مطابق قانون برنامه چهارم توسعه ، یکی از محورهای اساسی موضوع امنیت ملی، بحث پدافند غیر عامل است، با عنایت به اینکه این بحث از مباحثی است که دانش فنی آن در داخل کشور در حال شکلگیری است، شناخت دقیقتر مفاهیم و جایگاه این مبحث میتواند اقدامی موثر در این خصوص باشد.توجه به وجود زمینه تهدیدات بالقوه و خطراتی که امنیت ملی ، استقلال و تمامیت ارضی کشور را نشانه گرفته ضرورت عقلی دفاع کاملا مشهود می باشد
آمار و سوابق جنگهای گذشته نشان می دهد پدافند عامل در حال حاضر به تنهایی قادر به مقابله با سلاح های مدرن و مخرب آفندی جهت جلوگیری از اثرات ویرانگر آنها بر مراکز حیاتی و حساس و نیروی انسانی نیستند و لذا به کار گیری اصول و معیارهای پدافند غیرعامل می تواند به تکمیل زنجیره دفاعی کمکی موثر و قابل توجه نماید که این امر به طور شایسته ای از جانب مقام معظم رهبری نیز مورد تاکید قرار گرفته است. به جاست این موضوع به ویژه از سوی وزارتخانه ها و سازمان های عمرانی مورد اهتمام جدی تری قرار گیرد. در این نوشتار در خصوص تعاریف ، اهداف ، پیشینه تاریخی ، جایگاه قانونی ، جایگاه فنی ، ضرورتها ،اصول ،روشها و موضوعات اساسی پدافند غیر عامل مطالبی ارائه شده است.
پیشینه تاریخی پدافند غیر عامل:
میتوان ادعا نمود که قدمت پدافند غیر عامل به قدمت تمدن بشری باز میگردد. لیکن این موضوع برای نسلهای بشر به صورت تلاش آنها برای حراست و مراقبت در برابر دشمنان طبیعی و انسانی نمایان شده است و در طول تاریخ همواره تمهیداتی را برای در امان ماندن از این حوادث مد نظر داشته است . برج و باروهای حفاظتی شهرها ، قلعهها و حصارها نمونههای بارزی در این خصوص میباشند.
در عصر جدید با توجه به مقتضیات عالم جدید و ایجاد دولتها، این موضوع از حیطه شهری به گستره ملی انتقال پیدا نمود. با بروز جنگ جهانی اول و دوم و کشیده شدن پای جنگ به شهرها
این موضوع اهمیت بیشتری یافت و شکل علنی به خود گرفت. پس از آن جنگ سرد و چالشهای جهانی مرتبط با سلاحهای کشتار جمعی اهمیت این بحث را بیشتر نمود. در نهایت با وقوع حادثه 11 سپتامبر و جنگهای دهه اخیر بین کشورها، این مبحث وارد فاز جدیدی از مطالعات و برنامههای اجرایی شد.
جایگاه پدافند غیر عامل در قانون برنامه چهارم توسعه:
هیات وزیران در سال 1384آئین نامه اجرائی بند پ تبصره 17 قانون بودجه سال 84 کل کشور را به تصویب رسانده ودر فصل 10 این قانون که قوانین مرتبط با امنیت ملی مطرح شده است و در بند 11 ماده 121 به موضوع پدافند غیر عامل اشاره دارد و مطابق متن زیر مواردی را در این خصوص برای خود لازم الاجرا نموده است.
رعایت اصول پدافند غیر عامل درطراحی و اجرای طرحهای حساس و مهم ودر دست مطالعه ونیز تأسیسات زیربنایی و ساختمانهای حساس و شریانهای اصلی و حیاتی کشور و آموزش عمومی مردم توسط دستگاههای اجرایی و تخصصی موضوع ماده (160) قانون برنامه چهارم توسعه، به منظور پیشگیری و کاهش مخاطرات ناشی از سوانح غیرطبیعی مد نظر بوده و این دستگاهها موظف اند بر اساس سیاستها ،الویتهاو دستورالعمل های کارگروه دائمی پدافند غیر عامل کشور درصدی از اعتبارات تملک دارائی های سرمایه ای خود راجهت اجرای طرحهای مصوب کارگروه اختصاص دهند.بر اساس این قانون کمیته های دائمی پدافند غیر عامل در دستگاههای اجرائی و تخصصی کشور به منظور اجرائی کردن اهداف پدافند غیر عامل تشکیل و فعالیت خواهند داشت.
همچنین در مهر ماه سال 86 سندی را با عنوان سند راهبردی پدافند غیرعامل کشورتوسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تهیه و به تصویب رساندهشده، که بخش عمدهای از طرح جامع پدافند غیر عامل کشور در آن پیشبینی شده است که شامل چشمانداز و همسو با چشمانداز 20 ساله، اهداف کلان و بلند مدت، اهداف کوتاه مدت، سیاستهای اجرایی و راهبردی میباشد.
تلاش برای توسعه پایدار کشورو تحقق اهداف چشم انداز 20 ساله توسعه ای کشور ایجاب میکند، که عنصر پدافند غیر عامل که به معنی ارزیابی آسیب پذیرها و تهدیدهای احتمالی و برنامه ریزی برای حذف این موارد در اجرای طرحهای اقتصادی ،اجتمائی و توسعه ای کشور است، مورد توجه ویژه قرار گیرد.
موارد زیر اشاره به برخی موارد در خصوص تامین بودجه در سال 86 در بخش پدافند غیر عامل با توجه به اهمیت موضوع دارد که در سال جاری(87)نیز این اعتبارات به صورت تکمیلی تر در قانون بودجه کشور لحاظ شده است:
1) تبصره 20 بند ر، بخش ششم از قانون بودجه سال 86
بند "ر" ـ در اجراء طرحهای پدافند غیرعامل و انسداد مرزها با اولویت مرز شرقی اجازه داده میشود ،حداکثر مبلغ دوهزاروهشتصدوهفتادوچهارمیلیارد (2.874.000.000.000) ریال اعتبار ردیف 503918 قسمت چهارم و 20201024 پیوست شماره یک این قانون براساس پیشنهاد دستگاههای اجرایی و تصویب کمیته دائمی پدافند غیرعامل کل کشور در خصوص اعتبار ردیف 503918 پدافند غیرعامل در اختیار دستگاههای اجرائی ذیربط قرارگیرد تا براساس شرح عملیات موافقتنامه مبادله شده با سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور به مصرف برسد. این اعتبارات از شمول قانون محاسبات عمومی و سایر مقررات کشور مستثنی میباشد.
2) تبصره 17 بند د، بخش ششم از قانون بودجه 86
بند"د" ـ در اجرای طرحهای پدافند غیر عامل موضوع آئیننامه اجرایی بند (11) ماده (121) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اجازه داده میشود حداکثر مبلغ چهارصد و چهل میلیارد (440.000.000.000) ریال اعتبار ردیف 503918 قسمت چهارم این قانون، براساس پیشنهاد دستگاههای اجرایی و تصویب کمیته دائمی پدافند غیرعامل کل کشور در اختیار دستگاههای اجرایی ذیربط قرار گیرد تا براساس شرح عملیات موافقتنامه مبادله شده با سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور(معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری) به مصرف برسد.
جایگاه فنی پدافند غیر عامل :
ریشه بحثهای پدافند غیر عامل به نیازهای انسان برای زندگی بر میگردد ، با مروری بر هرم نیازهای انسانی، نقش بسیار مهم خواسته ایمنی و امنیت آشکار است. پدافند غیر عامل به منظور تامین ایمنی و امنیت انسان در برابر پتانسیلهای بروز خطر، میباشد. ازطرفی دیگر پدافند غیر عامل را میتوان از زاویه مدیریت بحران مورد تحلیل قرار داد، در این صورت شناسایی پتانسیلهای بحران خیزی ، نحوه مدیریت و کنترل بحران به عنوان ورودیهای سیستمهای پدافند غیر عامل شناخته میشوند.
همچنین پدافند غیر عامل را از زاویه دید آسیب پذیری نیز مورد بررسی قرار می دهند،که در این صورت شناخت جایگاههایی که به عنوان نقطه ضعف سیستم میباشند، به عنوان ورودیهای سیستم بوده. ضلع دیگر مباحث پدافند غیر عامل بحث های ایجاد ایمنی و امنیت عمومی میباشد که به صورت آموزش و همکاری همگانی تبلور مییابد.
اهمیت،ضرورت و اهداف پدافند غیرعامل
برابر آمار سرشماری سال 1378، تعداد شهرهای کشور 600 و تعداد روستاهای آن 6500 روستا بوده است، پدافند هوائی مراکز حیاتی و حساس موجود کشور در شهرها صرفا با توپ ضد هوائی 23 میلیمتری، نیازمند 240000 قبضه توپ، یک میلیون و دویست هزار نفر نیروی انسانی (خدمه)، 30000 آتشبار و 750 گردان ویژ پدافند هوایی خواهد بود که امکان تامین، تشکیل، سازماندهی و پشتیبانی آن دور از دسترس میباشد.
دفاع غیرعامل در واقع مجموعه تمهیدات ،اقدامات و طرحهایی است که با استفاده از ابزار، شرایط و حتیالمقدور بدون نیاز به نیروی انسانی به صورت خود اتکا صورتگیرد .چنین اقداماتی از یک سو توان دفاعی مجموعه را در زمان بحران افزایش داده و از سوی دیگر پیامدهای بحران را کاهش و امکان بازسازی مناطق آسیبدیده را با کمترین هزینه فراهم میسازد. در حقیقت طرحهای پدافند غیرعامل قبل از انجام مراحل تهاجم و در زمان صلح تهیه و اجرا میگردند. با توجه به فرصتی که در زمان صلح جهت تهیه چنین طرحهایی فراهم میگردد،ضروری است این قبیل تمهیدات در متن طراحیها لحاظ گردند. بهکارگیری تمهیدات و ملاحظات پدافند غیرعامل علاوه برکاهش شدید هزینهها، کارآیی دفاعی طرحها، اهداف و پروژهها را در زمان تهاجم دشمن بسیار افزایش خواهد داد.
با پیچیده تر شدن جنگها و بکارگیری تکنولوژی و فنآوری در جنگهای نوین، پدافند غیر عامل نیز چهرههای متفاوتی را به خود گرفته است. امروزه مردم برای ادامه زندگی نیازمند خدمات متفاوتی هستندو احتیاج به محیط آرام و قابل سکونت درون شهرها دارند و بایستی ایمنی و آسایش کافی داشته باشند.
درحال حاضر عمدهترین هدف پدافند غیرعامل، ایمن سازی و کاهش آسیبپذیری زیرساختهای مورد نیاز مردم است تا بتدریج شرایطی را برای امنیت ایجاد نماید. اینگونه اقدامات مهم در اکثر کشورهای دنیایا انجام شده و یا در حال اقدام است. این اقدامات اگر به صورت یک برنامه ریزی و با طراحی در توسعه کشور(توسعه پایدار) نهادینه شود، خودبهخود بسیاری از زیر ساختهایی که ایجاد میشود، در ذات خود ایمنی خواهند داشت .برای اصلاح زیرساختهای فعلی هم میتوان با ارائه راهکارهایی مثل مهندسی مجدد، آنها را مستحکم کرد.
شامل 12 صفحه word
دانلود تحقیق پدافندغیرعامل،ضرورتها و اهداف آن