تاریخچه ذوب فلز در ایران
12 صفحه در قالب word
مقدمه:
کهن ترین نشانه های تمدن انسانی، مربوطه به 5000 سال ق. م. است که در ایران تمدن شهر سوخته در سیستان، تمدن عیلام در خوزستان، تمدن جیرفت در کرمان، تمدن تپه حصارِ در دامغان، تمدن تپه سیلک در کاشان، تمدن اورارتو در آذربایجان، تپه گیان نهاوند و تمدن کاسی ها در لرستان پیدا شده است. با استناد به یک قسمت از آثار بدست آمده از تمدن تپه سیلک، که گمان می رود مربوط به هزاره چهارم پ.م. باشد به اثبات می رسد که اهالی آنجا به بافندگی و کارکردن با فلزات و استعمال مهر و چرخ کوزه گری پی برده بودند.
پیش از پرداختن به تاریخچه فلز و ذوب فلزات در ایران و اثبات این مطلب که ایرانیان باستان اولین کسانی
بودند که موفق به ذوب فلز شدند، به منظور درک بهتر به معرفی دوره های مختلف بشری می پردازیم:
از نظر استفاده بشر از مواد طبیعی برای ادامه حیاط می توان تاریخ زندگی بشر را به سه دوره تقسیم کرد:
-1 عصر سنگ
-2 عصر مفرغ
-3 عصر آهن
-1 عصر سنگ:
عصر سنگ یا عصر حجر دوره ای است که در آن فناوری در راستای تکامل انسانی گسترده شده و زندگی
انسانی از شرق آفریقا به سراسر جهان پراکنده گردید. این دوره با پیشرفت کشاورزی، رام کردن دام ها، و
گداختن سنگ مس و فلزکاری به پایان رسید. از آنجا که نوشتن را آغاز تاریخ می دانند، عصر سنگ در دوره
پیش از تاریخ جای می گیرد.
اصطلاح عصر سنگ را نخستین بار رومیان و چینیان باستان به کار برده اند. با این حال در سال 1819 کریستیان یورگنسن تامسن، نخستین موزه دار موزه ملی دانمارک، به هنگام ساماندهی مجدد اشیای موزه اش، تصمیم گرفت آن ها را براساس مواد معمول به کار رفته در زمان ساختشان بچیند. تامسن آثار موزه اش را سه بخش کرد:
عصر سنگ، عصر مفرغ و عصر آهن[1]
عصر سنگ را می توان به سه دوره پارینه سنگی، میان سنگی و دوره نوسنگی یا عصر سنگ نو تقسیم کرد.
ابزارهای ظریف سنگی این ابزارها شکار را پیشرفته کرده و ماهی گیری را ممکن ساخت. رام کردن سگ برای
-1 پاتریشیا د.نتسلی. عصر حجر. ترجمھ عسکر بھرامی.تھران: ققنوس،
شکار، محصول این دوران است.
پارینه سنگی و میان سنگی:
عصر سنگ کهن یا دوره پارینه سنگی بیش از یک میلیون سال به درازا کشید.
بازه زمانی میان پایان عصر یخ بین 10 تا 6 هزار سال به درازا انجامید و ویژگی آن پدید آمدن دریاها و
تغییرات محیطی و نیاز به یافتن منبع های خوراکی تازه بود. گسترش ابزارهای سنگی واکنشی به این نیاز بود. این ابزارهای پیشرفته، ابزارهای دوره پارینه سنگی بود. در اروپا این ابزارها در دوره میان سنگی از خاور نزدیک
کهن بدانجا برده شده بود.
دوران نوسنگی
دوران نوسنگی را عصر شروع کشاورزی و اهلی کردن دام دانسته اند. در این دوران، در برخی نواحی جنوب
غرب آسیا ) خاورمیانه( انسان از مرحله جمع آوری و شکار به مرحله کشت و اهلی کردن برخی حیوانات مثل
بز و گوسفند و همچنین سگ، انتقال یافت. باستان شناسان آغاز این دوره را در حدود 10 هزار سال پیش دانسته اند. قدیمی ترین آثار این دوره در ایران مربوط به مکان باستانی تپه گنج دره و آسیاب در نزدیکی کرمانشاه، علی کش در ایلام است.
-2 عصر مفرغ:
عصر برنز یا عصر مفرغ دوره ای در تاریخ پیشرفت بشری است که در روند آن انسان ها بیشتر به فلزکاری دست
زدند و از شیوه هایی برای گداختن مس و قلع و فرایند آلیاژسازی آن و قالب ریزی برنز بهره بردند.
مفرَغ یا برنز آلیاژی است از مس و قلع که با آن ابزارهای مختلف و مجسمه را تهیه می کنند. مفرغ اولین
وقدیمی ترین آلیاژی است که انسان آن را تهیه کرده است، زیرا در معادن مس معمولاً فلز مس به طور طبیعی با قلع به صورت یک آلیاژ طبیعی وجود دارد به همین دلیل معمولاً نخستین ابزارهای مصنوعی فلزی که در قدیم توسط بشر ساخته شده غالباً از مفرغ است.
نحوه ساخت مفرغ
مفرغ نوعی آلیاژ است . آلیاژ یعنی مخلوطی از چند فلز که فلز اصلی تشکیل دهنده مفرغ، قلع است . قلع را
معمولاً با سرب و با نسبت شش به یک یا چهار بر یک مخلوط می کنند.
مفرغ در ایران:
ایران دارای پیشینه بسیار طولانی در امر ذوب سنگ معدن و استخراج فلز مس می باشد، آثار بدست آمده از تپه
قبرستان دشت قزوین متعلق به نیمه دوم هزاره پنجم پیش از میلاد، تپه علی کش در دهلران، تپه سیلک، تل
ابلیس در بخش مرکزی رشته کوههای کرمان و کاوشهای بمپور و شهداد گویای این مطلب است. فلز کاران
قدیمی به مرور در جهت بهره گیری از عناصر و ترکیب آنها، به ماده ای محکم تر از آلیاژ مس و قلع دست
یافتند که اصطلاحاً مفرغ نامیده می شود. بدین ترتیب مفرغ بصورت یکی از برجسته ترین صنایع فلات ایران در
آمد. عصر مفرغ در ایران به سه دوره فرعی تقسیم می شود که عبارتند از:
3000 پیش از میلاد – عصر مفرغ قدیم از 2000
2000 پیش از میلاد – عصر مفرغ میانه از 1600
1600 پیش از میلاد – عصر مفرغ جدید از 1200
ممکن است هنگام انتقال از فایل ورد به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است
متن کامل را می توانید در ادامه دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن برای نمونه در این صفحه درج شده است ولی در فایل دانلودی متن کامل همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است
تاریخچه ذوب فلز در ایران
