وقتی سروم عادی و تماشاگران به ورزشگاه استادیوم ورزشی می‌ایند تا بیشترین احساسات و تشویق‌های خود را نثار قهرمانان کنند هرگز از عمق و اندازه رقابت سنگین که در میدان ورزشی جریان دارد آگاه نیستند آنچه که در صحنه رقابت ورزشی می‌گذرد و هیچ چیزی کمتر از یک جنگ واقعی و تمام عیار ندارد. وقتی که چند سانتیمتر ، چند کیلو ، چند گرم و چند ثانیه اختلاف می‌تواند یکی را قهرمان و دیگری را مغلوب کند، اینجاست که معلوم می‌شود چرا شعار «پیروزی به هر قیمت» هدف ورزشکاران قرار می‌گیرد و مصرف انواع داروهای زیانبخش و مهلک رواج می‌یابد این موضوع بدیهی است که هر ورزشکاری الزاماً قهرمان نیست ولی چون امروزه فقط قهرمان را تحویل می‌گیرند. و برای آنها ارزش قائل می‌شوند و نه بازندگان را، لذا به هر قیمتی که شده سعی در قهرمان شدن دارند و قیمتی که وزشکاران به شوق قهرمان شدن می پردازند بسیار گران است و چه بسا جان خود را نیز در این راه از دست می‌دهند.
تعریف دوپینگ: طبق تعریف کمیته بین المللی ، دوپینگ عبارت است از تجویز یا استعمال هر نوع ماده خارجی و یا هرگونه مادة فیزیولوژیک خود بدن با مقادیر غیر طبیعی یا راههای غیر معمول توسط ورزشکار مسابه دهنده با هدف انحصاری افزایش کاذب کارایی و توانایی‌های خویش در مسابقه.
تقسیم بندی و انواع دوپینگ
الف- دوپینگ خون:
در وقایع ورزشی یا فعالیت‌های شدیدی که بیش از یک دقیقه به طول می‌انجامد روش غالب تولید انرژی ، مکانیسم هوازی است. این بدان معنی میباشد که کارایی متناسب با میزان اکسیژنی است که به عضلات فعال رسیده و مصرف می‌شود. زمانیکه عضلات کاملاً ورزیده باشند. عوامل تعیین کننده در حداکثر برداشت اکسیژن عبارتست از : برون ده قلبی و قابلیت حمل اکسیژن خون می باشد.
ظرفیت حمل اکسیژن خون بر اساس محتوای هموگلوبین تعیین می‌گردد. که به اتصال اکسیژن در گلبولهای قرمز کمک می‌کند. میزان هموگلوبین بدن بیش از غلظت نسبی آن با حداکثر برداشت اکسیژن مرتبط است زمانیکه سطح هموگلوبین افت می‌نماید کارایی ورزش کاهش می‌یابد.
این مطلب نیز بخوبی برای دست‌اندرکاران ورزش مشخص شده که تقویت خونی (Blood boosting) می‌تواند کارآیی استفاده را افزایش دهد . همچنین راههای مصنوعی برای افزایش ظرفیت حمل اکسیژن در خون ورزشکاران پیشنهاد شده است این روشها عبارت است عملیات مرسوم به دوپینگ خون و نیز تمرین در ارتفاعات میباشد.
روش انجام دوپینگ خون:
بطور کلی روش دوپینگ خون بدین ترتیب است که چند روز قبل از مسابقه، ورزشکار به ارتفاع بلندتری بوده می‌شود و به علت بلندی و کاهش فشار اکسیژن خون شریانی ماده‌ای به نام اریتروپوپتین آزاد می‌شود این ماده که در حقیقت نوعی هورمون است در فرد بالغ توسط کلیه‌ها ساخته می‌شود و با تأثیر روی مغز انسان تولید گلبولهای قرمز را افزایش می‌دهد. و بدین ترتیب تولید گلبولهای قرمز که عمل انتقال اکسیژن را به عهده دارند زیاد می‌شود تا اینکه اکسیژن رسانی به بافتهای بدن مختل نگردد. در این حال که تعداد گلبولهای قرمز زیاد شده است. از ورزشکار حدود یک لیتر خون می‌گیرند و آنرا غلیظ و منجمد می‌نمایند و برای روز مبادا نگه می‌دارند و درست پیش از مسابقه همین خون دوباره به بدن ورزشکار تزریق می‌شود و در نتیجه این عمل، ظرفیت اکسیژن گیری خون تا 20 درصد افزایش می‌یابد و به علت افزایش اکسیژن رسانی شخص دیرتر خسته می‌شود. بنابراین دوپینگ خونی ذخیره اکسیژه بدن را زیاد می‌کند و در نتیجه کار دوندگان مسافتهای طولانی و دوچرخه سواران را آسان می‌کند.
دوپینگ خون را با هیچ ازمایشی نمی‌توان اثبات نمود زیرا هیچگونه ماده خارجی یا متابولیکی و نمونه‌های مدرن آزمایش یافت نمی‌شود ولی در روشهای جدید از طریق اندازه‌گیری سطح هورمون اریتر پویتین می‌توان دوپینگ خون را تشخیص داد.
خطرات و عوارض دوپینگ خون:
تجویز حجم بالای گلبول قرمز سبب افزایش غلظت سلولی و در نتیجه افزایش ویسکوزیته خون می‌گردد افزایش ویسکوزیته خون موجب کاهش برون ده قلبی ، کاهش جریان خون و تقلیل اکسیژن محیطی می‌شود که همه این موارد سبب کاهش ظرفیت هوازی می‌گردند. قلب انسان برای پمپاژ غلظت بالایی از هماتوکریت طراحی نشده است و افزایش بیش از حد ممکن است مشکلات متعددی را ایجاد کند.
عفونت سپس از انتقال خون منجمله HIV ، هپاتیت C ، CMW و مالاریا از جمله عوامل فوق است
امکان دارد در اثر افزایش غلظت خون و افزایش چسبندگی خون باعث می‌شود. خون در رگها لخته شود به خصوص در سیاهرگهای پا که در این صورت این لخته‌ی خون توسط سیاهرگ به قلب و از آنجا به ریه بوده می‌شود که این حالت را آمبولی ریه می‌گویند.
ب- دوپینگ سودا:
سودا نام تجاری جوش شیرین است. مصرف بی‌کربنات سدیم یا جوش شیرین موجب قلیایی شدن خون می‌شود و قلیایی شدن خون باعث می‌شود که اسید لاکشیک دیرتر تشکیل گردد و همن امر موجب می‌شود که ورزشکار دیرتر خسته شود در تمرینات شدید ورزشی میزان اسیدلاکشیک عضلات افزایش یافته و سیستم انرژی عضله را از کار می‌اندازد و در نتیجه این امر ضعف و ناتوانی در عضلات و در کل ایجاد خستگی می‌کند. مقدار جوش‌شیرین که ورزشکار باید بخورد تا خون وی قلیایی می‌شود ایجاد عوارض شدیدی مانند دل پیچه و اسهال شدید می‌کند. بنابراین خوردن جوش‌شیرین بدین منظور عملی نیست. به روش تغذیه‌ای نیز می‌توان خون را قلیایی کرده و تشکیل اسید کوکتیک را به تأخیر انداخت بسیاری متخصصین طب ورزش عقیده دارند که اکثر مواد غذایی قلیایی کننده کارآیی ورزش را بالا می‌برد.
اکثرا توافق دارند که بهتر است 20 درصد انرژی ورزشکار از غذاهای اسیدی کننده و 80 درصد دیگر از غذاهای قلیایی کننده تامین شود.
ج- دوپینگ از طریق دارو:
رده داروهای غیر مجاز در پنج گروه قرار می‌دهند:
A : محرکها
B : داروهای مخدر
C : عوامل آنابولیک
D : دیورتیک
E: هومفلهای پلیتیدی
A: محرکها:
اولین گروه از داروهای ممنوعه داروهای محرک‌اند و تاکنون متجاوز 40 نوع داروی محرک در ورزش ممنوع اعلام شده است که تعدادی از آنها عبارتند از:
1- آمفتامین (Amphetamin)
آمفتامین قویترین داروی محرک اعصاب است این دارو در اواخر سال 1920 تهیه و در سال 1936 وارد دنیای طب گردید آمفتامین از گونه داروهایی است که به شدت مورد استعمال ورزشکاران رشته‌های مختلف بویژه دومیدانی، دوچرخه‌سواری و فوتبال می‌شود.
مکانیسم اثر:
تئوریهای گوناگونی برای شرح اثرات مرکزی و محیطی آمفتامین‌ها ارائه شده است که به شرح ذیل میباشد:
1- افزایش آزاد سازی دوپامین، نورآدرنالین یا سروتونین از پایانه‌های عصبی مربوطه (احتمالاً مهمترین مکانیسم است.)
2- جدا کردن کاغذ کولامین‌های متصل
3- مهار فعالیت آنزیمی مونوآمین اکسیداز
4- تداخل در بازجذب مجدد کاته کولامین
5- تولید نوروگرانستیدهای کاذب
اثرات آمفتامین:
1- قلبی و عروقی: افزایش فشار خون سیستولی و دیاستولی ، کاهش تعداد ضربان قلب ، با دوزهای درمان برون‌دهی قلب بیشتر نمی‌شود.
2- اثرات روانی: افزایش هوشیاری و انگیختگی ، کاهش زمان عکس العمل ، کاهش حس خستگی ، بالارفتن خلق ، افزایش اعتماد به نفس و تمرکز همراه با سرخوشی، افزایش فعالیت حرکتی و پرحرفی.
تحقیقات روی ورزشکاران نشان می‌دهد که مدت و قدرت اجرایی عمل را قبل از خستگی طولانی می‌کند یعنی تجمل ورزشکار را بالا برده و به او امکان می‌دهد که ساعات بیشتری را به تمرین و ورزش بپردازد بدون اینکه احساس خستگی نماید و به همین دلیل توسط ورزشکاران مصرف می‌شود و در نهایت خستگی عارض می‌گردد . کسی که آمفتامین را با مقادیر بالا مصرف می‌کند، اگر آن را قطع کند دچار افسردگی شدید خواهد شد.
3- مهار اشتهاء : آمفتامین به طور شایع در درمان چاقی به کار می‌رود اگرچه هنوز این امر سوال بوده و برای شک و تردید دارد ولی کاهش وزن در افراد چاق تحت درمان با آمفتامین عمداً به علت کاهش دریافت مواد غذایی و تا حدودی به علت افزایش متابولیسم بدن میباشد.
4- اثرات گوارشی: آمفتامین باعث تهوع، اسهال، بی‌اشتهایی، خشکی دهان و احساس نمره فلز در دهان شده و همانند سایر داروهای آنتی کلنیرژیک سرعت تخلیه‌ی مواد غذایی را از معده به روده کاهش می‌دهد.
عوارض جانبی:
1- سیستم عصبی مرکزی : تحریک پذیریب ، بی‌قراری، آشفتگی ، اغتشاش شعور، وحشت ، بی‌خوابی، کابوس شبانه ، اعتیاد با منشاء روانی، لرزش اندام‌ها، اضطراب، گیجی، پرحرفی ، عصبانیت و خونریزی مغذی
2- قلبی و عروقی : کاهش آستانه‌ی آرتیمی و زمینه سازی آئرین صدری، تاکیکاردی ،افزایش یا گاهی کاهش فشار خون ، کاردیومیوپائی
3- تحمل و وابستگی: نسبت به تعداد زیادی از اثرات آمفتامین به سرعت تحمل ایجاد می‌شود به عبارتی دیگر برای حفظ پاسخ مشابه دورباید افزایش یابد. شواهد زیادی وجود دارد که آمفتامین‌ها باعث وابستگی دارویی می‌شود. فرد وابسته به آمفتامین ممکن است حالت تهاجمی و ضد اجتماعی پیدا کند، محرومیت از آمفتامین‌ها با افت ذهن فیزیکی همراه است.
4- آمفتامین باعث اختلال در سیستم تنظیم حرارت و احتمال پیدایش گرمازدگی، تندشدن تنفس ، سردرد، کدامپ‌های شکمی و سایر اختلالات گوارشی، تعریق، تغییر میل جنسی ، ناتوانی جنسی و گشادشدن مردمک‌ها می‌شود.
2- کوکائین:
کوکائین یک آلکالوئید طبیعی است که از برگهای گیاه Erythroxylen coca مشتق می‌شود اگرچه این ماده بی‌حس کننده موضعی است ولی اثراتی به عنوان محرک سیستم عصبی مرکزی هم دارد. این امر باعث شد که ورزشکاران به عنوان عامل کمکی نیروزا از آن استفاده کنند.
اثرات کوکائین:
مهمترین اثرات کوکائین در طب بالینی است که این دارو می‌تواند پس از احتمال موضوعی از انتقال امواج عصبی جلوگیری کند بارزترین اثر سیستمیک کوکائین تحریک سیستم عصبی است.
1- سیستم عصبی مرکزی: کوکائین معمولا سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کند و در انسان اولین اثر آن احساس سرحالی و نشئه است.
کوکائین مرکز استفراغ را تحریک کرده و به شخص استفراغ دست می‌دهد پس از تحریک ابتدایی سیستم عصبی مرکزی توسط کوکالین، سیستم عصبی ضعیف شده و در نهایت مراکز حیاتی واقع در بصل النخاع تضعیف و به علت فلج تنفسی، مرگ روی می‌دهد.
2- سیستم قلبی عروقی: کوکائین در مقادیر کم از طریق تحریک مرکزی عصب واگ تعداد ضربان قلب را پائین می‌آورد ولی مقادیر متوسط آن ضربان قلب را افزایش می‌دهد و علت آن احتمالاً تحریک عصب سمپاتیک میباشد.
3- دمای بدن: کوکائین تب زاست، این دارو به طور مستقیم روی مرکز تنظیم دما تاثیر می‌گذارد و به همین دلیل قبل زا شروع تب کوکائین لرز روی می‌دهد. تب کوکائینی یکی از علام بارز مسمومیت با کوکائین است.
4- اثرات بی حس کنندگی موضعی: مهمترین اثر موضعی کوکائین این است که می‌تواند از هدایت امواج عصبی جلوگیری نماید.
5- کوکائین همانند آمفتامین احساس خستگی را کم کرده و کارآیی فرد را افزایش می‌دهد از لحاظ بالینی تظاهرات مسمومیت با کوکائین از آمفتامین قابل استراق نیست. مصرف کنندگان اظهار می‌دارند که بدنبال مصرف کوکائین حالت نشئه‌ای شبیه به استعمال آمفتامین به آنها دست می‌دهند اثرات کوکائین کوتاه بوده و نیمه عمر آنها 50 دقیقه است در حالیکه نیمه عمر آمفتامین به 10 ساعت می‌رسد.
مکانیسم اثر کوکائین:
مکانیسم اثر کوکائین کامل شناخته نشده است بر اساس تحقیقات انجام شده این دارو اجزاء مربوط به مراکز لذا مغز و دائی مغز را که در سراسر سیستم لیمبیک مغز پخش می‌باشند و سیستم‌های مزوکورتیکال و مزولیمبیک غنی از دوپامین هستند، تحریک می‌کند.
عوارض استعمال از کوکائین:
به طور کلی خطرات و عوارض کوکائین عبارتند از : کاهش اکسیژن رسانی به قلب، سکته قلبی ، اختلال ریتم قلب ، التهاب قلب، نارسایی قلبی از برون ده بالا، کاردیومیوپاتی ،دیلاته ، اسپاسم ، عروق مغز، سکته مغزی، خونریزی داخل جمجمه‌ای پارگی و شکافتگی آئورت، نارسایی کبد و کلیه و تشنج.
افزایش شدید درجه حرارت بدن وضعف تنفسی، اگرچه این عوارض به دنبال مصرف مقادیر بالای کوکائین دیده می‌شود ولی پس از مصرف مقادیر کم یا حتی پس از استنشاق آن از راه بینی گزارش شده است.
استعمال کوکائین در ورزش
احساس سرخوشی، کاهش خستگی، افزایش اعتماد به نفس و افزایش کارآیی ورزش از جمله عواملی‌اند که یک ورزشکار را به سوی استفاده از کوکائین سوق می‌دهد و ورزشکار خیال می‌کند که کارآیی‌اش افزایش یافته می‌تواند قویتر و سریعتر عمل کند ولی در حقیقت این مسئله از احساس غیر واقعی و از خودش و از محیط اطراف سرچشمه می‌گیرد.
B- داروهای مخدر:
داروهای مخدر عبارتند از متادون (Methaclone) ، مورفین (Morophin)، نیتازیمین (Pentazocine) و پتی دین (Pethedine)
این داروها معمولاً شامل مشتقات طبیعی شیره خشخاش و فرآورده‌های نیمه صناعی و صناعی آنها می‌باشند که عملکردی شبیه به مورفین دارند و به آنها ترکیبات شبه تریاک گفته می‌شود.
اثرات داروهای مخدر
1- از بین بردن حس درد: این داروها قویترین داروهای موجود برای از بین بردن درد هستند.
2- آرامبخش و نشئگی:
3- تضعیف تنفسی: اثرات این داروها رد بصل النخاع به مهار مرکز تنفسی و کاهش پاسخ این مرکز به افزایش دی اکسید کربن منتهی می‌شود.
4- اثرات ضد سرفه : مهار رفلکس سرفه با مکانیسم ناشناخته
5- تهوع و استفراغ
6- اثر بر حرکات دستگاه گوارش: یبوست ناشی از کاهش حرکات دودی روده
7- اثر بر عضلات صاف: انقباض عضلات صاف مجاری ، افزایش تون اسفنکتر مثانه و حالت و کاهش تون رحم
8- تنگی مردمک
9- تحمل: تحمل نسبت به اثرات فوق ممکن است قابل توجه باشد (بدون اثر بر موارد 8 و 6
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 29 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله دوپینگ چیست؟
