سیاسی (9)
انگیزه و علت اصلی در اعتیاد فراوانی درصد
کنجکاوی شخصی 6 9/0
دوست یا فامیل معتاد 91 3/13
لذت¬جویی 11 6/1
خستگی از کار و شرایط کار 183 7/26
بیماری جنسی و ناتوانی جنسی 135 6/19
ناراحتی روحی و روانی 203 5/29
عوامل دیگر 58 4/8
جمع 678 100
1/3- اعتیاد و عدم آگاهی
یکی از عوامل مؤثر در شیوع اعتیاد عدم آگاهی و صحیح و کامل نسبت به این معضل است این مسأله که گریبان¬گیر جوانان جامعه است اکثر این جوانان شروع کشیدن سیگار را از طریق یادگیری و تقلید از تبلیغات تلویزیونی و مشاهده فیلم¬ها آغاز می¬کنند و تبلیغات وسیع در زمینه عدم گرایش به عادات مضر و خطرناک اعتیاد از مهمترین راههای پیشگیری و درمان محسوب می-شود. (10)
یکی از عوامل مؤثر عدم آگاهی از عوارض اعتیاد است که دادن آگاهی به افراد از طریق تبلیغات و نشان دادن عوارض آن عامل مؤثری بر عدم گرایش به موادمخدر می¬باشد.
2/3- اعتیاد و سهل¬انگاری
سهل¬انگاری در توجه به زنگ خطرهای ممکن: مصرف سیگار یک زنگ خطر بزرگ برای مصرف موادمخدر است که در صورت سهل¬انگاری و عدم برخورد قاطع زمینه اعتیاد را فراهم می¬سازد. در یک مطالعه انجام شده از 400/7 نوجوان درباره شیوه¬های فرزندپروری سؤال شد. در این تحقیق که دامنه آن از تسلط والدین تا رهبری کامل نوجوان بود، هت نوع والدین مشخص گردیدند. (11) که والدین برای اینکه بتوانند جلوی گرایش به مواد را در مقابل فرزندان بگیرند باید از ابتدا به زنگ خطرهایی مانند سیگار کشیدن فرزندان خود توجه نمایند.
3/3- اعتیاد و بیکاری
داشتن و نداشتن کار فرد را دچار فشارهای اقتصادی می¬کند که باعث مشکلات خانوادگی، روانی و ... می¬شود که تک¬تک این عوامل در رسیدن فرد به اعتیاد تأثیر دارد.
انواع بیکاری بدین شرح است: بیکاری پنهان، بیکاری آشکار
بیکاری پنها: بیکاری شهری، روستایی، صنعتی، خانوادگی
بیکاری آشکار: به دو دسته بیکاری از لحاظ زمان که دایم و فصلی است و ماهیت که ارادی و غیرارادی است. (12)
می¬توان این طور بیان نمود که بیکاری یکی از عوامل مؤثر بر گرایش به اعتیاد است که باعث مشکلات خانوادگی و روانی و ... می¬گردد.
فکر انسان به گونه¬ای ساخته شده است که وقتی متمرکز و مشغول است به کاری توانایی اندیشیدن به کار دیگری را ندارد و چنانچه به عمد بخوهد از عهده این مهم برآید قطعاً در یکی دچار خطا خواهد شد یا حداقل از میزان تمرکز آن کاسته خواهد شد، بنابراین مشغولیت در یک امری، ذهن را از فرافکنی بازداشته و راه نفوذ هوسها را بسته خودهد گذاشت برعکس بیکاری و آزادگذاری ذهن به معنی فرصت¬های هوس¬آلود و خطاجو را در اختیار او نهادن یا او را در اختیار فرصت¬ها واگذاشتن است هر دوی اینها خطرناک است اما در صورت به کارکشیدن ذهن هم فرصت¬های گناه از او گرفته می¬شود و هم او به «تور» فرصت¬ها و چندهوسی¬ها درنمی¬افتد. (13)
می¬توان بیان نمود که فکر انسان اگر آزادگذارده شود و رها گردد فرصت¬های هوس¬آلود و خطاجو در اختیار او گذارده می¬شود و خطرناک است اما درصورت بکارکشیدن ذهن فرصتهای خطا و گناه از او گرفته می¬شود.
4/3- اعتیاد و معاشرت با دوستان ناباب
واقعیت این است که با پاگذاشتن پسر یا دختر به سنین نوجوانی، از میزان تأثیر خانواده بر فرد کاسته می¬شود و برعکس تأثیرات نامرئی محیط و جمع همسالان و ارزشهای نانوشته بر فرد افزایش می¬یابد. همانگونه که فرد تأیید گروه همسالان بر روی کسب نوع ارزشها، مدپرستی و احساس خودارزشمندی افراد اثر می¬گذارد، تلقین آنها نیز به همانسان بر
شیوه¬های رفتار و نگرش افراد مؤثر است. از این رو پژوهشگران همنشینی با دوستان آلوده به موادمخدر و همسالان ناباب و شرکت در محافل دوستانه و میهمانی¬های ناسالم را از عوامل گرایش به سیگار و موادمخدر می¬دانند. (14)
می¬توان این طور بیان کرد که یکی از عوامل مؤثر بر اعتیاد را معاشر ت با دوستان ناباب نام برد که این امر باعث
می¬شود که فرد برای اینکه در گروه همسالان مورد تأیید قرار گیرد سعی می-کند که نسبت به ارزشهای گروه نوعی تعصب پیدا کند و اگر این گروه از افراد ناسالم باشد و افراد معتاد در آن عضو باشد مصرف موادمخدر جز ارزش گروه به حساب آید.
مخاطره¬آمیزترین دوره زندگی از نظر شروع به مصرف مواد دوره نوجوانی است. نوجوانی دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی و کسب هویت فردی و اجتماعی است. در این دوره میل به استقلال و مخالفت با والدین به اوج می¬رسد و نوجوان برای اثبات بلوغ و فردیت خود ارزشهای خانواده را زیر سؤال می-برد و سعی در ایجاد و تحلیل ارزشهای جدید خود دارد. مجموعه این عوامل، علاوه بر حسن کنجکاوی و نیاز به تحرک، تنوع و هیجان، فرد را مستعد مصرف مواد می¬کند. (on line 5)
5/3- اعتیاد و لذت¬جویی و دردگریزی
برخی از روان¬شناسان براین باورند که انسان در زندگی اصولاً از درد و رنج دوری می¬کند و گرایش به راحتی، آسایش و لذت دارد. بنابراین نمی¬تون به وسیله مجارات¬های قانونی این انگیزه¬ها را مهار کرد. زیر لذت¬جویی به گذشت زمان نیاز ندارد و آنی است. حال آن که مجازات با دیرکرد زمانی در انتظار فرد است. بدین¬گونه به خاطر شکاف زمانی میان کژرفتاری مثل اعتیاد به موادمخدر که اساساً لذت¬جویانه است و مجازات که اساساً رنج¬آور است کژرفتاری فرد تکرار می¬شود و مجازات نمی¬تواند جلوی آن را بگیرد. (15)
می¬توان یکی از عوامل مؤثر بر اعتیاد را لذت¬جویی افراد دانست انسانها اصولاً به طور فطری گرایش به راحتی، آسایش و لذت دارند و چون در اوایل مصرف موادمخدر چنین خوشی کاذبی در فرد ایجاد می¬گردد بنابراین فرد تحریک به مصرف مکرر می¬گردد و درنتیجه اعتیاد به وجود می¬آید.
براساس یک باور غلط و عادت دیرین، مردم ما در مواجهه با بیماری¬های مختلف به تریاک پناه می¬برند. پس از اتمام دوره بیماری و رفع آن چیزی که باقی می¬ماند بیماری دیگری است به نام اعتیاد. البته استفاده از تریاک به عنوان یک داری مؤثر، اختصاص به ایرانیان ندارد و در میان ملل دیگر هم در گذشته رایج بوده و تریاک از جانب پزشکان تجویز می¬شده است. با گذشت زمان و پیشرفت علم پزشکی، از طرفی ماهیت بسیاری از بیماری¬ها مورد شناسایی قرار گرفتند و از طرف دیگر داروهای بسیاری کشف شده¬اند. درنتیجه، رفته-رفته استفاده بی¬مورد از تریاک منسوخ گشت. متأسفانه در کشور ما چنین نشده است و هنوز هم درصد قابل توجهی از مردم، در مواجهه با برخی بیماری¬ها و اختلالات، به¬جای مراجعه به پزشک از تریاک استفاده می¬کنند. (on line 6)
6/3- اعتیاد و فقر اقتصادی
فقر اقتصادی و محرومیت¬های مادی را شاید بتوان از مهمترین عامل به وجود آورنده انواع کژرفتاری¬ها از جمله «اعتیاد» دانست. فردی که دچار این بلای خانمانسوز می¬شود از یک سو از لحاظ روانی احساس حقارت و مغبون بودن می¬کند و از جامعه طلبکار می¬شود و از سوی دیگر چونم جامعه را مسئول محرومیت و فقر خود می¬پندارد، نوعی احساس انتقام¬کشی در او پرورش می-یابد و چون نمی¬تواند انتقام خود را از جامعه بگیرد به اعتیاد که نوعی خودسوزی است روی می¬آورد. (16)
درواقع می¬توان از فقر اقتصادی به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر گرایش فرد به موادمخدر نام برد و چون فرد جامعه را مسئول فقر و محرومیت خود می¬داند می¬خواهد به طرق مختلف انتقام خود را از جامعه بگیرد بنابراین به اعتیاد روی
می¬آورد.
فکر نمی¬کنم اثبات فقر در جامعه ما نیاز به آوبردن دلیل و مدرک باشد. بیماری و نداشتن پول!! نه تنها موجب بروز اعتیاد می¬شود که درمان اعتیاد را هم سخت می¬کند. (منظور این نیست که هر کسی فقیر است معتاد می¬شود و کسانی که از وضع مادی خوبی برخوردارند معتاد نمی¬شوند، این یک بحث آماری می-باشد.) نمی¬توانم رقمی ارائه کنم، ولی به جرأت می¬توانم بگویم که بیش از 30 تا 40 درصد مراجعین جهت ترک اعتیاد صرفاً به خاطر مشکلات مادی از درمان باز می¬مانند. (ظاهراً درمان را به آینده موکول می¬کنند) اگر واقع¬بین باشیم و شعار ندهیم، باید قبول کنیم ترک اعتیاد حتماًٌ هزینه می¬خواهد. مراجعه به کمپ یا درمان با استفاده از داروهای ارزان قیمت و یا تحت نظر بهزیستی برای همه بیماران مقدور و عملی نیست. (on line 7)
7/3- اعتیاد و فقر فرهنگی
آسیب¬شناسان اجتماعی، کژرفتاری¬ها را ناشی از سرپیچی از هنجارها و سنت-ها می¬دانند هنجارا، سنت¬ها و قوانین هر جامعه به عنوان مجموعه¬ای از ارزش-های فرهنگی است که از نسل¬های پیشین به نسل¬های بعدی منتقل می¬شود، این هنجارهای ذهنی مورد احترام بوده و نادیده گرفتن آنها جرم محسوب می¬شود. فقر فرهنگی نقش اساسی در ایجاد جرم از جمله «اعتیاد» دارد. (17)
* با توجه به مطالب بالا می¬توان فقر فرهنگی را از عوامل مؤثر در گرایش افراد به اعتیاد دانست، فقر فرهنگی و درونی ننمودن هنجارها و ارزشهای اجتماعی باعث گرایش افراد به کژرفتاری¬های اجتماعی به خصوص اعتیاد می¬گردد.
8/3- اعتیاد و رفاه مادی
رفاه و ثروت زیاد گاه موجب می¬شود تا فرزندان، نازپرورده بارآیند و انتظارات نامناسبی از زندگی داشته باشند و با کمترین ملایمات و سختی و دلخوری به موادمخدر روی بیاورند. به ویژه اگر والدین سهل¬گیر و بی¬اعتنا به فرزندان خود باشند چنین والدینی نه تها ارتباط لازم را با نوجوان و خانواده برقرار نمی¬کنند بلکه مهارتهای لازم را نیز به آنان انتقال نمی¬دهند. در این صورت نوجوان راحت¬تر و راغب¬تر می¬تواند با توسل به موادمخدر و روان-گردان به گونه¬ای مصنوعی با مشکلات زندگی کنار بیاید و یک تعادل روحی و جسمی موقت پیدا کند. (18)
درمی¬یابیم یکی از عوامل مؤثر بر اعتیاد رفاه مادی افراد است. افرادی که دارای رفاه مادی هستند اصولاً در برابر
سختی¬ها و ناملایمات شکننده شده و برای تسکین درد خود به موادمخدر روی می¬آورند.
9/3- اعتیاد و عوامل فردی
اگر همه عوامل به وجودآورنده اعتیاد مهیا باشد باز هم این خود فرد است که برای مصرف یا عدم مصرف مواد تصمیم می¬گیرد. پس پیش از هر چیز باید توانایی¬های فردی را تقویت کرد تا شخص در مواقع خطر، بتواند خود را از چنگال اعتیاد دور سازد. در بین عوامل فردی حفاظت¬کننده؛ می¬توان از مهارتهای زندگی یاد کرد. مهارتهای زندگی طیف وسیعی از توانایی¬های فردی هستند که مسلح شدن به هریک از آنها شخص را در مراحل مختلف زندگی یاری خواهد داد تا با قدرت بیشتری در برابر مشکلات و مسائل مقاومت کند. این مهارتها عبارتند از: مهارت حل مسئله و حل مشکل، قدرت تصمیم¬گیری، توانایی «نه» گفتن، هنر دوستیابی و .... (19)
می¬توان این طور بیان نمود که یکی از مهمترین عوامل مؤثر در گرایش به اعتیاد خود فرد می¬باشد تا زمانی که فرد خود راضی به مصرف مواد نباشد هیچ قدرتی نمی¬تواند او را وادار به مصرف نماید.
یکی از عوارض عمده اعتیاد، اتکای روانی معتاد به موادمخدر است. همانطور که ناراحتی روانی موجب کشش به طرف موادمخدر می¬شوند و اصل اتکای روانی مقدم بر اعتیاد جسمی است؛ اگر فرد به طور صحیح پرورش یابد سعی نخواهد کرد محرومیت¬های خود را از طریق مصرف دارو درمان کنند. زیرا شخص معتاد تعادل روانی خود را تا رسیدن به دارو از دست خواهد داد و همانطور که بین جرم و اعتیاد روابط متقابل وجود دارد بیشتر افراد مجرم نیز، در هر جامعه¬ای به یکی از موادمخدر معتادند. اعتیاد نشانه وجود نابهنجاری عمیق در شخصیت معتاد است. آنان موجوداتی غمگین، ترسو، بی¬حوصله، بی¬اراده، لاابالی، بداخلاق و فراموش¬کار هستند که هیچ یک از این عوامل با بقای کانون خانوادگی سازگار نیست. اصل اتکای روانی مقدم بر تأثیر اعتیاد بر جسم است. زیرا شخص معتاد پیش از آن که تعادل جسمانی خود را از دست بدهند تعادل روانی خود را تا رسیدن به دارو از دست می¬دهند. (20)
* با توجه به مطالب ذکر شده از عواملی که باعث گرایش افراد به اعتیاد می-گردد از مواردی چون نابهنجاری عمیق در شخصیت، عئدم تعادل روانی و محرومیت¬ها می¬توان نام برد.
گنگی و سردرگمی معتاد در این مرحله از بین می¬رود و او اراده پرتنش خود را به صورت انرژی منفی از دست
می¬دهد. او اکنون چیزی مصرف نمی¬کند ولی فکر می¬کند مصرف کردن ارمغان بهتری برایش دارد. و فکر می¬کند تمام اطلاعاتی که در مورد اعتیاد داشته غلط و نادرست بوده از این رو فقط در مورد مضرات و لطمه¬هایی که مصرف موادمخدر به انسان می¬زند صحبت¬های زیادی شنیده است. همه سعی دارند او را از اعتیاد بترسانند هیچ کس سعی نکرده است از مواهب و آن چه که او در اثر مصرف کردن می¬تواند به دست آورد با او صحبت کند. (21)
* با توجه به مطالب بالا می¬توان این طور بیان نمود که از عوامل مؤثر بر گرایش به موادمخدر گنگی و سردرگمی در زندگی، نداشتن انگیزه زندگی، عدم آگاهی از مضرات موادمخدر را نام برد.
فرد معتاد متوجه می¬شود که زندگی جهت محدودکردن او درست نشده است و تعهدات اخلاقی مفهومش سرکوب نیست. می¬فهمد که حق انتخاب دارد و زندگی سلسله مراتبی از فعالیت¬ها و تحرکات خلاق در جهت رشد است.
می¬گوید: اگر طبیعت من واکنش مثبتی نسبت به چیزی داشته باشد و من آن را دوست داشته باشم و بخواهم، هرچه که باشد خوب است. من بهبودی را به این دلیل نمی¬خواهم که خوب است، بلکه خوب است به این دلیل که به آن تمایل دارم و آن را می¬خواهم در این جا دیگر چیز منفی وجود ندارد، همه چیز مثبت است. من به ندای درون پاسخ می¬دهم زندگی یعنی همین: «تحرک و حرکت در جهت پیام¬های مثبت درون». (22)
* با توجه به مطالب ذکر شده می¬توان از عوامل مؤثر بر اعتیاد مواردی چون محدود کردن افراد در زندگی اجتماعی و فردی، عدم تعهدات اخلاقی و عدم انتخاب آزاد در مورد فعالیت مورد علاقه افراد نام برد.
به عبارت ساده، باد اضافی غرور «من» خالی می¬شود و معتاد از فراز ابرهای تیره و پرتوهم دنیای خود ساخته، به پایین آمده و بر روی زمینی که سالها در خیال خود از آن دوری جسته است پا می¬گذارد؛ یعنی به آخر خط خود می¬رسد و از این نقطه به بعد دارای قابلیت و توانایی تغییر و رشد و بهبودی می¬شود اما برای بسیاری از معتادان که هنوز از طریق طبیعی به آخر خط نرسیده¬اند نیز می¬توان به کمک روشهای علمی، آخر خط مصنوعی تولید نمود و آنها را در رسیدن به مرحله کمک¬پذیری، یاری نمود. (23)
* با توجه به مطالبی که در بالا ذکر شد می¬توان از عوامل مؤثر گرایش فرد به اعتیاد غرور، خودبزرگ¬بینی، رسیدن به آخرخط نام برد.
بازپروری معتادین، در معنای کلی، عبارت از فعالیت¬های تربیتی، آموزشی، پزشکی و مددکاری اجتماعی است که در جهت اعتیادزدایی و بازگردانیدن فرد معتاد به شرایط طبیعی زندگی صورت می¬گیرد. به کمک بازپروری می¬توان شخصیت و منش و رفتار فرد را بازسازی کرد و او را آماده زندگی و کار و پذیرش مسئولیتهای فردی و اجتماعی ساخت. به عبارت دیگر بازپروری فعالیتی است علمی و تخصصی که از طریق آن به مدد شیوه¬ها، فنون و تکنولوژی، و یا بهره¬گیری از دانشهای جدید انسانی و رفتاری، فرد از بند اعتیاد نجات می¬یابد و شرایط و امکانات سازگاری با محیط اجتماعی برای او فراهم می¬شود. (24)
* با توجه به مطالب ذکر شده می¬توان از عواملی چون نداشتن آگاهی، عدم پذیرش، مسئولیتهای فردی و اجتماعی و عدم شناخت خود در گرایش فرد به سمت اعتیاد می¬توان نام برد.
- دوره نوجوانی
- استعداد ارثی
- صفات شخصیتی
- اختلالات روانی
- نگرش مثبت به مواد
- ترک تحصیل
- بی¬سرپرستی
- تأثیر مثبت مواد بر فرد (on line 8)
مواردی چون دوره نوجوانی، استعدد ارثی، صفات شخصیتی، ترک تحصیل، بی¬سرپرستی و نگرش مثبت به مواد از جمله عوامل فردی هستند که باعث گرایش افراد به موادمخدر می¬گردند.
10/3- اعتیاد و عوامل مخاطره¬آمیز اجتماعی
- فقدان قوانین و مقررات جدی ضد موادمخدر
- بازار مواد
- مصرف مواد به عنوان هنجار اجتماعی
- کمبود فعالیتهای جایگزین
- کمبود امکانات حمایتی، مشاوره¬ای و درمانی
- توسعه صنعتی، محرومیت اجتماعی-اقتصادی (on line 99
مواردی چون فقدان قوانین و مقررات جدی ضد موادمخدر، بازار مواد، کمبود فعالیتهای جایگزین و ... از جمله عواملی هستند که
دانلود مقاله بررسی و شناخت علل اعتیادزدگی معتادین در حال ترک در کمپ¬های تهران
