تعداد صفحات :100
فهرست مطالب:
عـنـوان
شماره صفحات
فهرست مطالب……………………………………………………………………..
الف
فهرست جداول……………………………………………………………………...
ث
فهرست نمودارها………….………………………………………………….……..
ث
چکیده……………………………………………………………………………..
1
فـصـل اول
کلیات تحقیق
مقدمه............………………………………………………………………………..
2
بیان‌مسئله..................................………………………………………………………....
3
ضرورت و اهمیت مسئله تحقیق.....……………………………………………………
5
اهداف پژوهش ………………………………………………………………….....
6
فرضیه‌های پژوهش …………………………………………………………………..
متغیرهای پژوهش .................................................................................................................................................
7
7
تعاریف متغیرها(مفهومی و عملیاتی)............................................................................................... ………
8
تعریف نظری مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل .........……………................................
8
تعریف عملیاتی مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل ................................................................
8
تعریف نظری سازگاری .......................................................................................................................................
9
تعریف عملیاتی سازگاری .....................................................................................................................................
10
فصل دوم
ادبیات و پیشینة تحقیق
مقدمه............………………………………………………………………………..
13
بخش اول: سازگاری و مبانی نظری آن……………………………….………...............
13
تعریف سازگاری ..........................................................................................................................................
13
عوامل موثربرسازگاری .................................................................................................................................
14
انواع سازگاری ..............................................................................................................................................
17
روشها یا اشکال سازگاری ..........................................................................................................................
23
ملاکهای سازگاری مطلوب ........................................................................................................................
24
ویژگیهای افراد سازگار ...................................................................................................................
25
بخش دوم: تحلیل رفتار متقابل .......................……………………….………………
27
نظریه تحلیل رفتار متقابل ..........................................................................................................................
27
مبانی نظری تحلیل رفتار متقابل................................................................................................................
28
الگوی حالات نفسانی ...................................................................................................................................
28
موقعیت‌های روانی و طرحهای زندگی .....................................................................................................
32
آسیب شناسی روانی ...................................................................................................................................
34
الف : آسیب شناسی ساختی .........................................................................................................
24
ب: آسیب شناسی کارکردی ...........................................................................................................
35
هدف درمان در تحلیل رفتار متقابل ........................................................................................................
35
فرآیند گروهی در رویکرد تحلیل رفتار متقابل ..........................................................................................
36
مشاوره و درمان ..............................................................................................................................................
38
الف : تحلیل درمان ساختار...............................................................................................................
38
ب: تحلیل درمان تبادلها ..................................................................................................................
39
ارزشهای مشاوره گروهی .............................................................................................................................
40
جمع بندی مطالب .......................................................................................................................................
42
بخش سوم: مروری برپیشینه تحقیق .........................……….…………………................
43
مطالعات صورت گرفته در داخل کشور ....................................................................................................
43
مطالعات صورت گرفته در خارج از کشور ...................................................................................................
46
تحلیل و نتیجه گیری سازگاری از دیدگاه تحلیل رفتار متقابل ...................................................
48
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
مقدمه.........................................…………...……………………….….…………….........
52
روش تحقیق..................……………………………………………………………..
52
جامعه آماری تحقیق............. ………………………………………………………...
52
نمونه و روش نمونه گیری ... …………………….…………….......……….. ……….
52
ابزاراندازه گیری و روایی وپایایی آن ............................................................................................................
53
پرسشنامه سینهاوسینگ .......…………………........……........………....................................
53
پایایی پرسشنامه سینهاوسینگ .......…………………........……........……….......................
55
روایی (اعتبار) پرسشنامه سینهاوسینگ . .......…………………........……........……….......
55
روش تجزیه و تحلیل داده‌ها............ …….......…………………........……........……….......
56
شیوه اجرا ومراحل انجام پژوهش .......…………………........……........………....................
56
گزارش جلسات مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل .......…………………..........
57
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل اطلاعات
مقدمه.........................................…………...……………………….….…………….........
60
اطلاعات توصیفی مربوط به مشخصات دموگرافیک نمونه‌های تحقیق...........
62
تجزیه و تحلیل داده‌ها.........……………………………………….......
73
فرضیه اصلی ....................................................................................................................................................
74
فرضیه فرعی اول .............................................................................................……….. ..........................
75
فرضیه فرعی دوم ................................................................................................. ....................………..
76
فرضیه فرعی سوم ....................................................................................................……… ......................
77
فرضیه فرعی چهارم .........................................................................................................………...............
77
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
مقدمه.........................................…………...…… ........………………….….……………
80
یافته‌های پژوهش .....................................…………...…… ........………………….…….
80
الف : نتایج حاصل از توصیف داده ها ................................................................................................
80
ب: بحث و تفسیر نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیه ها .......................................................
81
پـیشنـهادات تحقیق.................................................................................................................………..
87
الف- پیشنهادهای برخاسته از پژوهش .........................…………...….…. ...................................
87
ب- پیشنهادات برای انجام تحقیقات بعدی...……………………….….…………… .....
88
محدودیتها ...........................................................................................................................................................
88
منـابـع
منابع فارسی..................................…………...……………………….….…...…………
90
منابع لاتین....................................…………...……………………….….………….…...
95
پیـوست
پیوست 1- پرسشنامه سینهاوسینگ و کلید پرسشنامه ……...…………………….........
پیوست 2- فرم ساختار بانک اطلاعات ، پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله های دکتری ...
پیوست 3- فرم ارائه چکیده پایان نامه یا رساله .....................................................................................
پیوست 4 – خلاصه کامل جلسات گروهی ..............................................................................................
فهرست جداول:
عـنـوان
شماره صفحات
جدول 1-3 : ضرایب پایایی پرسشنامه سازگاری سینهاوسینگ ..............................................................
55
جدول 2-3 : ماتریس همبستگی سه حوزه پرسشنامه سازگاری سینهاوسینگ ..................................................
55
جدول 1-4 : توصیف ویژگی های نمونه های مورد پژوهش ....................................................................................
62
جدول 2-4 : توزیع فراوانی سطح تصحیلات والدین نمونه های مورد پژوهش ....................................................
62
جدول 3-4 : توزیع فراوانی شغل والدین نمونه های مورد پژوهش ........................................................................
63
جدول 4-4: توزیع فراوانی رشته های تحصیلی والدین نمونه های مورد پژوهش ...............................................
64
جدول 5-4: توزیع فراوانی پایه تحصیلی والدین نمونه های مورد پژوهش ............................................................
64
جدول 6-4 : توزیع فراوانی سازگاری عاطفی ، اجتماعی و آموزشی نمونه های مورد پژوهش ..........................
69
جدول 7-4 : نتایج توصیفی مولفه های سازگاری دردو گروه آزمایش و کنترل ...................................................
70
جدول 8-4: نتایج تحلیل کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مقیاس سازگاری کل ...................................................................................................................................................................................
74
جدول 9-4: نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس سازگاری ..............................................................................................................................................................................
75
جدول 10-4 : نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس عاطفی .....................................................................................................................................................................
76
جدول 11-4: نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس آموزشی ..................................................................................................................................................................
77
جدول 12-4 : نتایج آزمون T گروههای مستقل برای مقایسه میانگین سازگاری در پایه اول و دوم .............
78
فهرست نمودارها
نمودار 1-4 : ترتیب تولد نمونه های مورد پژوهش ......................................................................................................
65
نمودار 2-4 : فراوانی و درصد مولفه های سازگاری در نمونه های مورد پژوهش ..................................................
67
نمودار 3-4 : نتایج توصیفی مولفه های سازگاری در دو گروه آزمایش و کنترل ...................................................
72
مقدمه
توان سازگاری[1] در انسان از جمله خصیصه‌هایی تلقی میشود که نقش اساسی در تأمین بهداشت روانی و جسمانی او دارد، زیرا مجموعه‌ای از کنش‌ها و رفتارها شرایط و موقعیت‌های جدید فراهم می‌آورد که آدمی قادر میشود با ارائه پاسخ‌های مناسب راه کمال را طی کند و این پیشرفت در مقوله روانی و جسمانی قابل مشاهده است، زیرا کارکرد مؤثر در نقش‌ها و تکالیفی که فرد برای آنها اجتماعی شده را به همراه می‌آورد (نوربان و محمدیان شعرباف، 1376).
به تدریج که انسان رشد می‌کند به طور پیوسته باید ساختارهای روانی خود را از نو سازمان بدهد تا بتواند به گونه‌ای مؤثر با محیط خود برخورد نماید. به عبارت دیگر، قدرت سازگاری خود را بالا ببرد تا بتواند با محیط هماهنگ باشد. سازگاری مستلزم تعاملی است که در آن شخص به گونه‌ای نیازهای شخصی خود را در ارتباط عملی با انتظارات محیط هماهنگ می‌کند. پیاژه[2] معتقد است که این فرایند از طریق درونسازی یا جذب و برون‌سازی یا انطباق انجام می‌گیرد (وظیفه‌شناس، 1380).
سازگاری متشکل از دو فرایند است: منطبق کردن خود با شرایط مشخص و تغییر شرایط برای منطبق کردن آن با نیازهای خود.
منظور از سازگاری مؤثر فقدان بحران نیست، بلکه وضعیتیاست که در آن به طور معمول انتظار می‌رود که استرسهای زندگی مدیریت شده باشد (فنوی، 1380). مک دانلد[3] (1985) می‌گوید: «وقتی می‌گوئیم فردی سازگار است که پاسخهایی که او را به تعامل با محیطش قادر می‌کند، آموخته باشد و از نظر عاطفی نیز بتواند با آن تعامل نماید.» (فنونی، 1380).
بنابراین طبق نظریات فوق سازگاری برای انسان یک ضرورت و امر حیاتی به شمار می‌آید از آنجا که انسان در گروه متولد میشود و در گروه زندگی می‌کند و اجتماعی میشود و در گروه کار می‌کند و حتی در گروه توان سازگاری خود را از دست می‌دهد و ناسازگار میشود، این سؤال پیش می‌آید که چرا در گروه این کارکرد را دوباره به دست نیاورد و درمان نشود. بر این اساس و به لحاظ اهمیت مشاوره و روان درمانی گروهی که نقش اساسی در جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه به همراه دارد. در این پژوهش سعی بر آن است که تأثیر مشاورة گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل [4](TA) بر سازگاری اجتماعی[5]، عاطفی[6] و آموزشی[7] دانش‌آموزان مورد بررسی قرار گیرد.
بیان مسئله
سازگاری در فرهنگ روانشناسی، عبارت است از رابطه‌ای که هر ارگانسیم با محیط خود برقرار می‌کند. این اصطلاح معمولاً به سازگاری روان‌شناختی یا اجتماعی با توجه به معنای ضمنی مثبت آن اشاره دارد. یعنی فرد خوب سازگار یافته و این اصطلاح وقتی به کار برده میشود که فرد در یک فرایند جاری و غنی از رشد بالقوه خودش، درگیر است و به تغییرات محیطی به طرز مؤثری واکنش نشان می‌دهد. این واژه از طرفی اشاره به یک حالت تعادل کامل بین ارگانیسم و محیط دارد. حالتی که در آن همه نیازها ارضاء شده‌اند و عملکردهای ارگانیسمی به آسانی تحقق بخشیده می‌شوند (عیدیان، 1385).
سازگاری به فرایندهای روانشناسی که مردم را با تغییرات روزمره هماهنگ می‌کند، اشاره دارد (وایتن ولیویید[8] به نقل از شهسواری، 1382) به زعم سینها وسینگ[9] (1993) سازگاری عبارت است از ثبات عاطفی و جسارت در روابط اجتماعی و نیز علاقه به تحصیل و مدرسه در فرد که به صورت سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی نیز بیان شده است (سینها وسینگ، ترجمه کرمی، 1377) منظور از سازگاری اجتماعی داشتن رابطه صحیح و مطلوب با دیگران و سازگاری شخص با محیط خود می‌باشد که با تغییر دادن خود و یا محیط به دست می‌آید (پورافکاری، 1373) و به مکانیسم‌هایی که بوسیله آنها یک فرد ثبات عاطفی پیدا می‌کند سازگاری عاطفی اطلاق می‌گردد و سازگاری تحصیلی را به عنوان داشتن نگرشهای مثبت نسبت به اهداف تحصیلی وضع شده، کامل کردن شروط تحصیلی و اعتقاد فرد به مؤثر بودن تلاش برای رسیدن به درجات علمی بالاتر تعریف کرده‌اند (پور دهقان اردکانی، 1383).
عوامل زیادی با سازگاری که یک ضرورت حیاتی برای انسان محسوب میشود در ارتباطند که مهمترین آنها «نحوة برقرار کردن ارتباط و تعامل با دیگران» می‌باشد. به عبارت دیگر، ارتباط و تعامل ناموفق باعث بوجود آمدن ناسازگاری در فرد خصوصاً در نوجوانان و جوانان که داشتن تعاملات اجتماعی به ارتباط با دیگران بویژه همسالان نقش مهمی در سلامت روانی آنها دارد، میشود (احمدی، 1375).
از دیدگاه روانشناسی ارتباطات، کوچکترین واحد ارتباطی در اجتماع رابطه بین دو شخصیت است. برن[10]، معتقد است که شخصیت هر انسانی از سه بخش که در ارتباط با یکدیگر هستند تشکیل میشود. کودک، والد و بالغ.بنابراین وقتی انسان می‌خواهد در جامعه سازگار باشد، باید ابتدا خصوصیات شخصیتی سه‌بعدی خود را بشناسد و سپس وارد اجتماع شود. آنگاه خصوصیات سه‌بعدی طرف مقابل را نیز به طور نسبی بشناسد تا بهتر بتواند با او ارتباط برقرار کند. چه اگر ندانیم چگونه و با کدام بعد و در چه موقعیتی رابطه انسانی برقرار کنیم ، دچار شکست در تعامل اجتماعی شده و حالت سرخوردگی و ناکامی پیدا می‌کنیم و در نهایت با محیط انسانی خود ناسازگار می‌شویم (شفیع‌آبادی و ناصری، 1380).
در همین رابطه در پژوهشی حاجی نصیر (1384) با عنوان «تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل برخود پنداره[11] و منبع کنترل[12] دانشجویان دختر دانشگاههای تهران به این نتیجه دست یافت که مشاورة گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل با اطمینان 99% بر تغییر خود پنداره و منبع کنترل دانشجویان مؤثر بوده است.
با توجه به تحقیقات صورت گرفته اینکه نظریة تحلیل رفتار متقابل نظریه قابل فهم و پیشرفته روانشناسی دربارة تفکرات، احساسات و ارتباطات افراد است و درک آن برای سنین نوجوانی راحت‌تر است و از طرفی رویکردی است که مفاهیم و متون آن برای گروههای درمانی طراحی شده (کرسنی[13]، به نقل از شفیع‌آبادی، 1380) و نوجوانان گرایش شدیدی به شرکت در گروه دارند، در این پژوهش سعی شده است که تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری اجتماعی، عاطفی و آموزشی دانش‌آموزان سنجیده و مورد بررسی قرار گیرد.
اهمیت و ضرورت پژوهش
انسان احتیاجاتی دارد و همه روزه اکثر اوقات خود را صرف برطرف کردن آن احتیاجات می‌نماید. بطور مثال هنگام گرسنگی تعادل بین نیازهای بدنی و انرژی موجود به هم می‌خورد و تلاش انسان برای برقرار کردن تعادل از دست رفته باعث جریان زندگی روزمره میشود.
به همین مناسبت زندگی را می‌توان عبارت از سلسله جریاناتی دانست که در طی آنها تعادل انسان به هم خورده و سپس برقرار می‌گردد. این جریانات را که با بوجود آمدن احتیاجی شروع شده و انسان پس از انجام فعالیت‌هایی به برطرف کردن آنها اقدام می‌کند، سازگاری می‌نامند. البته نیازهای انسان در همه موارد، به آسانی برطرف نمی‌گردد و در اکثر مواقع باید انسان نحوة فعالیت‌های خود را تغییر دهد تا بتواند خود را با محیط تطبیق دهد، جریان سازگاری نیز کاملاً شبیه جریان فوق است و هرکس احتیاجاتی را که دارد باید برطرف نماید تا تعادل روانی و جسمانی برقرار شود(شافر[14]، ترجمه پور مقدس، 1367).
سازگاری برای انسان یک ضرورت بسیار مهم و حیاتی به شمار می‌رود. گاهی این ویژگی تحت تأثیر فشارهای روانی منجر به ناسازگاری میشود و در واقع با اجرای پژوهش علمی است که نشان می دهد چه عواملی در سازگاری و افزایش آن مؤثرند و چه عواملی باعث ناسازگاری می‌شوند.
برخی ویژگی های روانی هستند که اگر در نوجوان ویا جوان ظهور نماید باعث به هم خوردن سازمان روانی وی شده و در صورت وجود شرایط دیگر رفتار ناسازگار را در او شعله ور می کند. عوامل تقویت کننده در کلاس از جمله تشویق و تحریک دانش آموزان دیگر و عدم درک صحیح وی توسط معلمین و مسئولین مدرسه باعث تقویت ناسازگاری می شود . بیشتر از نیمی از نوجوانان واقع در سنین بلوغ ودر حال تحصیل به خاطر وجود عواملی نظیر افت تحصیلی[15] ، احساس حقارت[16] ، احساس گناه[17] ، نگرانی[18] ، خصومت[19] وپرخاشگری[20] و ارتباط ناموفق با دیگران دچار ناسازگاری در مدرسه و محیط خانواده می گردند ( احمدی ، 1375 ) با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش سعی بر آن است که با تحقیق علمی تاثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری نوجوانان مورد برسی قرار گیرد .
[1] . Adjustment
[2] . Piaget
[3] . Mcdonald
[4] . Transactional Analysis
[5] . Social Adjustment
[6] . Affective Adjustment
[7] .
[8] . Witon WLivid
[9] . Sinha and Sing
[10] . Bern
[11] . Self-Concept
[12] . Control Source
[13] . Krsiny
[14] . Shafer
[15] . School Dropout
[16] . Inferiority-Feeling
[17] . Guilt-Feeling
[18] . Worry
[19] . Hostility
[20] . Aggression
پایان نامه تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش آموزان
