مقاله فارسی عوامل موثر در صادرات زعفران در 15 صفحه
پیش گفتار
حاشیهی کویر هرچند بیشتر باد است و خاک، ماسههای روان و هوای خشک و تیره و تار! ولی کشاورزان آن منطقه با چهرههای مهربان، آفتاب سوخته و پرچین و چروکشان، مردمی صبور و تلاشگرند.
آنجا تا چشم کار میکند، تپههای ناپایدار از شنهای روان دیده میشود که هرچند روز در نقطهای خیمه میزنند، گویی آن جا ما در طبیعت کم مهر است و به جای شیر، پستان، چنگ و دندان به فرزندان نشان میدهد، اما همان کممهری، آنان را چنان بردبار و مصمم نستوده میپروراند که با سختکوشی از پستان خشکش، شیر میمکد! یعنی یکی از زیباترین گلها را که علاوه بر رنگ و بوی دلربا و فریبنده، پردرآمدترین محصول است، پرورش میدهند.
از طرفی، شعار:
دیگران کاشتند و ما خوردیم ما بکاریم و دیگران بخورند، سعدی
شرعری نیکو و پسندیده است، اگر صمیمانه به آن عمل شود، میتواند کشاورزی هرجامعهای را رونق بخشد و سرزمینهای آن را آباد و سرسبز کند، در نتیجه مردمان آن سامان را از دیگران بینیاز سازد.
پس این کوششی است مختصر، اما همه جوانب برای پاسخگویی به پرسشهای ذهن جستجوگر پژوهندگان دربارهی اقتصاد زعفران .
مقدمه
زعفران یکی از گیاهان استثنایی است که در عین نیاز به آب کم، از بازده اقتصادی بسیار بالایی برخوردار بوده و علاوه بر اشتغالزایی فراوان و جلوگیری از مهاجرت روستاییان مناطق کم آب، قدرت ارزآوری شایان توجه این محصول، سالیانه دهها میلیون دلار درآمد ارزی را به دنبال دارد. ایران اولین و بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران است که در دهههای اخیر به علت کوتاهی در امر صادرات و بهبود کیفیت و بازاریابی رقبای ایران در بازار جهانی، عملکرد بهتری داشتهاند. صادرات زعفران با توجه به مزیت نسبی ایران در تولید این محصول و ارزآوری آن از اهمیت زیادی برخوردار است .
پارهای از مناطق کشور ایران با تنوع وسیع آب وهوایی، در زمینه تولید برخی از محصولات کشاورزی از مزیت نسبی قابل توجهی برخوردارند. شرایط ویژهای که از لحاظ جغرافیایی در مرکز و جنوب خراسان وجود دارد، از قبیل کویری بودن، کیفیت نامناسب آب و فقر زمین از نظر عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و روشهای سنتی تولید محصولات کشاورزی از عواملی است که رشد کشاورزی را در این مناطق محدود کرده است. در بین گیاهان زراعی، زعفران گیاهی است که توانسته است با خصوصیات ویژهی خود مسئله کمآبی مناطق مذکور را تحمل نماید و با داشتن بازده اقتصادی بالا، موجبات دلگرمی و ماندگاری بهرهبرداران را فراهم کند، لذا با توجه به صادراتی بودن زعفران و رقابتهای موجود در سطح جهانی در زمینه رشد بازار، زعفران نیاز به تحقیقات اقتصاد کشاورزی در مورد بازاریابی و صادرات زعفران روزبه روز محسوستر میشود .
تاریخچه
پیشینهی تاریخی زعفران ایران حاکی از کشت و تولید فراوان و همچنین صادرات زیاد این محصول زراعی سنتی است، به طوریکه بعضی از شهرهای ایران به لحاظ تولید مرغوب و فراوان شهرتی فراوان کسب کرده بودند.
در عصر قاجار که دورهی شکستهای نظامی و اقتصادی کشور بود، قسمتهایی از نقاط زعفرانخیز ایران در ایالت آران که بعدها روسها آن را آذربایجان شوروی نامیدند، از کشور جدا گردید. در همین دوره در قسمتهای زعفرانخیز خراسان، زراعت این محصول با ناکامی مواجه بود، زیرا مصرف داخلی زعفران کشور به لحاظ فقر عمومی بسیار اندک و صادرات آن به خارج کشور به سبب بیتوجهی دولت به امر بازرگانی خارجی و نداشتن شبکه راهها، ناچیز بوده و این در حالی است که قیمت تمامشده زعفران و نرخ فروش آن در بازار در مقایسه با سایر کالاهای مصرفی خوراکی بسیار نازل بوده است.
رکورد صادرات زعفران در اواخر قاجاریه، تا جایی است که میزان آن در مقایسه با کالاهای دیگر بسیار ناچیز به نظر میآید، بطوریکه سدیدالسلطنه (کبابی) طی گزارشی که از ارزش صادرات بندرعباس در سال 1328 ه.ق. میدهد، در حالی که 21230 تومان سبزیجات و 53272 تومان انغوزه و 27592 تومان گل سرخ و 100681 تومان پنبه و 6993 تومان روناس و غیره از این بندر به مقصد خارج صادر شده است، فقط 95 تومان زعفران از این بند صادر شده است که اگر صادرات از راه خشکی را هم رقمی در همین حدود به حساب آوریم و یا دو سه برابر منظور کنیم، باز هم رقم بسیار ناچیزی به دست میآید.
چارلز در کتاب خود از صدور زعفران از راه تبریز خبر داده، اما میزان آن را مشخص نکرده است .
تولید و تجارت جهانی این محصول همواره در دست ایرانیان بوده است، اکنون نیز استان خراسان بیشترین و مرغوبترین زعفران جهانی را تولید میکند، گرچه در نواحی زعفرانخیز گذشته ایران تلاشهای موفقیتآمیزی در جهت تجدید زراعت این محصول آغاز شده است که به نوبهی خود نویدگر آیندهی درخشانتری برای زعفران در بازار جهانی نیز است .
اهمیت اقتصادی زعفران
زعفران به عنوان گرانترین محصول کشاورزی و دارویی جهان جایگاه ویژهای در بین محصولات صادراتی ایران دارد. در حال حاضر ایران بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران در جهان است و بیش از 65درصد تولید جهانی این محصول گرانبها به ایران اختصاص دارد.
کاربردهای فراوان و گسترده زعفران، خواص ویژه این داروی باارزش، نقش خاص آن در زندگی کشاورزان استانهای خراسان و فارس و همچنین ارزش افزودهی بالای آن، لزوم توجه ویژه به مسائل تولید، صادرات و بازاریابی زعفران را بیش از پیش روشن مینماید.
در ایران اهمیت زعفران کاری از جنبههای گوناگون نظیر بهرهوری بالای آب در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی، اشتغال روستائیان و جلوگیری از مهاجرت آنها، درآمدزایی آن نسبت به سایر محصولات کشاورزی، همچنین از لحظا توسعه صادرات غیر نفتی ـ با توجه به سیاست دولت مبنتی بر افزایش صادرات غیرنفتی ـ قابل بررسی است.
بر طبق بررسیهای انجام گرفته در وزارت کشاورزی، هر هکتار زعفران در طول سال به طور متوسط برای انجام امور کاشت، داشت، برداشت و جداسازی کلاله از اجزاء گل به 270 نفر روز کار نیاز دارد که با توجه به سطح زیر کشت 47208 هکتاری آن، معادل 7/12 میلیون نفر روز کار ایجاد میشود.
بر طبق تخمین موسسه پژوهشهای اقتصادی وزارت کشوری در وضع بهرهبرداریهای کشاورزی در ایران 200 روز کار در سال را به عنوان یک اشتغال دائم محسوب مینمایند، لذا لین محصول حدود 7/63 هزار شغل در طی سال تولید کرده و بنابراین زراعت زعفران یکی از عوامل جلوگیری از مهاجرت محسوب میگردد. علاوه بر آن حدود 85هزار خانواده در شهرستانهای جنوبی و مرکزی خراسان، زعفرانکاری دارند که این نیز اهمیت این محصول را در جنوب خراسان نشان میدهد.
در بین محصولات صادراتی نیز، زعفران از جایگاه خاصی برخوردار است، به نحوی که ارزش صادراتی حدود 121 تن زعفران در سال 1380 بالغ در 51 میلیون دلار بوده است و تقریباً 92% تولید و 98% سطح زیرکشت را استان خراسان به خود اختصاص داده است.
گسترش صادرات زعفران ایران با توجه به مزیت نسبی این محصول و ارزآوری قابل توجه آن دارای اهمیت فراوانی است، به نحوی که کیفیت بسیار مطلوب زعفران ایران باعث گردیدهع تا بعضی از کشورها از جمله اسپانیا زعفران ایران را به صورت فلهای خریداری نموده و با بستهبندی مناسب و به نام خود روانه بازارهای بینالمللی نمایند، اما به علت عدم وجود موقعیت اقلیمی و آب و هوایی و سایر عوامل موثر در تولید و مرغوبیت زعفران، سایر کشورها نتوانستهاند زعفرانی به مرغوبیت زعفران ایران تولید کنند .
قیمت زعفران
قیمت زعفران در داخل کشور تابعی از قیمت صادراتی محصول است. بر اساس جدول 1، بررسی قیمت زعفران طی سالهای 1352 تا 1379 حاکی از آن است که قیمت محصول از 25949 ریال به ازاء هر کیلوگرم به 2654000 ریال رسیده است و در طی این سالها، قیمت از متوسط رشد سالانهای معادل 362 درصدی برخوردار بوده، بطوریکه در طی این سالها قیمت 102 برابر شده است و این عاملل مهمی در جهت افزایش سطح زیر کشت محصول در طی این دوره بوده است.
تحقیقات نشان میدهد که قیمتهای واقعی زعفران نسبت به سال 52 افزایش نشان نداده و در واقع قیمت اسمی زعفران بر روی سطوح زیر کشت آن تاثیر به سزایی داشته است. علاوه بر این بین صادرات زرعفران با سطح زیر کشت، قیمت و عملکرد در هکتار سال بعد آن رابطهی مثبت و معنیداری وجود دارد. بررسیها نشان میدهد که حداکثر قیمت در سالهای اخیر بوده استو افزایش قیمت زعفران در سالهای اخیر موجب شده است سود حاصل از تولید این محصول افزایش قابل توجهی داشته باشد و کشاورزان تمایل زیادی به کشت این محصول در مقایسه با سایر محصولات از خود نشان دهد .
جدول 1: قیمت هرکیلوگرم زعفران ایران در طی سالهای 79-52
سال بهاء هر کیلو (ریال) سال بهاء هر کیلو (ریال)
1352
1353
1354
1355
1356
1357
1358
1359
1360
13610
1362
1363
1364
1365 25949
21700
21678
21786
24217
40166
42032
39776
52145
70177
83566
152985
252262
249419 1366
1367
1368
1369
1370
1371
1372
1373
1374
1375
1376
1377
1378
1379 260000
270000
380000
510000
380000
340000
450000
550000
1300000
1300000
2000000
2236000
2914858
2654000
قیمت جهانی زعفران
قیمت زعفران بر اساس درجهبندی و مبداء تولید آن فرق میکند. قیمت یک کیلوگرم زعفران درجه یک بین 900 تا 1000 دلار است؛ زعفران درجه 2 بین 750-850 دلار معامله میشود. زعفران درجه 3 بین 500 تا 650 دلبار عرضه میشود. قیمت زعفران به صورت فله سرگل درجه یک ایران حدود 500 دلار است که متاسفانه به دلایل مختلف گاهی اوقات بین 400 تا 500 دلار معامله میشود. قیمت زعفران همچنین به عواملی مانند عرضه و تقاضا، فاصله محل تولید تا محل مصرف، فصل برداشت، تعداد واسطهها و نوع بستهبندی بستگی دارد. (ماهنامه تخصصی بازاریابی، شماره 31، دی و بهمن 1382
بازاریابی زعفران
بازاریابی محصولات کشاروی به علت ماهیت ویژه این محصولات از قبیل فسادپذیری، حجم زیاد، آب زیاددر بافت، کثرت تولیدکنندگان و مصرفکنندگان و زمان محدود کاشت و برداشت این محصولات، با بازاریابی محصولات صنعتی تفاوت دارد. در قرن اخیر با ورود تکنولوژی جدید به کشاورزی سنتی و تجاری شدن فعالیتهای کشاورزی، خدمات و بازاررسانی آنها نیز متفاوت شده است.
در حال حاضر کلاله زعفران پس از خشک شدن، جهت بستهبندی و عرضه به بازارهای مصرف داخلی و خارجی عرضه میشود که در ایران معمولاً زعفران خشک شده به صورت فله در داخل کیسههای نایلون یا کیسهگونی و در نهایت درون کارتنهای مقوایی بدون نکات بهداشتی و تاثیر عوامل خارجی که میتواند بر کیفیت زعفران اثر بگذارد، عرضه میگردد.
فقدان بستهبندی مناسب در مورد زعفران موجب شده است که اسپانیا زعفران ایران را به صورت فله خریداری کرده و پس از انتقال، فرآیند بستهبندی را با کیفیت بالا انجام داده و با قیمتی حدود دو برابر قیمت فله، به بازارهای جهانی عرضه میکند.
حمل و نقل زعفران معمولاً با انواع خودروهای عمومی و خصوصی صورت میگیرد و با توجه به این که حجم محصول نسبت به قیمت آن اندک است، وسایل نقلیه خاصی برای انتقال آن وجود ندارد.
در رابطه با انبارداری، این محصول در انبار مخصوصی نگهداری نمیشود و کشاورزان معمولاً محصول خود را تا سال بعد در منازل و اتاقهای خود که البته باید فاقد رطوبت و گرمای زیاد باشد، نگهداری میکنند. به منظور نگهداری زعفران خشک در منزل، کشاورزان معمولاً زغفران خشک را در داخل دستمالهای پارچهای تمیز یا کیسههای پلاستیکی کرده و کیسهها را در داخل صندوقهای قفلدار و یا در داخل حلبهای خالی روغن کرده و حلبها را در کمد گذاشت و به مدت چند ماه تا یک سال نگهداری میکنند. عدهای هم زعفرانهای خشک دستهای را در حالی که به صورت لایه به لایه و وسط هر لایه کاغذ روزنامه گذاشتهاند، در داخل مقوایی میگذارند. در سطح عمدهفروشی و خردهفروشی نیز برای نگهداری از انبار بخصوصی استفاده نمیشود و نگهداری زعفران خشک معمولاً در ظروف بسیار برگ بلوری که اغلب به شکل بزرگ میباشد، انجام میگیرد.
معمولاً درصد کمی از تولیدکنندگان محصول خود را به صورت سلف و تعداد زیادی از آنان، محصول را به صورت یکجا یا تدریجی در طی سال به فروش میرسانند. بیشترین فروش محصول در فصل زمستان و کمترین آن در فصل تابستان است.
نحوهِی ارتباط واسطهها و عوامل بازاریابی که بوسیله آنها محصولات از دست تولیدکنندگان به دست مصرفکنندگان میرسد، تحت عنوان مسیر بازاررسانی مشخص میگردد. ترسیم این مسیرها مربوط به نقل و انتقال محصول بوده و مسیری که قسمت عمده محصول را به بازار هدایت میکند، در مراکز نمودار ترسیم شده است و خط سیرهای فرعی در دو طرف آن قرار دارد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 76 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
زعفران یکی از ارزشمند ترین گیاهان طبیعت است که کاشت آن از زمانهای گذشته تا به حال در قسمت هایی از کشورمان بخصوص نواحی جنوبی خراسان تداوم یافته است . از میان گیاهان زراعی ایران مناسبترین گیاه جهت کشت انتانسیو (کشت متراکم) در نقاط دورافتاده و فقیر کشور است .
اغلب مناطق زعفرانکاری در فقر شدید و ادواری آب کشاورزی و باران بسر می برند دارای آب و هوای نسبتاً گرم و خشک می باشند از طرفی این مناطق در فاصله بعیدی از پایتخت قرار دارند و فاقد استعداد های صنعتی و تولیدی می باشند . در ضمن اغلب کشاورزان این محصول معمولاً به دلیل عدم اطلاع از تکنولوژی های نوین کشاورزی و فنون جدید زراعت سود زیادی از کشت این گیاه بدست نیاورده و در فقر بسر می برند و از طرفی به دلیل شرایط آب و هوایی نامساعد امکان کشت محصولاتی را که از بازدهی مادی مناسب تری برخوردار باشند را نداشته و در واقع به اجبار دست به کشت این محصول می زنند .
ویژگی های خاص این محصول شامل نیاز کم به آب ، ماندگاری محصول در مدت طولانی ، حجم و وزن کم ، عدم نیاز به ماشین آلات سنگین و پرهزینه زراعی ، بهره برداری 7-4 ساله در یک نوبت کاشت و توان جذب نیروی کار زیاد از یک طرف و از طرفی دیگر مصارف در حال گسترش غذایی دارویی و صنعتی باعث افزایش روز به روز قیمت این محصول و توسعه کشت آن گردیده است . با اینکه سطح زیر کشت این محصول در سال 80 به 41325 هکتار رسید اما میزان تولید 130 تن گزارش داده شده که نسبت به سال 77-78 30% کاهش تولید پدید آمد . عده ای از کارشناسان داخلی دلیل این افت تولیدی را خشکسالی بیان کردند اما به راستی می توان دلیل افت تولیدی39 تنی گیاه با ارزش زعفران با ازای 4601 هکتار افزایش سطح زیر کشت فقط خشکسالی دانست ؟ در این بررسی بوضوح تاثیرات عدم هماهنگی با علوم روز کشاورزی نمایان می شود . با علم به اینکه هر تن زعفران 000،500 دلار ارزش ارزی دارد ،39 تن زعفران رقم تعیین کننده ای در اقتصاد کشور است . اما در سال 80 شاهد 5/28% وزنی و 5/8% ارزشی افزایش صادرات بودیم که این امری امیدوار کننده است . براساس تحقیقات انجام شده ایران ظرفیت تولید حد اقل 150 تا 160 تن زعفران را دارا می باشد که فقط 5 یا 6 کشور دنیا توانمندی تولید زعفران را از نظر طبیعی دارند . از 130 تن زعفران تولید شده 20 تن در کشور مصرف شده و 110 تن آن صادر گردیده است که در واقع 80% زعفران تولیدی جهان توسط ایران تولید شده است اما به رغم سهم ایران در تولید و صادرات زعفران ، کشور ما نقشی در تجارت بین المللی آن نداشته و ندارد و حاکمیت این بازار غیر نفتی پرارزش فعلاً در دست اسپانیا است که این کشور زعفران ایران را به ارزان ترین قیمت ممکن به صورت باز (فله ) خریداری کرده و آن را در بسته بندی های مجلل به نام زعفران اسپانیا روانه بازارهای جهانی کرده است . اسپانیا با اینکه بازار زعفران جهان را در دست دارد اما از نظر تولید زعفران در واقع تولید ناچیزی در مقابل تولید زعفران در ایران دارد . منطقه اصلی تولید زعفران در اسپانیا منطقه لامانچا می باشد که از نظر وسعت شاید حتی قابل مقایسه با خراسان نباشد .
برخی کشور ها نیز با به کارگیری علوم و تکنولوژی روز در حال ربودن گوی سبقت در عرصه تولید زعفران از یکدیگرند . از این جمله کشور چین رشد قابل توجهی داشته و به زودی به عنوان یک تولید کننده بزرگ وارد بازار خواهد شد که در آنصورت حداقل تامین کننده تمامی نیاز زعفران اسپانیا خواهد شد که این ضربه ای مهلک به صادرات و ارز آوری غیر نفتی ایران خواهد بود . بنا براین علاوه بر تمهیداتی که بایستی در ارتقای کمی و کیفی محصول زعفران اندیشیده شود تا به به استاندارد ها و ایزوی بین المللی برسد . باید مجمعی از وزارت بهداشت ، وزارت توسعه صادرات ، انجمن تولید کنندگان زعفران ، انجمن صادر کنندگان زعفران و وزارت جهاد کشاورزی تشکیل شود تا این مجمع هماهنگی لازم را بین سازمانهای ایجاد کند و سازمانها در راستای یکدیگر فعالیت کرده تا با سیاست گذاری صحیح آینده روشنی را برای صادرات و بازار یابی داخلی و خارجی زعفران تولیدی ایران ترسیم گردد و نیز بتواند کشاورزان را با علوم و تکنولوژی روز همگام کند تا اشاعه کشاورزان محترم خراسان که معیشتشان از این راه تامین می شود به خطر نیفتد و این محصول بتواند جایگاه واقعی خود را در بین کالاهای غیر نفتی پیدا کند .
این مقاله به صورت ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن 58صفحه آماده پرینت می باشد
چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقالات می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد
مقالات را با ورژن office2010 به بالا بازکنید
مقاله با عنوان فوق که در اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، نوآوری و کارآفرینی ارائه شده آماده دانلود می باشد.
محل برگزاری کنفرانس:شیراز
سال برگزاری کنفرانس:1389
تعداد صفحات مقاله:9
محتویات فایل: فایل زیپ حاوی یک pdf
چکیده
موضع یابی استراتژیک بازار زعفران بر اساس توجه به سه ویژگی اصلی رنگ، عطر و طعم دارای کاربردهای فراوانی در صنایع غذایی، رنگرزی و دارویی داشته وتاثیرات این سه عامل یکسان نمی باشد، به نحوی که کوچکترین تغییر در ساختار یا ترکیب عوامل تولید، فرایندهای تولید، فرآوری و فروش و بازاریابی تاثیر فراوانی بر محصول نهایی ما دارد. از این حیث نیاز به مدلی احساس می گردد که علاوه بر انطباق با ویژگیهای طبیعی و منحنی عمر محصول شامل تمامی مفاهیم ،ساختار و ارتباطات جدیدی می باشد که در تجارت امروزی کاربرد دارد. این مدل پیشنهادی یک مدل تلفیقی از استراتژیهای رقابتی / تجاری الکترونیکی بوده که در طراحی آن از استراتژیهای عمومی پورتر، الگوی استراتژیک مایلز و اسنو، مطالعات و تحقیقات استفاده شده است. مدل با کاشت گیاه زعفران در زمین مناسب شروع می شود وبا ترمیم و پیوستگی کاشت پیاز زعفران در چهار سال بعد ادامه یافته و سعی دارد با تجزیه و تحلیل پروسه کلی تولید محصول زعفران، حداکثر کارایی را در کوتاه مدت و اثر بخشی را در بلندمدت در فرایند تولید ایجاد کرده و بهره وری را در خروجی های این مرحله به حداکثر برساند. درمراحل فرآوری و بازار یابی و فروش با توجه به نیاز بازار از استراتژیهای عمومی پورتر استفاده شده است ودر مرحله فروش با استفاده از متغیرهای بازاریابی در مدل استراتژیک مایلزو اسنو جهت ارایه به مشتری نهایی آماده می گردد. لازم به ذکر است که هدف از کاربرد استراتژیهای عمومی پورتروطرح استراتژیک مایلزو اسنو، حصول به کسب جایگاه واقعی بعنوان اصلی ترین برندهای زعفران در جهان است.