فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 196 صفحه
فهرست مطالب
پیشگفتار 1
مقدمه 2
بررسی دلایل شروع جنـگ 2
پدیده ی جنگ 3
جنگ و جهاد از دیدگاه اسلام 3
فصل اول : آشنایی با جغرافیای ایران و عراق 5
بخش اول : کلیات 5
بخش دوم : آشنایی با جغرافیای کشور ایران 6
بخش سوم : آشنایی با جغرافیای کشور عراق 9
فصل دوم : سوابق مناقشات مرزی ایران و عراق 12
بخش اول : مناقشات بین دولت عثمانی و ایران 12
سقوط امپراطوری عثمانی و تشکیل دولت عراق 12
بخش دوم : قراردادهای میان دولت ایران و عراق 13
کودتای احمد حسن البکر و قطعنامه ی 348 شورای امنیت 13
قرارداد الجزایر اسفند 1353 ه.ش (1975م 14
جمع بندی 15
فصل سوم : شرایط حاکم بر جهان و ایران قبل از تجاوز عراق17
بخش اول : وضعیت سیاسی جهان و خاورمیانه 17
بخش دوم : شرایط حاکم بر ایران قبل از تجاوز عراق 19
الف - وضعیت سیاسی و نظامی داخل ایران 19
ب- تأثیر برخورد استکبار جهانی با ایران 21
فصل چهارم : شرایط حاکم بر کشور عراق 22
بخش اول : وضعیت سیاسی عراق 22
بخش دوم : اهداف جنگ تحمیلی عراق علیه ایران24
الف- اهداف سیاسی 24
ب - اهداف نظامی 26
ج- اهداف اقتصادی 26
بخش سوم : توان رزم طرفین در ابتدای جنگ 27
الف - توان رزمی و نظامی جمهوری اسلامی ایران 27
ب- توان رزمی و نظامی ارتش متجاوز عراق 29
ج - سایر معادلات مؤثر بر توان رزم 30
بخـش چهارم : شواهد و قراین تجاوز و شروع جنگ تحمیلی 31
الف - شواهد و قراین عملیات نظامی ارتش عراق 31
ب - لغو قرارداد 1975 م الجزایر 32
راهبرد عراق در جنگ تحمیلی 33
بخش پنجم : محورهای تهاجم عراق و اشغال خاک ایران 34
الف - جبهه جنوب 34
ب- جبهه میانی 34
ج- جبهه شمالی 34
آغاز تهاجم عراق علیه ایران 34
رؤیای فتح 3 روزه 35
تجاوز عراق به ایران جنگی نابرابر 35
فصل پنجم : راهبرد و مراحل دفاع مقدس 37
بخش اول : راهبرد نظامی ایران در دفاع مقدس 37
بخش دوم : ادوار و مراحل جنگ تحمیلی 40
مقاومت در مقابل اشغال متجاوزین 41
الف - عملیات نامنظم 41
ب- عملیات کلاسیک 42
ج- عملیات نیمه محدود 42
جلوه هایی از حماسه مقاومت و ایستادگی 46
کنترل اوضاع توسط حضرت امام (ره 49
بحران های داخلی در نیمه اول سال1360 50
فصل ششم : آزادسازی مناطق اشغالی 51
عملیات گسترده 51
بخش اول : عملیات ثامن الائمه (ع 52
بخش دوم : عملیات طریق‌القدس 57
بخش سوم : عملیات فتح‌المبین 60
بخش چهارم : عملیات بیت‌المقدس 63
فصل هفتم : تعقیب و تنبیه متجاوز 66
بخش اول : دلایل ادامه جنگ بعد از آزادسازی خرمشهر 66
بخش دوم : تعقیب و تنبیه متجاوز 67
بخش سوم : مقابله جدید با دشمن در عملیات های آبی خاکی - عملیات خیبر69
آغاز جنگ نفت‌کش‌ها در خلیج فارس 73
جنگ شهرها 73
بخش چهارم : عملیات بدر 74
بخش پنجم : عملیات والفجر 8 ( فتح فاو 77
بخش ششم : عملیات کربلای 5 81
فصل هشتم : تعیین سرنوشت جنگ 84
بخش اول : دور جدید جنگ شهرها 84
بخش دوم : حضور آمریکا در خلیج فارس 85
صدور قطعنامه 598 86
حملات ارتش عراق 86
پذیرش قطعنامه 598 و عملیات سرنوشت 87
بخش سوم : عملیات مرصاد 88
فصل نهم : بررسی عملکرد سازمان ملل متحد در قبال دفاع مقدس91
بخش اول : قطعنامه‌های شورای امنیت در مورد جنگ تحمیلی عراق علیه ایران91
بخش دوم : چگونگی تصویب و پذیرش قطعنامه 598 94
معرفی عراق به عنوان متجاوز از سوی سازمان ملل متحد 96
فصل دهم : فرهنگ ایثار و شهادت 97
بخش اول : منزلت شهدا و ایثارگران در مکتب وحی 97
آمار شهدا ، جانبازان و آزادگان و ویژگیهای آنان 102
بخش دوم: مفاهیم، تعاریف و راهکارهای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت105
فصل یازدهم : برکات و دستاوردهای دفاع مقدس 111
بخش اول : دستاوردهای داخلی 111
بخش دوم : نتایج بین المللی و منطقه‌ای 114
رهبرى امام در دفاع مقدس 115
سخن آخر 116
پیوستها- نقشه جغرافیای طبیعی عراق 117
نقشه مناطق اشغالی توسط عراق در سال 1359 118
فهرست مشخصات عملیات های دفاع مقدس 119
مشخصات عهدنامه های مرزی بین ایران و عثمانی 123
پیشگفتار
« ما مدت هشت سال از حیثیت، ناموس، دین و تمامیت ارضی، مردم،انقلاب و قرآن دفاع کردیم و چنین دفاعی مقدس است» مقام معظم رهبری
پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی ، مهمترین حادثه قرن و دفاع مقدس به عنوان مهمترین رویداد بعد از پیروزی انقلاب در رتبه بندی حوادث حساس و سرنوشت ساز تاریخ پر فراز و نشیب عصر حاضر می باشد . رزمندگان اسلام با حضور گسترده و مقتدرانه خود در جبهه های جنگ ایثار، فداکاری، شجاعت، شهامت، استقامت و پایداری را به بهترین وجه به تصویر کشیدند و با حمایت از امام و مقتدای خود ، یاد و خاطره رشادتها و دلاوریهای حماسه سازان عاشورا را در اذهان زنده کردند و با تشکیل و سازماندهی یگانهای کارآمد و هجوم به دشمن که بطور کامل و همه جانبه از طرف استکبار جهانی پشتیبانی می شد ، آیه شریفه قرآن کریم که می فرماید:" کم من فئه قلیله غلبت فئه کثیره به اذن الله " را جامه عمل پوشاندند. رزمندگان اسلام با ناکام گذاشتن استکبار جهانی و دست نشانده اش صدام مزدور در دستیابی به اهدافشان، پوشالی بودن قدرت استکبار را به جهانیان نشان دادند.
در این کتاب حماسه ها ، عبرت ها و میراث ارزشمند دفاع مقدس جهت انتقال به نسل های بعدی و ماندگاری درس ها و دستاوردهای آن تشریح می شود . علاوه بر این، سیره ی حضرت امام (ره) و نقش ایشان در هدایت و فرماندهی دفاع مقدس ، شخصیت های سیاسی و نظامی موثر و نقش مردم و بخصوص جوانان داوطلب در دفاع مقدس، تبیین میگردد .
مظلومیت ایران و جنایات دشمنان ما، نظیر به کارگیری سلاح های شیمیایی و قتل عام مردم حلبچه ، بمباران و موشک باران شهرها ، توطئه ها و شناخت چهره ها و جریان های داخلی و خارجی و حمایت های همه جانبه نظامی (مشاوره نظامی ، اطلاعات نظامی ، سلاح و تجهیزات ، نیروی انسانی و ...) و غیرنظامی( سیاسی ، تبلیغاتی و رسانه ای ، مالی و اقتصادی ، اطلاعاتی ، مشاوره و ... ) از عراق ، به منظور جلوگیری از تحریف حقایق و واقعیت ها و پاسخ به سؤالات و رفع ابهام جوانان از دفاع مقدس و تبیین چتر امنیتی دفاع مقدس بر جامعه فعلی بیان می گردد . اهداف و عوامل موثر بر تصمیم گیری رهبران حزب بعث و دلایل شروع جنگ و مراحل آن از متوقف شدن ارتش بعث عراق تا قبول قطعنامه و عملکرد ارکان نظام اعم از دولت جمهوری اسلامی، نیروهای مسلح و مردم و دستاوردها و برکات دفاع مقدس از دیدگاه امام خمینی (ره) توضیح داده می شود .
امید است با عنایت خداوند متعال و استمداد از روح ملکوتی امام خمینی (قدس سره) و شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بتوانیم بخشی از ایثارگری و فداکاری ملت سلحشور ایران در دوران دفاع مقدس را به رشته تحریر در آوریم و در خصوص انتقال فرهنگ و ارزشهای دفاع مقدس به نسل های آینده گامی برداریم.
ضمن تشکر از کلیه عزیزانی که ما را در ارتقای کیفی محتوای این مجموعه کمک نمودند ، از اساتید ، دانشجویان ، فعالان امور پژوهشی ، صاحب نظران و پیشکسوتان دفاع مقدس ، خواهشمندیم با ارایه نظرات ، پیشنهادات و انتقادات خود ما را در برطرف نمودن نواقص و اشکالات موجود در این کتاب یاری فرمایند .
مقدمه
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران ، امام خمینی(ره) راهبردی جدید ارایه داد ، ایران مستقل ، ایرانی که نه سلطه ی آمریکا و غرب را قبول داشت و نه سلطه‌ی شوروی و شرق را . این روش برای قدرتمندان خیلی سخت و غیر قابل تحمل بود . مسیری که خیلی از کشورهای به ظاهر قدرتمندتر و بزرگ تر از ایران از آن پیروی می‌کردند و جرأت مخالفت با آن را نداشتند . به همین خاطر دنیای ستم و زور هر چه در توان داشت ، به کار گرفت تا مانع از پیروزی این طرز تفکر شود. تعدادی از حاکمان کشورهایی که با انقلاب اسلامی به جنگ پرداختند ، ترس داشتند که چون با روش غیر مردمی ، حکومت را به دست گرفته‌اند و مردم ، آنها را انتخاب نکرده‌اند ، توسط مردم کشورشان به سرانجام شاه ایران دچار شوند . تعدادی از حاکمان کشورهای هم پیمان آمریکا ، مانند اروپائی‌ها نیز منافعی از ایران می‌بردند که با سقوط شاه این منافع قطع شده بود. بنابراین تصمیم به سرنگونی انقلاب اسلامی گرفتند.
بررسی دلایل شروع جنـگ
با توجه به تأثیری که جنگ بر معادلات سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جوامع دارد ، بخش عظیمی از وقت رهبران سیاسی کشورهای جهان به این موضوع اختصاص یافته است . به صورتی که همواره درصدد تأمین امکانات و تجهیزات نظامی برای تجاوز به دیگران یا دفع تجاوز بوده‌اند . بخش عظیمی از بودجه کشورهای جهان صرف طراحی ، ساخت و تولید انبوه سلاح و تجهیزات نظامی و یا صرف ساخت و تجهیز مراکز آموزش نظامی می‌شود . بسیاری از جوانان کشورها جذب نیروهای مسلح می‌شوند. این هزینه‌های سنگین نتیجه مطالعات پنج هزار سال تاریخ نظامی می‌باشد .
علم تاریخ نظامی ، همزمان یا کمی پس از وقوع جنگ ، به ثبت وقایع مربوط به جنگ می‌پردازد و شاید هم زمان به تجزیه و تحلیل عوامل شکل گیری جنگ مبادرت ورزد . ثبت وقایع و عملیات‌های مختلف توسط طرفین متخاصم و بررسی نتایج هر عملیات ، علل شکست و پیروزی جنگ را به تصویر می‌کشد .
این گرایش علم تاریخ مربوط به کشورهای بزرگ و صاحب تمدن مثل ایران ، روم و یونان می‌باشد . از واقعیت تاریخ نظامی این حقیقت قابل استنباط است که صلح حالتی زودگذر و موقتی تلقی می‌شود و آنچه دایمی و همیشگی است جنگ و مبارزه می‌باشد . شاید نتوان مقطعی از تاریخ را نام برد که مردم آن دوران جنگی را مشاهده نکرده باشند . البته ممکن است سطوح جنگ متفاوت بوده باشد . زمانی جنگ‌های بزرگ و جهانی همانند جنگ جهانی اول و دوم را انسان تجربه کرده است و زمانی جنگ با وسعت محدود مانند جنگ‌های محلی و منطقه‌ای را مشاهده کرده باشد .
قراین و شواهدی که در جوامع بشری بر همراهی و تکامل جنگ با انسان تأکید می‌ورزد عبارتند از :
1- فن آوری : طراحی ، ساخت و تولید انبوه جنگ‌افزار ، تانک‌ها ، توپ‌ها ، موشک‌ها و هواپیماهای جنگی .
2- ارتش‌های ملی : برنامه‌ریزی ، سازماندهی ، تجهیز و به کارگیری ارتش های مجهز در تمام کشورهای جهان .
3- آموزش: ساخت ، تجهیز و سازماندهی دانشگاه‌ها با دانشکده‌های مختلف نظامی در کلیه کشورهای جهان .
4- لشکرکشی : لشکرکشی ، تهاجم و تجاوز کشورهای قدرتمند به کشورهای ضعیف به منظور تأمین اهداف ملی
جنگ در یک تعریف کلی عبارت است از : برخورد خشونت آمیز بین نیروهای مسلح دو یا چند کشور ، پس از به بن‌بست رسیدن مذاکرات سیاسی به منظور تحمیل اراده یا جلوگیری از تحمیل اراده یکی بر دیگری .
این تعریف که از جامع ترین تعاریف ارایه شده درباره جنگ است ، دارای چند نکته اساسی می‌باشد :
1 - در شکل‌گیری جنگ ، نیروهای مسلح سازمان یافته اساسی‌ترین نقش را دارند .
2 - جنگ زمانی شکل واقعی به خود می‌گیرد که بین دو کشور با حکومت خاص آغاز شود .
3 - زمان شروع جنگ را پایان مذاکرات یا عدم کارایی مذاکرات سیاسی می‌داند .
4 - هدف جنگ ، تحمیل اراده یا جلوگیری از تحمیل اراده می‌باشد .
جنگ در طول تاریخ همواره برای بشر دو عملکرد متضاد داشته است. یک چهره آن شیرینی ، نوش‌ها و خوشی‌ها و چهره دیگر این پدیده اجتماعی ، تلخی‌ها ، نیش‌ها و بدبختی‌ها می‌باشد .بعضی از دانشمندان معتقدند جنگ به همان اندازه که مخرب و ویرانگر است ، زمینه شکوفایی استعدادها و پیشرفت تمدن‌ها را فراهم می‌کند .
پدیده ی جنگ
امروز که به بهانه های واهی و ادعاهای دروغین صلح ، امنیت ، حقوق بشر ، آزادی بشر ، کشف و خنثی سازی سلاح های هسته ای ، ملل محروم جهان و بالاخص منطقه هر روز بار تلخ و سنگین گلوله ها ، خمپاره ها و سلاح های پیشرفته را تحمل می کنند ، چهره واقعی مدعیان دروغین رفاه و دموکراسی و صلح روشن تر می شود و بیش از پیش ، زشت و غیرانسانی بودن تجاوز و جنگ سلطه جویان استکبار آشکار می گردد .
جنگ دفاعی و جنگ تجاوزکارانه
ماهیت تجاوز در هر جنگ امری نامشروع و مذموم است ، اگر صلح ، پذیرش ذلت و انقیاد در برابر دشمن باشد. به طور طبیعی محکوم به شکست خواهد بود . اسلام دین صلح و دوستی است و پیام آور رحمت و از طرف دیگر ، برای دفاع از دین ، کشور ، ناموس و عدالت قائل به مبارزه است ، و این کمال اسلام است که اصل را بر شرایط و هویت جنگ و ستیزه قرار می دهد و برای هر نوع جنگ و یا صلح ، حکم مطلق و ذاتی قائل نمی شود . این در حالیست که تمدن فرا مدرن مسابقه تسلیحاتی و تولید جنگ افزارهای هسته ای را به راه انداخته است .
جنگ و جهاد از دیدگاه اسلام
واژه (جِهاد) از نظر لغوی ، یا از ریشه (جُهد) به معنای وسعت ، توان و طاقت و یا از (جَهد) به معنای سختی و مشقت گرفته شده است. هر گاه جهاد را از ریشه (جُهد) بدانیم ، مجاهد به کسی می گویند که هر آنچه را که از قدرت و توان و طاقت و نیرو دارد ، تا آخرین حد وسعت و امکاناتش ، در راه هدف خود بکار گیرد ؛ و اگر جهاد را از ریشه (جَهد) در نظر بگیریم ، مجاهد کسی را گویند که با طیب خاطر در دشواریها و مشکلات گام بگذارد و برای رسیدن به اهداف خود در سنگلاخ هستی پیش تازد و سرافرازی خود را در عرصه پیکارها جستجو کند.
جهاد از دیدگاه فقه و شریعت اسلامی
معنای اصطلاحی جهاد بر اساس آنچه که در قرآن و احادیث آمده اگر از ریشه جُهد بگیریم معنی آن ، سعی و کوشش با صرف مال و ثروت و جان و بکار گرفتن تمام امکانات می شود و اگر از ریشه جَهد بگیریم ، به معنی گذشتن از مال و جان و صرف تمام نیرو ها و تحمل سختی ها در راه رسیدن به هدف و مقصود می باشد . به هر صورت ، معنی جهاد از لحاظ شرعی این است که انسان با گذشتن از جان و مال خویش ، در راه برتری توحید و کلمه اسلام و پایداری رسالت اسلامی و اقامه شعار اسلامی و ایمان و بر افراشتن پرچم دین الهی ، با تمامی امکانات خود تلاش و مبارزه کند.
جهاد از دیدگاه قرآن
در قرآن کریم به صورتهای گوناگون و در موارد متعدد ، از واژه (جهاد) و کلمات هم خانواده آن نامبرده شده و روی آن سخت تاکید گردیده است . قرآن کریم ، در 33 مورد از جهاد نامبرده و از مجاهدان تمجید کرده و متخلفان از جهاد را مورد نکوهش و انتقاد قرار داده است و در 38 مورد از پیکار و قتال در راه خدا یاد کرده و پیروان این راه را ستوده و مخالفان و متخلفان آنرا نکوهش کرده است . آیات بسیار دیگری هست که معنی و مفهوم آنها بر عظمت و برتری و فضیلت جهاد و پیکار در راه خدا گواهی می دهد.
انواع جهاد : طبق سیره و سنت پیامبر اکرم (ص) جهاد دارای دو نوع می‌باشد :
الف ) جهاد اکبر : مبارزه با نفس و هواهای نفسانی . ب ) جهاد اصغر : مبارزه با کفار ، مشرکین و متجاوزین
ویژگیهای جهاد : جهاد در دین مبین اسلام با جنگ در مکاتب دیگر با ویژگی های مهم و اساسی زیر از همدیگر متمایز می‌شوند : الف ) در راه خدا بودن ( فی‌سبیل‌الله ) ب ) رعایت عدالت ج ) حفظ ارزش‌ها د ) دفع فتنه و شر
دین اسلام به عنوان کامل ترین ادیان الهی و قرآن کریم به عنوان جامع‌ترین کتب الهی و پیامبر اکرم (ص) به عنوان خاتم‌انبیای الهی جهت سعادت و کمال انسان در همه ابعاد سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، علمی ، نظامی و... دستورالعمل و راهکارهای لازم را ارایه نموده است تا انسان در سیر حرکت از مبداء به مقصد دچار آسیب و زیان نشود . موضوع جهاد در این مکتب مورد توجه ویژه قرار گرفته است ، به گونه ای که در 23 سال رسالت پیامبر اسلام ( ص ) از بعثت تا رحلت حدود 83 غزوه و سریه اتفاق افتاد و نیز در مدت حدود 5 سال حکومت حضرت علی ( ع ) 3 نبرد راهبردی واقع گردید. از نظر دین مبین اسلام جهاد و مبارزه با کفر ، شرک و نفاق ، بالاترین ارزش و مجاهدین فی سبیل ا... برترین جایگاه و منزلت را نزد خداوند متعال دارا می باشند .
جهاد دفاعی
جهاد دفاعی به مفهوم تلاش و ایجاد آمادگی برای جلوگیری از تجاوز دشمنان و حفظ استقلال و حاکمیت دولت و کشور اسلامی است و بر تمام افراد واجب است به وظیفه اسلامی خویش عمل کرده ، با همه وسایل و امکانات خود دفاع کنند و حتی وجوب آن منوط به وجود امام یا نایب امام و اجازه آنها هم نمی باشد و در هر شرایط با وقوع تجاوز بیگانه ، تکلیف شرعی حاصل می گردد ، زیرا شرکت در امر دفاع هیچ گونه قید و شرطی نداشته و بر جمیع مسلمین واجب است. در واقع ترس از هجوم دشمن و خطر استیلای آن بر جان و مال و شهرها و مرزهای کشور اسلامی و یا احتمال بروز سلطه سیاسی ، اقتصادی و تجاری ، با هر شیوه و وسیله دفاعی باید برطرف شود ، حتی شیوه مبارزه منفی و تحریم عناصر و مظاهر و کالاهای دشمن بر عموم مسلمانان واجب می شود به دفاع همه جانبه اقدام نمایند . علاوه بر افراد ، بر تمام دول و کشورهای اسلامی نیز تکلیف است که چنانچه یک کشور اسلامی در معرض خطر هجوم بیگانگان واقع شد به یاری او بشتابند و به طور یکپارچه اقدام به دفاع نمایند تا خطر به طور کامل برطرف گردد .
جهاد ابتدایی
عبارتست از دعوت کفار و مشرکین به دین اسلام و برپایی عدالت و احکام الهی در اجتماعات بشری و بر تمام مردان حائز شرایط ، لازم و واجب است با حکم امام معصوم در این جهاد شرکت نمایند و دولت اسلامی را مساعدت کنند تا با انجام آن وقوع تجاوز و یا خطر قریب الوقوع آن دفع و خنثی گردد .
تحقیق کامل و جامع درباره آشنایی با دفاع مقدس
