لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه86
فهرست مطالب
مقدمه .................................................................................................................................5
فصل اول – جایگاه و اهمیت کشاورزی
تاریخچه کشاورزی...................................................................................................................7
نقش و اهمیت کشاورزی در جامعه ................................................................................................7
نقش و جایگاه بخش کشاورزی در ایجاد اشتغال .................................................................................9
ساختار شاغلان بخش کشاورزی از نظر سطح سواد ...........................................................................11
اهمیت آموزش و تحقیقات علمی در توسعه کشاورزی .........................................................................12
اهمیت نیروی انسانی ماهر و مدیریت ...........................................................................................13 مفهوم ارزش اقتصادی و ارتباط کشاورزی با ارزش افزوده ..................................................................14
معرفی مؤسسات و نهادهای عمده تحقیقاتی و آموزش کشاورزی .............................................................15
نقش اطلاعات و آمار در توسعه کشاورزی......................................................................................15
وضعیت کلی کشاورزی در کشور................................................................................................16
موقعیت جغرافیائی ایران .........................................................................................................16
چه عواملی در تنوع آب و هوائی کشور ما مؤثرند ............................................................................17
سیاست های کشاورزی دولت.....................................................................................................18
نگاهی به استان خراسان .........................................................................................................20
فصل چهارم- فعالیت های مرتبط به امور زراعی و باغبانی
خاکشناسی
خاک چیست.....................................................................................................................................22
شناسائی خاک در ایران........................................................................................................................23
پروفیل خاک....................................................................................................................................24
بافت خاک.......................................................................................................................................24
ساختمان خاک ................................................................................................................................ 25
اجزای معدنی خاک ...........................................................................................................................25
هوموس...........................................................................................................................................25
ذرات فعال خاک...............................................................................................................................26
انواع زمین های زراعتی و طبقه بندی آنها.............................................................................................26
واکنش خاک....................................................................................................................................27
اصلاح خاک های شور و قلیا................................................................................................................28
مفاهیم باروری و حاصلخیزی خاک .....................................................................................................28
آبیاری
اهمیت آبیاری...........................................................................................................................30
وضعیت آب در خاک.................................................................................................................31
تعریف آبیاری..........................................................................................................................32
طراحی سیستم های آبیاری .......................................................................................................32
روش های مختلف آبیاری: سیستم آبیاری سطحی- سیستم آبیاری تحت فشار..............................................32
آبیاری با دست..........................................................................................................................33
آبیاری سطحی..........................................................................................................................33
آبیاری بارانی...........................................................................................................................34
آبیاری قطره ای........................................................................................................................35
آبیاری زیر زمینی.....................................................................................................................36
آبخیزداری................................................................................................................................37
منابع آبهای زیر زمینی...............................................................................................................38
چاه ها: چاه های باز- چاه های لوله ای ...........................................................................................38
تعریف دبی آب...........................................................................................................................38
حشره شناسی و دفع آفات نباتی
رابطه انسان با حشرات ..............................................................................................................39
روش های مبارزه با آفات نباتی.....................................................................................................40
مبارزه مکانیکی- فیزیکی- زراعی- بیولوژیکی- روانی- ژنتیکی- شیمیائی- تلفیقی
حشره کش ها یا سموم حشره کش...................................................................................................42
حشره کش های معدنی- آلی گیاهی- آلی کلره – سموم فسفره آلی - سموم گوگردی
سموم از نظر نحوه اثر به 5 گروه تقسیم می شوند ................................................................................43
.تعریف آفت................................................................................................................................44
تعریف بیماری............................................................................................................................44
آشنائی با چند آفت مهم گیاهان زراعی و درختان میوه............................................................................44
مبارزه با علف هرز....................................................................................................................46
مبارزه با موش ها .....................................................................................................................46
اصلاح نباتات
ا اصلاح نباتات و اثرات آن در کشاورزی..........................................................................................47
فصل پنجم- امور جنگل و مرتع
منابع طبیعی...........................................................................................................................49
اهمیت و نقش منابع طبیعی............................................................................................................50
تعریف جنگل............................................................................................................................52
تقسیم بندی جنگلها براساس کیفیت:جنگل های تولیدی – جنگل های حمایتی وحفاظتی- پارک جنگلی................53
تقسیم بندی جنگل ها از نظر اقلیم آب و هوائی ...................................................................................53
تقسیم بندی جنگل ها از لحاظ جامعه نباتی جنگلی................................................................................53
تعریف جنگل داری ...................................................................................................................53
فواید جنگل ..............................................................................................................................54
نگاهی به فرآیند تخریبی جنگل های کشور .......................................................................................54
تعریف مرتع ...........................................................................................................................56
گروه بندی مراتع: مراتع غیر مشجر- مشجر قشلاقی- ییلاقی- زودبازده- دیربازده ......................................56
تعریف بیابان..........................................................................................................................57
اثرات بیابانی و کویری شدن اراضی............................................................................................57
بیابان زائی و مبارزه با آن........................................................................................................58
مشاغل مربوط به منابع طبیعی.....................................................................................................59
فصل ششم – ماشین های کشاورزی
پیش گفتار.......................................................................................................................61
تعریف مکانیزاسیون....................................................................................................................62
فواید ماشینی کردن کشاورزی.........................................................................................................62
آشنائی با وضعیت کشاورزی و نیروی کششی مورد استفاده در ایران.........................................................63
انواع اتصالات در ادوات کشاورزی..وسیله کشیدنی- وسیله سوار- وسیله نیمه سوار وماشین خودگردان..............64
تراکتور و تکامل آن.....................................................................................................................65
طبقه بندی تراکتور ها...................................................................................................................65
خاک ورزی یا آماده سازی زمین.....................................................................................................66
روش های خاک ورزی . خاک ورزی اولیه- خاک ورزی ثانویه ............................................................67
گاوآهن......................................................................................................................................68
نام گذاری و تشریح قسمت های مختلف گاوآهن ...................................................................................68
انواع گاوآهن و موارد استفاده آن .....................................................................................................69
گاوآهن برگردان دار- گاوآهن بشقابی- گاوآهن چیزل یا قلمی- زیر شکن- نهر کن.
ادوات خاک ورزی ثانویه .............................................................................................................71
کولتیواتورها- دیسک ها- هرس دندانه میخی- تسطیح کن ها- غلتک ها یا خرد کننده ها .
کاشت محصولات.......................................................................................................................74
ماشین آلات کاشت ( ردیف کارها- خطی کارها)................................................................................75
انواع خطی کارهای غلات..........................................................................................................77
بذرپاش ها..............................................................................................................................77
کارنده های مخصوص ( نشاء کار و سیب زمینی کار )......................................................................78
ادوات داشت ............................................................................................................................78
کولتیواتور- وجین کن دوار- کولتیواتور دوار- ماشین های تنک کن- سم پاش ها
ماشین های برداشت .................................................................................................................81
ماشین های برداشت علوفه- غلات- سیب زمینی- ماشین برداشت چغندر قند
فهرست منابع...........................................................................................................................85
مقدمه
گرسنگی در دنیای امروز امر تازه ای نبوده و همیشه تهدیدی برای بقای نسل بشر بوده است.در بعضی از نقاط دنیا طی قرون متمادی کمبود مواد غذایی همیشه عامل عمده بدبختی امراض و حتی مرگ محسوب می شده است ولی هیچگاه مانند امروز تا این حد کمبود غذا و خطر گرسنگی دسته جمعی محسوس نبوده است.این تهدید به علت کاهش ظرفیت دنیا در تولید غذا نیست چون از بسیاری جهات این ظرفیت حتی بالاتر هم رفته و همچنان در حال ترقی است.
مسئله اصلی در این است که جمعیت دنیا با سرعت زیادی در حال افزایش است به طوری که ازدیاد تولید مواد غذایی به زحمت می تواند همگام با بالا رفتن جمعیت پیش برود.
پیشرفت علم را می توان در واقع عامل اصلی ازدیاد جمعیت در دنیا و به خصوص در کشورهای در حال توسعه دانست. تا اواسط قرن بیستم ، تولد زیاد دربیشتر کشورهای آمریکای جنوبی ، آفریقا و آسیا با میزان مرگ و میر زیاد از طریق مرگ و میر اطفال ، امراض ، و بهداشت غلط متعادل گردیده و مانع از افزایش سریع جمعیت می شد.
در چند دهه اخیر پیشرفت قابل ملاحظه علم پزشکی و کاربرد آن در سراسر دنیا وضعیت فوق را شدیدا" تغییر داده است؛ کاهش مرگ و میر اطفال ، کنترل امراض و ناقلین آنها و ایجاد خدمات پزشکی حتی در دورافتاده ترین نقاط سبب افزایش بی سابقه جمعیت دنیا شده است.
بیشترین افزایش در کشورهای در حال توسعه که حتی حالا با کمبود مواد غذایی مواجه هستند روی خواهد داد. با توجه به افزایش جمعیت تردیدی باقی نمی ماند که تأمین مواد غذایی کافی برای جمعیت دنیا جدی ترین مسئله ایست که بشر با آن روبروست و خواهد بود.
زندگی انسان با فراگیری زراعت و کشاورزی شکل جدیدی به خود گرفت و شخم زمین سرآغاز حرکتی نوین در استفاده مطلوب انسان از طبیعت بود ، اما هرچه زمان گذشت اشکال این نوع بهره برداری از زمین تغییر کرد به گونه ای که پس از انقلاب صنعتی به دلیل تنوع در محصولات کشاورزی و رشد تجهیزات و ادوات کشاورزی میزان برداشت از سطح زیر کشت به صورت چشمگیری افزایش یافت و در حال حاضر صادرات محصولات کشاورزی یکی از منابع درآمد ارزی کشورهای توسعه یافته محسوب می شود. به همین دلیل توسعه کمی و کیفی محصولات کشاورزی یکی از اهداف مهم دولت ها به حساب می آید.
بدون تردید کشور ما از این قاعده جهانی ، مستثنی نمی باشد ، ولی باید این اصل را پذیرفت که اگر استراتژی مشخصی برای کشاورزی نداشته باشیم ، همچنان بار هزینه های سنگین بی برنامه گی دولت را باید مردم پرداخت کنند.
توانایی یک کشور در تولید مواد غذایی به عوامل زیادی بستگی دارد که شامل عوامل اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی است که همگی در برنامه ریزی کشاورزی ، انگیزه کشاورزان و کارآیی منابع تولید اثر قابل ملاحظه ای دارند. علاوه بر اینها عوامل بیولوژیکی و فیزیکی زیر که در واقع عامل اصلی تولید مواد غذایی هستند تأثیر دارند:
1- منابع طبیعی موجود به خصوص آب و خاک
2- تکنولوژی و ماشین آلات موجود و مدیریت صحیح دراستفاده از خاک ، حیوانات و نباتات
3- ایجاد واریته های مناسب از نباتات مختلف
4- تهیه و کاربرد کودها، حشره کش ها ، علف کش ها و آبیاری
جای تأسف است که زمین های قابل کشت دنیا به نسبت تراکم جمعیت بین ممالک تقسیم نشده است ، این مسئله، مشکلی برای کشورهای اروپایی و ممالک توسعه یافته آسیایی ایجاد نمی کند، زیرا آنها می توانند کمبود خود را از کشورهای دیگر خریداری کنند و فقط باید مسائل مربوط به حمل و نقل و معاملات بازرگانی را برطرف سازند.
در کشورهای در حال توسعه آسیا ، آفریقا و آمریکای لا تین وضعیت بحرانی تر است.در این ممالک سرعت افزایش جمعیت خیلی بیشتر از آهنگ افزایش تولید است ، به طوری که کشورهایی که تا اندک زمانی پیش ، از صادر کنندگان مواد غذایی بودند ، حالا مجبور به وارد کردن آن هستند. متأسفانه بسیاری از این کشورها فقیر و دارای رشد اقتصادی پایینی هستند ، به طوری که ارز کافی برای خرید کمبود احتیاجات غذایی در دسترس نیست.
تنها چاره این ممالک گرفتن کمک از کشورهای غنی تر و یا ازدیاد قدرت تولید کشاورزی خودشان است.
تاریخچه کشاورزی
بزرگترین مسئله ای که بشر همیشه در طول تاریخ چند هزار ساله اش با آن روبرو بوده، قحطی و کمبود مواد غذائی است و به این دلیل در زمانهای قدیم، پایه و اساس اجتماعات را کشاورزی تشکیل می داده است.
یکی از اولین اجتماعات کشاورزی دنیا طبق تحقیق دانشمندان، در منطقه خاورمیانه و به احتمال غالب در گوشه شمال غربی آن، که شامل قسمتی از ایران، آسیای صغیر و شمال بین النهرین می گردد، به وجود آمد و این کار با پیدا کردن بوته گندم و جو وحشی و نیز کاشت آن شروع شد. باغ های ایران در دنیای قدیم از معروفیت خاصی برخوردار بوده است. از شواهد و قرائن چنین بر می آید که فلات ایران یکی از مراکز اجتماعات اولیه بوده است و در هزاره چهارم پیش از میلاد در جنوب غربی این سرزمین یعنی ایلام آنروز، خوزستان و لرستان و پشتکوه و جبال بختیاری امروز مرکزیتی وجود داشته است.
گفته می شود که ایران یکی از اولین کشورهای دنیاست که در آن کشاورزی و تمدن شروع شده و انسان اولیه برای نخستین بار در فلات ایران به کشت و زرع و پرورش دام دست زده است. دین زرتشت به کشاورزی اهمیت فراوان داده و در اوستا آمده است که سومین جایی که زمین شادمان ترین است، آنجاست که یکی از خداپرستان بیشترین غله را کشت کند و بیشترین گیاه و میوه را به کارد.
گزنفون از قول سقراط نقل کرده است که در عصر هخامنشیان باغ هایی در ایران وجود داشته که آنها را پردیس می نامیده اند و در آنها درختان از حیث ارتفاع مساوی و روی خطوط منظم کشت شده و به وسیله چرخ چاه های بزرگی که توسط گاو گردانده می شدند آبیاری می گشت.
دانش کشاورزی نزد اسلامیان از اهمیت والایی برخوردار بوده است. احداث باغ و درخت کاری در میان مسلمین گسترش داشته است از جمله می توان از نخلستان های مدینه یاد کرد.
با وجود قدمت رویش و پرورش گیاهان و درختان در فلات ایران، متأسفانه از پیشرفت هایی که در قرون اخیر ( از قرن 16 به بعد ) در امر اصلاح نژاد و روش پرورش کشاورزی و باغداری در دنیا وجود داشته، کشور ما بی خبر مانده است و در نتیجه ایران با داشتن شرایط اقلیمی مناسب نتوانسته است جای شایسته خود را از نظر اقتصادی در میان کشورهای تولید کننده فرآورده های کشاورزی، احراز نماید.
نقش و اهمیت کشاورزی در جامعه
بخش کشاورزی نقش حیاتی در اقتصاد ملی ایران دارد به طوری که حدود 27% تولید ناخالص ملی 23% اشتغال و تأمین بیش از 80% غذای جامعه را در کشور تشکیل می دهد.
کشاورزی به عنوان محور مدیریت برای نیل به توسعه پایدار اقتصاد کشور مطرح شده است. بانک جهانی توسعه ، کشاورزی را یک استراتژی می داند که باعث بهبود وضع زندگی گروه خاصی از مردم به ویژه روستاییان می شود. بانک جهانی همچنین معتقد است که چون توسعه کشاورزی قصد تقلیل فقر را دارد ، بنابراین باید به طور واضح طوری طراحی و اجرا شود که تولیدات را افزایش داده و قدرت تولید روستاییان را بالا ببرد.مدیرکل سابق سازمان خواروبار جهانی آقای فورما می گوید:«در پیشرفت کشاورزی عامل انسانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و برنامه های آموزش کشاورزی در صورتی که منطبق با احتیاجات و شرایط روستایی طرح و اجرا شود از عوامل کلیدی توسعه روستایی به شمار می آید.»
تعریف توسعه: تغییرات مثبتی که باعث بهبود وضع زندگی مردم شود و به معنی تلاش آگاهانه و مبتنی بر برنامه ریزی دقیق که جهت ترقی اقتصادی- اجتماعی جامعه می باشد.
به طور خلاصه می توان گفت : هدف توسعه بهبود است. ولی با کدام وسایل موجود می توان فرآیند توسعه را در جهت بهبود به حرکت در آورد؟
در این زمینه می توان به آسانی دو جنبه کاملا" متمایز را مشخص کرد: رشد و توسعه در مورد یک ارگانیسم (گیاه یا حیوان)، ابتدا رشد که عبارت است از افزایش کمی و سپس علاوه بر رشد کمی تغییر دیگری نیز مشاهده می کنیم و آن گسترش پیچیده ساختار وجودی ارگانیسم است. این نوع گسترش را می توان توسعه کیفی نامید به همین ترتیب کاربرد مفهوم توسعه در مورد کشور، جامعه یا انسان نیز در چارچوب همین دوجنبه اساسی مطرح است به طور کلی توسعه دارای ویژگی هایی است که می توان آن را چنین توصیف کرد:
توسعه فرآیندی هدف دار است که به وسیله انسان آغاز می گردد و هدف آن بهبود بخشیدن به شرایط زیستی کلیه افرادی است که در یک جامعه زندگی می کنند. توسعه را از طریق آنچه که به محیط اضافه می شود و به چشم می آید و قابل اندازه گیری است ، می توان شناسایی کرد. از این رو اندازه گیری رشد یعنی اندازه گیری امکانات و خدمات اضافه شده به محیط که خوداز شاخص های توسعه مثل رشد و کیفیت زندگی محسوب می شود.
ترویج و آموزش کشاورزی اهرم عمران روستایی و بازوی قوی توسعه کشاورزی می باشد که این دو خود بخشی از توسعه ملی است.
بدون توسعه کشاورزی ، عمران ملی امکان پذیر نبوده و یا کشورهای جهان سوم با مشکلات زیادی روبرو بوده از این رو توسعه کشاورزی که مبتنی بر ترویج و آموزش کشاورزی است جزء لاینفک توسعه ملی محسوب میشود.
از دو دهه پیش که مفهوم توسعه پایدار در برنامه ریزی های اقتصاد کلان کشورها مورد توجه و تأکید مجامع علمی قرار گرفته، تعاریف متفاوتی ارائه شده است،لیکن در بخش های زیر توافق کلی وجود دارد:
1- تأمین نیازهای کنونی بدون به مخاطره انداختن توانایی تولید نسل های آینده
2- مدیریت صحیح منابع و ظرفیت های زیست محیطی موجود واحیا و بهینه سازی محیط زیست قبلی که در معرض انهدام و استفاده نامناسب قرار گرفته است.
در توسعه کشاورزی پایدار، مدیریت اقتصادی به ویژه در کشورهای رو به رشد باید به گونه ای باشد که منابع پایه زیست محیطی را حفظ یا اصلاح کند و شرایط زیست مناسب برای نسل آینده را تأمین نماید.پس می توان نتیجه گرفت:
مفهوم توسعه پایدار یعنی توسعه ای که از نظر زیست محیطی غیرمخرب ، از نظر فنی مناسب ، از نظر اقتصادی مانا و از نظر اجتماعی قابل پذیرش باشد.
نقش و جایگاه بخش کشاورزی در ایجاد اشتغا ل
بخش کشاورزی یکی از بخش های عمده اقتصادی کشور است و به دلیل دارا بودن پتانسیل های بالقوه و بالفعل بیشمار نقش بسزا در توسعه اقتصادی کشور خصوصا" از دیدگاه اشتغال زایی دارا ست . در این راستا رشد بی رویه جمعیت کشور به خصوص در دهه های اخیر از جمله مسائل مهمی است که لازم است به طور جدی مورد توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران کشور قرار گیرد . ضرورت توجه به این امر زمانی روشن تر می شود که به دلیل توسعه تحصیلات عالی در مراکز آموزش عالی کشور در سال های اخیر و در نتیجه افزایش میزان عرضه نسبت به تقاضا موجب شده است که خطر پدیده بیکاری در سطح تحصیل کردگان دانشگاهی رواج یابد . برای پیشگیری از وقوع بیشتر این پدیده نامطلوب اجتماعی ، آگاهی از ساختار و پتانسیل های موجود در بخش های عمده اقتصادی کشور از جمله بخش کشاورزی یکی از عوامل مهم و اصلی موفقیت در برنامه ریزی های توسعه به شمار می رود.
آمار موجود در خصوص پتانسیل های بالقوه و بالفعل کشور بیانگر آن است که هنوز منابع بالقوه زیادی در کشور وجود داشته و دارد که در صورت برنامه ریزی صحیح بخش اعظمی از نگرانی های فوق را مرتفع می کند . آمار نشان می دهد که در حال حاضر ، حدود نیمی از پتانسیل های موجود در بخش های آب و خاک و منابع طبیعی تجدید شونده که شرط اصلی توسعه کشور می باشد ، مورد استفاده قرار نگرفته است .
امکانات بالقوه و مورد استفاده در بخش کشاورزی و منابع طبیعی
منابع
امکانت بالقوه
میزان استفاده فعلی
سهم (درصد)
آب: (میلیارد مترمکعب) میزان استحصال سالانه
120
70
58
خاک: (میلیون هکتار ) اراضی قابل استفاده
51
5/18
37
جنگل: (میلیون هکتار) استحصال سالانه چوب
4
2
50
علوفه مراتع:(میلیون تن)
35
5/15
44
تولید شیلات و آبزیان : (هزار تن)
740
187
25
تولید محصولات دامی : (هزار تن ) گوشت قرمز، سفید، تخم مرغ و شیر
6695
4450
66
ماخذ : برنامه 5 ساله اول توسعه ، بخش کشاورزی
با توجه به جدول در زمینه امکانات بالقوه اراضی حدود 51 میلیون هکتار از اراضی کشور مناسب برای تولید محصولات زراعی و باغی تشخیص داده شده که تاکنون تنها از 5/18 میلیون هکتار یعنی حدود 37% اراضی مستعد استفاده شده است . در مورد میزان آب از 120 میلیارد متر مکعب آب قابل استحصال تنها حدود 58% استفاده می شود در زمینه امکانات منابع تجدید شونده از قبیل جنگل و مرتع ، مطالعات کارشناسی نشان داده است که در صورت برنامه ریزی دراز مدت در جهت جنگل های شمال و غرب کشور و استفاده از پتانسیل موجود ، درآمد سالیانه ای معادل 280 میلیارد ریال معادل بیش از نیمی از درآمد تولیدات نفتی کشور عاید کشور خواهد شد . از نظر میزان گوشت قرمز و تخم مرغ تنها از حدود 50% امکانات بالقوه استفاده می شود که آن هم به دلیل وابستگی به دان مرغ ، دارو و سایر اقلام وارداتی دارای بازدهی ضعیف است . در زمینه شیلات تنها از 25% من
مقاله در مورد بخش کشاورزی
