از آنجائیکه جوامع بشری همواره در حال پیشرفت و دستیابی به نا شناخته ها میباشند و با توجه به اینکه نقش فعالیتهای مالی در هر توسعه ای غیر قابل انکار است. نیاز به توسعه حسابداری روز به روز افزایش می یابد . در قرون وسطی مرسوم بوده است که فرمانروایان مالیاتها را جمع آوری می نمودند و آن را در جهت رفع نیازهای مالی مربوط به توسعه کار املاک به مصرف می رساندند. از وظایف حسابداران دراین زمان یکی تهیه صورتی ازاموال افراد جهت خزانه داری فرمانروا به منظور اخذ مالیات و دیگر تهیه گزارش سفر افرادی که به کار تجارت بین کشورها اشتغال داشته اند بوده است. این گزارش در پایان هر سفر و به منظور تعیین سود و زیان مربوط به آن تهیه می گردید . درقرون۱۳ و۱۴ به دلیل رشد عملیات تجاری تحولاتی در سیستم نگهداری حساب بوجود آمد . انتشار کتاب ریاضیات (لوکاپاچولی ـ۱۴۹۴م ) که چند فصلی از آن اختصاص به حسابداری داشت موجب گسترش فن دفتر داری ۲ طرفه در سراسر اروپا گردید . وی یک کشیش ایتالیائی و در واقع یک ریاضیدان بود که در این کتاب مهارت تجزیه و تحلیلگری خود را در جهت توصیف سیستم حسابداری ۲ طرفه بکار برد . کتاب پاچولی با وجود اینکه اشاره ای به دوره مالی و نگهداری حسابهای مربوط به دارائیهای ثابت ندارد و نیز تمایزی بین اموال شخصی صاحب موسسه و سازمان تجاری وی نگذاشته است . به دلیل سادگی و داشتن ارزشهای علمی در طی قرون ۱۵ و ۱۶ به اغلب زبانها ترجمه و مورد استفاده قرار گرفت . با تولد انقلاب صنعتی در انگلستان نیاز رو به تزاید به حسابداری توسعه یافت .در آمریکا هم پس از به بوقوع پیوستن انقلاب صنعتی سرمایه های شخصی زیادی درکمپانیها وارد گردید وموجب توسعه هر چه بیشتر آنها شد و در نتیجه بوجود آمدن غولهای صنعتی قرن ۲۰ سیستمهای حسابداری از اهمیت بیشتری برخوردار گردیدند .
بااشاره ای که شد در می یابیم که حسابداری همزمان با پیشرفت وضعیت اقتصادی توسعه و تکامل
پیدا نمود .اطلاعات حسابداری از صدها هزار سال قبل برای استفاده کنندگان آن موجود بوده است . باوجود آنکه حسابداری دوطرفه را در قرن پانزدهم لوکا پاچولی در ایتالیا بصورت موثر درآورده است
اما اساس آن به 3000 سال قبل از آن برمی گردد . از این رو ساختار رسمی برای پردازش عملیات
برای شخصیتهای واحدهای اقتصادی وبازرگانی تقریباً مربوط به 700 سال گذشته است .
حسابداری دوطرفه موقعی پا به عرصه وجود گذاشت که باید شرایط خاص آن زمان را مورد بررسی قرار داد و آن شرایط در حال حاضر وجود ندارد . لیتیلتون بیان می کند که دفترداری دوطرفه بر اثر ضروریات خاص یا سوابق آن به دوره فلز(چیزی که درآن زمان بیشتر مورد استفاده قرار می گرفت ) و زبان (وسیله ای برای بیان و توضیح فلز) بر می گردد .
برای نوع اول مالکیت خصوصی ، سرمایه و اعتبار لیست شده است و برای نوع دوم کتابت ، پول و ریاضی لیست شده است . لیتیلتون ادعا دارد که این ضروریات خاص اگرچه در شکل و فرم قابل تشخیصی ارائه شده لکن در تمدن باستان این ضروریات برای پیدایش حسابداری دو طرفه وجود نداشته است . تمدن باستان مربوط به دوران مصریها ، بابلیها (ازجمله سومری ها ) ، یونانیها و رومیها می باشد . اگرچه حسابداری دوطرفه در ایتالیا به وجود آمد لکن گسترش و توسعه آن در جهان غرب بوده است .
در جریان فروپاشی تمدنهای باستانی ، چرخ اختراع شد و ارابه ابداع گردید همچنین استفاده از اسیران جنگی بعنوان برده و برای کار اجباری در کشاورزی و در کارهای ساختمانی معمول شد . این عوامل امکان لشکرکشی های بزرگ و فتح سرزمینهای دوردست را فراهم کرد و بر تمایل به گسترش قلمرو فرمانروایان افزود و در نهایت به ایجاد امپراطوریهای بزرگ انجامید که امپراطوریهای روم و ایران از آن جمله اند . وسعت قلمرو یک امپراطوری از یک سو حجم و مقدار مبادلات را زیادتر و متنوع تر کرد و از سوی دیگر جمع آوری و نقل و انتقال مقادیر بزرگی از باج و خراجها. را در مسافرتهای دور
ضروری ساخت استفاده از سکه های طلا و نقره در معاملات ، پیامد این تحولات است . تعیین رابطه مبادله ثابت بین انواع سکه های رایج د ر یک امپراطوری مبادلات را تسهیل کرد و حسابداری را پیشرفت و گسترش داد .
دوران نظام فئودالی و ارباب رعیتی
زوال امپراطویهای باستانی ، پیدایش اشکال گوناگونی از نظام فئودالی را در پی داشت که هر یک دارای ویژگیهای خاص خود بود ، خصیصه مشترک این نظامها، سهم بری است از محصولات کشاورزی بین ارباب و رعیت ، اقتصاد بسته د ر قلمرو هر خان و جلوگیری از مبادلات تجاری جز در محدوده هر خان فئودال بود . بدین ترتیب ضرورتی برای تحول حسابداری اولیه و تبدیل آن به یک نظام جامع پیدا نشد و پیشرفته ترین حسابداری رایج در این قرون متمادی ، نگهداری نوعی حساب جمع و خرج و یا دخل و خرج است . این سیستم بر این رابطه و نیاز متکی بود که مباشرو یا پیشکار یا ماموری که وصول و ایصال اجناس یا وجوهی را به عهده داشت دو فهرست تفصیلی از دریافتها و پرداختهای نقدی و جنسی تهیه می کرد که جمع آن دو مساوی بود . این نوع حسابداری تا قرون وسطی دوام یافت .
دوران رنسانس و سرمایه داری تجاری
از دوران باستان تا اواخر قرون وسطی تغییر اساسی در جهت تبدیل حسابداری به یک سیستم جامع صورت نگرفت و تنها پیشرفت درخور ذکر ، گسترش دامنه نگهداری حساب برای عملیات گوناگون حکومتها و اشخاص بود .
به دنبال جنگهای صلیبی که ارتباط و برخورد دو تمدن شرق و غرب در بعد وسیعی درپی داشت در برخی از نقاط ساحلی اروپا بوبژه در سواحل ایتالیای کنونی دولت – شهرها یا شهر – جمهوریهای کوچکی پا گرفت که از سلطه پادشاهان و خوانین فئودال را تا حدودی از سیطره یک کلیسای روم
بدور بود . اقتصاد این شهرهای کوچک بر تجارت ، پیشه وری ، صنعتگری و صرافی استوار بود و در آنها هیچ مانعی برای تجارت آزاد و حتی تجارت با سرزمینهای دوردست وجود نداشت . خصیصه مهم اقتصادی دیگر این شهرها ، استفاده از سرمایه بصورت مولد آن بود . بدین معنی که سرمایه بجای آنکه در ساختمان قصرها و تهیه وسایل لوکس و غالبا بی مصرف ، راکد شود بصورت سرمایه تجاری یعنی ابزار و وسایل کار ، کشتی و دیگر وسایل حمل و نقل و کالاهای بازرگانی درآمد و در چرخه تولید و مبادلات تجاری جریان پیدا کرد این شهرها ، علاوه بر فراهم آوردن امکان رشد و رونق تجارت ، بستر لازم برای اندیشه علمی ، احیا ء و شکوفایی علوم ، هنرها و تکنولوژی را آماده کردند که در نهایت به رونسانس یا رستاخیز علمی و هنری غرب انجامید پیشرفت صنایع دستی و کارگاهها ، رونق داد و ستد ، رواج پول در معاملات تجاری ، گسترش صرافی و معاملات استقراضی، معاملات نسیه و استفاده از عوامل متعدد در کسب و کاربه بزرگتر شدن اندازه موسسات و عملیات تجاری انجامید ، مستلزم ایجاد سیستم حسابداری کاملتری بود و گمان می رود که قاعده (( جمع و خرج )) در مورد حساب صندوق نخستین گام در راه پیدایش سیستم تازه بوده باشد ، بدین معنی که صندوقدار به ازای وجهی که دریافت می کرد ، بدهکار و در مقابل وجهی که پرداخت می کرد بستانکار می شد .قاعده (( جمع و خرج )) یا دریافت و پرداخت در مورد حساب مشتریان نیز بکار گرفته شد . اما در گذر زمان ، حسابداران ایتالیایی متوجه شدند که دریافت پول از مشتری دو جنبه یا دو طرف دارد جنبه دریافت پول که باید در حساب صندوق ثبت شود و جنبه پرداخت که باید در حساب مشتری یا پرداخت کننده ثبت گردد . بدین ترتیب دو اصطلاح (( dare )) دادن و (( avere)) گرفتن در حسابداری ایتالیایی متداول شد و به فاصله کوتاهی ، نگهداری حساب کالا هم معمول گردید گسترش سریع حسابداری دو طرفه درجهان، مرهون انتشار کتاب ریاضیات لوکا پاچولی ( Luca pacioli ) به سال 1494 است . پاچولی که اورا پدر حسابداری می نامند ،که در دانشگاههای شهر جمهوری های
در دانشگاههای شهر جمهوریهای پروجا ، پیزا و فلورانس ریاضیات تدریس می کرد و مطالب کتاب ریاضیات مذکور را پاچولی نوشت و شکلهای آنرا داوینچی ترسیم کرد . بخش آخر کتاب ریاضیات پاچولی شامل چند فصل راجع به حسابداری بود که نخستین توصیف مدون از سیستم حسابداری دو طرفه است در این بخش از کتاب پاچولی با استفاده از منابع و روشهای موجود ، سه دفتر اصل حسابداری را به ترتیب زیر تشریح می کند .
- دفتر باطله Waste book ، که در ایران دفتر کپی یا مسوده هم نامیده می شود و در آن خلاصه معاملات تاجر به ترتیب تاریخ وقوع ثبت می شود .
- دفتر روزنامه Journal ، که در آن مطالب دفتر باطله تلخیص و برحسب بدهکار و بستانکار ثبت می شد .
- دفتر کل Ledger ، حاوی حسابهای واقعی که ثبتهای دفتر روزنامه به آن نقل می شد .
پیدایش شهرهای بزرگ در کشورهای دیگر اروپایی ، رونق و تسلط سرمایه داری به عنوان وجه مسلط اقتصادی در فاصله قرنهای 15 تا 18 از یک سو به انباشت سرمایه و ایجاد دولتهای حامی و متکی بر سوداگران از سوی دیگر به ایجاد مستعمرات و تاراج ثروتها و سرمایه های کشورهای مستعمره انجامید این جریان موجبات رشد و رونق بیشتر تجارت و بزرگتر شدن موسسات تجاری را فراهم آورد . در فاصله رنسانس تا پایان قرن هجدهم تحولی بنیادی در حسابداری رخ نداد و تنها حرکت در خور ذکر ، تئوری جدیدی بود که توسط سیمون استوین ( Simon Stevin ) هلندی در اواخر قرن شانزدهم عنوان شد . بر اساس این تئوری ، در هر معامله در مقابل هر بدهکار باید یک بستانکار وجود داشته باشد . استوین همچنین ضرورت تفکیک اموال موسسه را از اموال شخصی صاحب سرمایه مطرح و لزوم نگهداری حسابی جداگانه برای سرمایه را نیز
فهرست مطالب:
تاریخچه ...................................................................................................................................................
دوران نظام فئودالی و ارباب رعیتی ....................................................................................................
دوران رنسانس و سرمایه داری تجاری ..............................................................................................
دوران انقلاب صنعتی .............................................................................................................................
حسابداری حرفه ای و حسابرسی .......................................................................................................
نظام های پارلمانی ، بودجه و حسابداری دولتی .............................................................................
حسابرسی در شرکتهای تجاری ..........................................................................................................
گفتار دوم : حسابداری چیست ؟
مقدمه ......................................................................................................................................................
حسابداری نظام اطلاعاتی مالی است .................................................................................................
تعریف حسابداری دولتی ......................................................................................................................
مشخصات یک موسسه دولتی .............................................................................................................
تفاوت سازمان های انتفاعی و بازرگانی با سازمانهای غیر انتفاعی دولتی ..................................
مقایسه حسابداری دولتی و حسابداری بازرگانی .............................................................................
کاربرد حسابداری دولتی .......................................................................................................................
استفاده کنندگان حسابداری دولتی ...................................................................................................
مبانی حسابداری ....................................................................................................................................
- مبنای نقدی ............................................................................................................
- مبنای تعهدی .........................................................................................................
- مبنای نیمه تعهدی ................................................................................................
- مبنای تعهدی تعدیل شده ...................................................................................
- مبنای نقدی تعدیل شده ......................................................................................
بودجه بندی ...........................................................................................................................................
کنترل بودجه ..........................................................................................................................................
مفهوم کارایی و اثر بخشی در بودجه .................................................................................................
نقطه سر به سر .......................................................................................................................................
حسابداری بهای تمام شده ...................................................................................................................
روش های طبقه بندی هزینه ها .........................................................................................................
مراکز هزینه .............................................................................................................................................
انواع هزینه ها در هر یک از مراکز هزینه .........................................................................................
گفتار سوم : شفافیت بودجه ای و نقش حسابداری دولتی
مقدمه .......................................................................................................................................................
ارتباط حسابداری ، بودجه و پاسخگویی ...........................................................................................
شرایط لازم برای تحقق حداقل استاندارد شفافیت بودجه ای ......................................................
سیستم حسابهای ملی ..........................................................................................................................
سیستم آمارهای مالی دولت ................................................................................................................
صورتهای مالی اساسی در سیستم آمارهای مالی دولت ................................................................
تغییر نظام بودجه ریزی در ایران ........................................................................................................
گفتار چهارم : حسابرسی . . .
مقدمه .......................................................................................................................................................
تعریف و هدف حسابرسی .....................................................................................................................
فلسفه و جایگاه حسابرسی ...................................................................................................................
انواع حسابرسی .......................................................................................................................................
تحول در متدولوژی حسابرسی ............................................................................................................
تحول در هدفهای حسابرسی ...............................................................................................................
گفتار پنجم : حسابرسی دولتی
اهمیت و نقش برنامه عملی حسابرسی مالی و عملیاتی بخش عمومی ......................................
شناخت حسابرسان ................................................................................................................................
اقدامات عمومی و کلی حسابرسان در محل کار ..............................................................................
نکات کلی در حسابرسی .......................................................................................................................
سیر تحول تاریخی در متدولوژی دیوان محاسبات کشور ..............................................................
برنامه حسابرسی سنتی .........................................................................................................................
1- روش رسیدگی به تراز عملیات مالی ( صورت حساب دریافت و پرداخت ) ..
2- برنامه حسابرسی دفاتر ................................................................
3- برنامه حسابرسی گروه حسابهای درآمد عمومی ...................
4- برنامه حسابرسی گروه حسابهای سنوتی ................................
5- برنامه حسابرسی تضمینات ........................................................
6- برنامه حسابرسی گروه حسابهای اوراق بهادار ........................
7- برنامه حسابرسی اعتبار اسنادی ...............................................
ساختار نظارت در نظام اداری و مالی کشور .....................................................................................
الف- واحدهای درون سازمانی .........................................................
ب- واحدهای برون سازمانی ............................................................
ارزیابی عملکرد دستگاههای اجرایی ناظر در سطح کشور .............................................................
الف- وزارت امور اقتصادی و دارایی ................................................
ب- سازمان مدیریت و برنامه ریزی ................................................
ج- سازمان بازرسی کل کشور .........................................................
د- سازمان حفاظت محیط زیست ..................................................
گفتار ششم : حسابداری و حسابرسی دولتی و ارتباط آنها با پاسخگویی
حسابداری و حسابرسی دولتی و ارتباط آنها با پاسخگویی ...........................................................
منابع و مآخذ ........................................................................................................................................
شامل 80 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود پروژه حسابداری و حسابرسی دولتی
