تمام فرآیندهایی که در جهان هستی در حال انجام شدن می‌باشند با آهنگ یا سرعت خاصی رخ می دهند. گستره ای از علم شیمی که مربوط به سرعت واکنش های شیمیائی می باشد، سینتیک شیمیائی نام دارد. سینتیک شیمیائی با سرعت انجام یک فرآیند شیمیائی و عوامل مؤثر بر سرعت سر و کار دارد.
اگر در محیط اطراف زندگی خود نگاه کنیم در اثر گذشت زمان، واکنش های شیمیائی در حال رخ دادن می باشند. برخی کند مانند زنگ زدن ، آهن و برخی تند مانند سوختن و یاخنثی شدن اسید و باز می باشند.
نکته: دقت شود در مورد سرعت خودبخودی بخودن معنا ندارد، به عبارتی خودبخودی بودن مفهوم سریع بودن را نمی رساند. بسیاری از واکنش های خودبخودی آنچنان کند می باشند که شاید هفته ها و سالها در دمای معمولی رخ ندهند. مانند:
نکته1: خودبخودی بودن واکنش بحثی است ترمودینامیکی و ترمودینامیک با تعیین سطح انرژی واکنش دهنده ها و فرآورده ها و تغییر آنتروپی امکان وقوع واکنش را بررسی می‌کند، در حالی که سینتیک درباره چگونگی تبدیل آن‌ها به یک دیگر و شرایط بهینه برای انجام شدن، واکنش را بررسی می کند.
نکته2: سینتیک تابع مسیر است.
سرعت یا شتاب یک فرآیند عبارت است از تغییر یک کمیت معین در یک زمان معین. حال این کمیت معین می‌تواند غلظت – بو – زنگ و … باشد.
همچنان که در علم فیزیک، سرعت یک متحرک را با تغییرات جابه‌جائی متحرک در تغییرات واحد زمان، بیان می کنیم در علم شیمی نیز به دنبال یک کمیت هستیم تا در واحد زمان تغییر کند. از آنجائی که در حین یک واکنش شیمیائی تعداد مولها دستخوش تغییر می شوند بنابراین سرعت یک واکنش شیمیائی عبارت است از تغییر غلظت یک واکنش دهنده و یا یک فرآورده در واحد زمان.
مثلاً در واکنش اگر بخواهیم سرعت را برحسب جزء A حساب کنیم. (در علم شیمی سرعت را با R نمایش می‌دهیم و از آنجائی که سرعت یک واکنش ثابت نیست و با گذشت زمان تغییر می کند. همچون علم فیزیک به بیان سرعت متوسط واکنش می پردازیم یعنی ) حرف R از کلمه Rate به معنای سرعت گرفته شده است.
غلظت A در t1 – غلظت A در t2
t2-t1
توجه: [A] یعنی غلظت A بر پایه مول بر لیتر
حرف یونانی (دلتا)به معنای تغییر یک کمیت اندازه گیری شده است.
نکته3 : سرعت در لحظه های مختلف واکنش با یکدیگر تفاوت دارد. به عبارتی سرعت یک واکنش در ابتدا زیاد و با گذشت زمان از آنجائی که غلظت واکنشگرها رو به کاهش می‌گذارد، کم می گردد.
سرعت یک واکنش کمیتی است تجربی و با اندازه گیری سرعت مصرف واکنش دهنده (ها) یا سرعت تولید فرآورده (ها) معین می گردد.
توجه گردد که عبارت همواره یک عبارت منفی است. زیرا غلظت دوم A به دلیل مصرف شدن همواره از غلظت اول A کوچکتر است و از آنجائی که در علم شیمی سرعت بصورت مثبت بیان می‌شود، بنابراین سرعت متوسط مصرف A را با عبارت:
به عبارتی همواره سرعت را با بیان یک علامت منفی برای واکنش دهنده (ها) بیان می کنیم.
بنابراین می توان سرعت را برحسب جزء (B) نیز تعریف نمود:
پرسش: تغییرهای سرعت واکنش با پیشرفت زمان به چه ترتیب است؟
1) سرعت واکنش در ابتدا کم است و در نزدیک پایان زیاد می شود.
شامل 50 صفحه فایل word
دانلود مقاله سینتیک شیمیایی