مقدمه
امروزه تقریباً تمام کسانی که به هر نحو طرفدار توسعه و اصلاحات هستند در همه جای دنیا از آموزش و پرورش شروع می کنند ؛ چه ، توجه به اصل تعلیم و تربیت و تلاش در راه آن می تواند امر توسعه را پیش ببرد و با مسیر جهان هماهنگ کند .
فناوری های جدید ، بویژه فناوری های مربوط به عرصه اطلاعات و ارتباطات زمینه تحولات سریع و غیرقابل برگشتی را در جهان فراهم آورده است . این تحولات نیز دنیای جدیدی را شکل داده و به ظهور رسانده که از قسمتهای متعادلی تشکیل شده است ؛ قسمت هایی که جمع شدن آنها در کنار یکدیگر در شبکه جدید ارتباطات تعاملی نه از سر اتفاق که از روی اجبار ناشی از ضرورت تاریخی است .
این تجمع و تعامل موجد ظهور و تجدید حیات زبان ها و فرهنگ هایی شده که به گونه ای متنوع نظام پویای جهانی را پی ریزی کرده است . چالش های برآمده از این تحولات از جمله دمکراسی ، مشارکت مردمی ، تمرکز زدایی و کثرت گرایی ، زمینة نگاهی نو را به آموزش و پرورش فراهم ساخته است . آموزش و پرورشی که قرار است انسان را برای آینده آماده کند . بنا بر همین وظیفه ، باید توانایی رو به رو شدن با چالش هایی را که تحولات کنونی رو در روی نسل حاضر قرار می دهد ، داشته باشد . طبیعت آموزش وپرورش آن را به مثابه یک فرایند کیفی برحسب آن چه باید باشد شرح می دهد ، نه آن چه هست . از این رو ، ماهیت آن زاینده ، پویا ، تغییر پذیر و منعطف است و ناگزیر رو به رشد و تعالی و تغییر . افزون بر آن آموزش و پرورش به منزله پرورش دهندة نیروی انسانی مورد نیاز در فرایند تعامل فناورانة عصرحاضر ، نقش بی بدیل خود را در جهان همچنان حفظ کرده است . حفظ و حراست نظام تعلیم و تربیت از این نقش اساسی با دگرگونی هایی همراه بوده است . دگرگونی هایی که بنا به تقاضای زمان و نیازهای برآمده از عصر حاضر ایجاد شده است . تجربه کشورهایی چون آمریکا (1957) ، ژاپن (1948) وکره جنوبی در سالهای اخیر به خوبی نشان می دهد که با تغییر و بازنگری در ساختار آموزش و پرورش در ادوار تاریخی در حفظ و بقای رشد و توسعه اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی ملت ها تأثیر حیاتی داشته است تحول در سیستم آموزش و پرورش از جمله موضوعاتی است که بیشتر نظامها و جوامع همواره آن را مد نظر قرار می‌دهند و از آنجا که زیرساخت هر نوع توسعه‌ای در کشورها را می‌توان در نظام آموزشی آن جستجو کرد ، پس ایجاد تحول در بخش آموزش از ضرورتهای مهم و اساسی به شمار میرود و بر اساس آن نظامهای آموزشی در هر دوره‌ای به دنبال ایجاد تحول رو به رشد هستند. با رهنمودهای اخیر مقام معظم رهبری مبنی برتحول در آموزش و پرورش کشورمان به عنوان نیازی اساسی و ضرورتی اجتناب‌ناپذیر این امر در راس امور وزارت آموزش و پرورش قرار داده شد .
اما آنچه را که باید به دست اندرکاران تعلیم و تربیت کشور یادآوری کرد به ویژه آنها که قرار است در این ستاد ، دست به تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش کشور بزنند این است که تحول در این دستگاه گسترده یک شبه ایجاد نخواهد شد و با تحول ناگهانی نتایج مد نظر از تحول به دست نمی‌آید.
ضرورت تحول در آموزش و پرورش
اصولا نظام آموزشی غیرهدفمند و به دور از فلسفه مبتنی بر نظام ارزشی جامعه قادر به ترسیم نقشه راه و مهندسی فرهنگی که انتظار از آن تبدیل به کشور اول در سطح منطقه مبتنی بر چشم انداز ۲۰ ساله غیرممکن خواهد بود .
امروزه اهمیت و جایگاه نیروی انسانی برکسی پوشیده نیست و به باور صاحبنظران محور توسعه پایدار به حساب می آید اما از آموزش و پرورش فعلی چنین شانیت و وجاهتی انتظار نمی رود و تحقیقات بر این مبناست که بزرگان ضرورت تحول در دستگاه تعلیم و تربیت را مطرح و مصر به پیگیری آن هستند .
برخی مشکلات مبتلا به نظام آموزش و پرورش ما فقدان فلسفه مبتنی بر مبانی تئوریک بومی برخاسته از نظام ارزشی ، فقدان مهندسی فرهنگی هدفمند ، دوری از رسالت اصلی و پرداختن به حاشیه ها و جوانب فرعی ، عدم مشارکت پذیری و تعامل با عقبه فرهنگی و ناتوانی در بکارگیری انبوه نیروهای کارشناسی و تحصیل کرده عدم توفیق در مشارکت پذیرکردن آحاد جامعه و نهادهای موجود ، اقتصاد زدگی و سیاست زدگی و انزوای مقوله فرهنگ و تعلیم و تربیت در باور و عمل نهادهای حکومتی و مردمی ، گسست و فاصله ژرف بین نیروهای صف و ستاد ، شکسته شدن هیمنه و اقتدار معلم ، تنزل پایگاه اجتماعی معلم متاثر از شاخصه های مادی ، عدم راه یابی نخبگان به آموزش و پرورش و رویارویی آن با فرار نخبگان ، مهجوریت و مظلومیت آن درعرصه رسانه ، حجیم و گسترده بودن ، نگاه صرفا مصرفی به آن ، پیرسالی
در ساختار مدیریتی ، سیستم مدیرتی انقباضی و مدار بسته و نبود بسترهای لازم برای مدیریت های خلاق ، تمرکز شدید
و خلأ تفکر اقتصادی در سیستم است .
از چالش های جدی فرا روی ساختار آموزش و پرورش سیستم مدیریتی انقباضی و مدار بسته و نبود بسترهای لازم برای مدیریت های خلاق و تمرکز شدید از بیماری های مهلک این نظام است . مدیریت های غیر ستادی خاصه مدیریت های مناطق و به خصوص مدارس در واقع گردانندگان و ارجاع دهندگان صرف بخشنامه ها و آیین نامه هایی هستند که خود حتی قادر به اضافه کردن یک سطر به آن را نیستند و به نظر این عیب بسیار فاحشی در مدیریت فرهنگی است و شاخصه مدیریت های فرهنگی مبسوط الید بودن و فعال ما یشاء متناسب با شرایط اقلیمی قومی مذهبی و پارامترهای متنوع دیگر و مسلوب الاراده بودن مدیریتی جزء شاخص های مدیریت های آموزشی امروزی و گویا به همه باور شده که آموزش و پرورش مصرف کننده صرف است . در صورتی که می توان از نیروی کارشناسی تحصیل کرده متناسب با رشته تدریس هم سفارش های پژوهشی متقبل شد و هم کارگاه ها و بنگاههای اقتصادی ایجاد کرده یا از فضای مدارس که بعضی در موقعیت های ممتاز شهری قرار دارند کارهای تجاری و اقتصادی انجام داد و یا اینکه با تصویب لایحه ای پیشنهادی تمامی سازمان ها و دانشگاهها را مکلف کرد درصدی از درآمد خود را به حساب آموزش و پرورش واریز کنند . در شرایط کنونی وزارت آموزش و پرورش با توجه به گستردگی و نقش زیربنایی آن مسئولیت اصلی روال بخشیدن به خلاقیت و نوآوری در جامعه را به عهده دارد. البته انجام این مهم درگرو اعمال تغییر و تحول اساسی در رسالت و ساختار سازمانی آموزش و پرورش است . در ابتدا باید بستر مناسب را برای تبلور خلاقیت و نوآوری در سازمان و مدیریت آموزش و پرورش ایجاد کرد تا بتوان خلاقیت و نوآوری را در جامعه بر اساس عوامل مذکور شکوفا و هدایت نمود .
برای نیل به این منظور ایجاد فضای مناسب در محیطهای آموزشی الزامی است . نخستین گام جهت ایجاد فضای مناسب برای ظهور خلاقیت و نوآوری در نظام آموزشی ، دور کردن سازمان و مدیریت آموزش و پرورش از مدیریت متمرکز (دستوری) است . بررسیها نشان داده که تمرکز شدید مانع بروز خلاقیت و نوآوری در محیطهای سازمانی میشود . از آنجا که اصلاح و بهبود امور ، مبنای بروز خلاقیت و نوآوری است ، علاوه بر میل به عدم تمرکز در فعالیتهای سازمان ، نیروی انسانی نیز به ضرورت باید به سوی انواع روشهای اصلاح و بهبود هدایت شود . نگرشی به مدیریت تحول در آموزش و پرورش موضوع تغییر و تحول و مدیریت نمودن تحول ،کار بسیارحساسی است . مدیریت تحول انسانها کار سنگینی است . مدیریت در آ- پ بیشتر با موضوع یادگیری و تربیت مرتبط است . چگونه تحولی در انسانها بوجود آوریم که وقتی از منابع مالی این کشور بهره می گیرند ، حداقل دارای" ذهن منظم" باشند ؟ وقتی مشغول کاری حساس برای کشورشان هستند و یا کاری معمولی دارند انجام می دهند ، از این شاخه به آن شاخه نروند و برای بهتر شدن کار ، ذهن خود را منظم بکار بگیرند تا حد اکثر سودآوری را برای سازمان و نهاد خود داشته باشند . نگرش "باری به هر جهت" یعنی هر چه انجام می دهم خودم می دانم . خودم تجربه دارم . خودم فکر می کنم . اشکالی در حرف و نوشته و اندیشه ، من وجود ندارد . من هر چه بخواهم برای سازمان خود می نویسم! عجب فکر اشتباهی دارم! این عین خودخواهی نیست ؟ پس باید در انتخاب موضوع مورد نظر بیندیشم . مبادا موضوع پیش پا افتاده ای باشد ؟ مبادا تکراری باشد ؟ نکند مضر باشد ؟ پس به ارزشیابی موضوع باید پرداخت . پس باید به تحول نوشتاری خود هم اندیشید! با قلم خودت ، مسئولیت را رقم میزنی . اینطور نیست ؟ در برابر این نوشته ها ، نقدی نیست ؟ هر چه شد که شد . یعنی باری به هرجهت .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 15 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله جایگاه خلاقیت و نوآوری در طرح تحول آموزش و پرورش
