درس حقوق جزای اختصاصی 2
انواع جرائم تعزیری
24صفحه
تعزیر
در اسلام به منظور جلوگیری از جرایمی غیر از زنا و لواحق آن، سرقت ، شرابخواری و... مجازاتهایی مقرر گردیده است که در فقه از آن به «تعزیرات» یاد میشود.
تعریف تعزیر
تعزیر یعنی کیفری که در شرع از حیث مقدار مشخص نیست و در مقابل حد است و در فقه بر کیفرى اطلاق مىشود که برخلاف حد، شارع مقدّس اندازهاى براى آن تعیین نکرده است[1]
جایگاه اصلى بحث آن، باب حدود است؛ گرچه در بابهایى مانند صوم ، حج ، تجارت و نکاح نیز به مناسبت از آن سخن رفته است.
تعریف لغوی و اصطلاحی تعزیر در مسالک الافهام
در مسالک الافهام در تعریف تعزیر چنین آمده است که «تعزیرات» جمع « تعزیر »، در لغت به معنای ادب کردن و در اصطلاح شرع عبارت از عقوبتی است که در غالب موارد در اصل شرع برای آن اندازهای معین نگردیده است.[2]
تعزیر درشرایع گذشته
در شرایع الهی پیشین افزون بر مجازاتهای با قانون ثابت و غیر قابل انعطاف، مانند قصاص [3]و حدّ مرتد[4] ،مجازاتهایی نیز وجود داشت که جنبه عمومی و ثابت نداشت، بلکه به تناسب نوع جرم و شخصیت مجرمان تعیین می‌شد.
مصادیق تعزیرات در شرایع گذشته
شماری از مهم‌ترین موارد این مجازاتها که می‌توان آنها را به عنوان مصادیق تعزیرات در این شرایع برشمرد و در قرآن مورد اشاره قرار گرفته، عبارت‌اند از:
تازیانه زدن
یکی از روشهای تعزیر در شریعت حضرت ایوب (علیه السلام) تازیانه زدن بود، از این‌رو چون در هنگام بیماری ِ او، همسرش تخلفی کرد، سوگند یاد کرد که در صورت بهبودی، او را صد تازیانه بزند؛ اما پس از بهبودی همسرش را بخشید[5]؛ ولی برای فرار از ارتکاب حَنْث (شکسته شدن) سوگند، به دستور الهی چندین تازیانه را به هم منضم کرد و یک ضربه به او زد:«و خُذ بِیَدِکَ ضِغثـًا فَاضرِب بِهِ و لا‌تَحنَث».[6]
[2] مسالک الافهام ج۱۴، ص۳۲۵.
[3] مائده/سوره۵، آیه۴۵.
[4] کتاب مقدس، تثنیه، ۱۷: ۱ ـ ۷؛ لاویان، ۲۴: ۱۵ ـ ۱۶.
[5] التبیان، ج۸، ص۵۶۸ و فتح القدیر، ج۴، ص۴۳۹.
انواع جرائم تعزیری