دانلود مقاله ی توافق هسته ای ،فرصت ها و تهدیدها بافرمت ورد وقابل ویرایش تعدادصفحات 21
چکیده
همانطور که واقفیم همه می دانند که تحریم ها یا اساسا تحریم برای هر اقتصادی زیان بار است. همچنین صاحبنظران تاکید دارند که تحریم هایی که طی سال های گذشته براقتصاد ایران تحمیل شده، ظالمانه بوده است. بنابراین به صورت روشن و مشخص خواسته بخش خصوصی و صاحبان کسب و کار رفع تحریم هاست. اما نکته این است که در صورت رفع تحریم ها آیا وضعیت اقتصادی کشور سامان پیدا می کند؟ پاسخ این است که وضعیت به جهت ارتباط با بازارهای بین المللی بهتر می شود ولی واقعا در اینکه کسب و کار در ایران رونق می گیرد، شک و تردید وجود دارد. آنچه موجب شده ما در اقتصاد کارمان سخت شود هم تحریم های خارجی و هم مشکلات داخلی است. در واقع در جهت بهبود وضعیت و همچنین استفاده بهینه از فرصت های طلایی بوجود آمده پس از توافق هسته ای دولت ها باید در مسیری حرکت کنند که فعال بخش خصوصی و سرمایه گذار با خیالی آسوده اقدام به راه اندازی کسب و کار کند. اما متاسفانه محیط کسب و کار در اقتصاد ایران مطلوب نیست. در سال های اخیر در شرایط تحریمی زمینه فساد برای برخی به‌وجود آمده بود تا در این فضا پول‌های کلانی را از طریق واردات و... به جیب بزنند اما لغو تحریم‌ها البته با حفظ عزت ملی و اقتدار در چارچوب خاص می‌تواند تا حد قابل توجهی به فسادهای اقتصادی پایان دهد: البته لغو تحریم‌ها در صورت عدم مدیریت صحیح در کنترل واردات کالای خارجی ضربه مهلکی به اقتصاد کشور بویژه بخش تولید و اشتغال وارد می‌کند و چنانچه بعد از توافق هسته‌ای کشور جولانگاه واردات بی‌رویه کالاهای خارجی شود تاثیر این موضوع بر اقتصاد کشور بشدت منفی خواهد بود. هرچند برداشته شدن دیوار تحریم‌ها و تعامل با دنیا می‌تواند اثرات قابل‌توجهی در روابط بین‌المللی (سیاسی ـ اقتصادی) به همراه داشته باشد اما این فرصت طلایی باید با استراتژی راهبردی درست در جهت بازسازی توان تولید و تکنولوژی صنایع کشور به کار برده شود تا راهبرد جدید در راستای رونق تولید و حمایت از صادرات مدرن شکل عملی به خود گیرد. در مقاله فوق بر آنیم که درباره توافق هسته ای و فرصت ها و تهدید ها پرداخته و به بررسی و تحلیل این فرصت ها و راهکار ها و راهبرد های موجود در رابطه با آن بپردازیم. روش تحقیق و بررسی این مقاله به صورت کتابخانه ای و میدانی و با استفاده از منابع موجود و تحلیل اخبار و وقایع روز صورت گرفته است. کلیدواژه : توافق هسته ای ،تحریم،فرصت،ایران،برجام، فرصت ،تهدید مقدمه همانطور که می دانیم کارشناسان و فعالان اقتصادی چندین سال است که در انتظار حصول توافق هسته‌ای هستند و امیدوارند که پس‌از آن گشایشی در اقتصاد ایران ایجاد شود. و اکنون پیش‌بینی می‌کنند که کاهش نرخ دلار و کاهش قیمت کالاهای وارداتی و به‌تبع آن رونق بازار در کوتاه‌مدت نمایان شود. همین کارشناسان تأکید می‌کنند که بهره‌برداری درست و مناسب از این فرصت‌ها به سیاست‌های اقتصادی دولت بستگی دارد. در واقع ایران هم‌اکنون باید اقتصاد خود را از نو بسازد چراکه به‌اندازه کافی سرمایه‌گذاری و خلاقیت در صنعت نفت ایران در طول 10 سال اخیر وجود نداشته است و در صورت لغو تحریم‌ها، مشکلاتی مثل سوء مدیریت، فساد مالی و کمبود نوآوری در طول یک‌شب از بین نخواهد رفت. به دلیل تحریم‌های مالی و اقتصادی غرب، سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته است و ایران آماده جذب سرمایه‌گذاران خارجی پس از لغو تحریم‌هاست. کارشناسان اقتصادی کشور پیش‌بینی‌های مشابه‌ای داشته و اعتقاددارند که این توافق فرصت‌های اقتصادی خوبی ایجاد خواهد کرد اما بهره‌گیری از این فرصت‌ها و تدوین استراتژی مؤثر برای این کار از خود ایجاد فرصت‌ها بیشتر اهمیت دارد. بیان مسئله با توجه به اینکه انجام توافق هسته‌ای ظرفیت‌های خوب و مهمی در اقتصاد کشور ایجاد می‌کنند اما تحقق آن به برنامه‌ریزی صحیح دولت و عزم و اراده‌ای فراتر از دولت نیاز دارد و دستیابی به این توافق موجب یک رونق اولیه در کوتاه‌مدت خواهد شد. یکی از دلایل کاهش ارزش پول ملی ما همین تحریم‌ها و کم بودن تقاضا برای آن است لذا بعد از توافق و حذف تحریم‌ها انتظار می‌رود که ارزش پول ملی بیشتر شود. علاوه بر این با گشایشی که حاصل می‌شود تقاضا برای پول ملی افزایش می‌یابد و بر این اساس نرخ ارز کاهش خواهد یافت. در واقع روشن است که بعد از حذف تحریم‌ها هزینه معاملات تجاری کاهش می‌یابد زیرا تجار در وضعیت کنونی هزینه بسیاری به خاطر محدودیت‌های تحریمی می‌پردازند که با حذف آنها قیمت تمام‌شده کالاهای وارداتی کاهش می‌یابد.این فرصت‌ها ایجاد می‌شود و عوایدی نیز دارد اما مسئله مهم‌تر این است که عواید آن چطور در جامعه توزیع خواهد شد. باید دید که این کاهش قیمت‌ها به مردم انتقال می‌یابد یا فواید آن نصیب کسانی می‌شود که اکنون هم از رانت اقتصادی برخوردار هستند. در ادامه این گشایش‌ها و رونقی که ایجاد می‌شود درآمدهای مالیاتی دولت که حاصل گسترش فعالیت‌های اقتصادی است افزوده می‌شود. در این خصوص هم باید دید که این درآمد چطور صرف خواهد شد. ظرفیت‌هایی بسیاری مانند ایجاد نظام حمایتی در سطح جامعه و ... وجود دارد اما استفاده از همه این ظرفیت‌ها به یک عزم سیاسی نیاز دارد. اگر قرار باشد که سیاست‌های اقتصادی فعلی ادامه پیدا کند باید منتظر باشیم که نه‌تنها اتفاق خاصی در اقتصاد نیفتد بلکه اوضاع بدتر نیز شد و موجب یاس و ناامیدی گروه بزرگی از فعالان اقتصادی و مردم به‌عنوان مصرف‌کننده شود. دولت باید برای استفاده از این فرصت بزرگ برنامه جامع داشته باشد. می‌دانیم که همه‌چیز در دست دولت نیست اما می‌تواند با نهادهای ذی‌ربط هماهنگی ایجاد کند تا به وحدت نظر رسیده و سیاست‌هایی را اتخاذ کنند که درنتیجه آن فضای کسب‌وکار بهبود یابد.سرمایه‌گذار خارجی به سرمایه‌گذار داخلی نگاه می‌کند و اگر شرایط کسب‌وکار برای بخش خصوصی فراهم نباشد نمی‌توان به جذب سرمایه خارجی هم امیدوار بود. در شرایط کنونی که شاهد فرار سرمایه از کشور هستیم و حتی پیمانکاران خارجی نیز ایران محل امنی برای سرمایه‌گذاری مجدد سودهای به دست آورده از فعالیت اقتصادی در ایران نمی‌دانند باید یک‌بار برای همیشه این مسئله را حل کنیم زیرا در غیر این صورت فرصت اقتصادی بعد از توافق نه‌تنها کمکی به ما نمی‌کند بلکه ممکن است به آشفتگی اقتصادی فعلی نیز دامن زند. طبیعی است که با صورت گرفتن این توافق گشایش‌هایی در فضای اقتصاد کشور صورت گیرد. مهمترین بخش از این گشایش‌ها هم در حوزه نفت و گاز خواهد بود.از محل افزایش ارزش‌افزوده در بخش نفت و گاز، ارزش‌افزوده در بخش‌های دیگر نیز افزوده خواهد شد. انجام این توافق و ثمرات اقتصادی آن می‌تواند تا حدودی تورم را محدود کند. در خصوص نرخ دلار انتظار می‌رود که نرخ دلار در مرحله اول فروکش کند اما بعد از سه، چهار ماه به نرخی متعارف بازمی‌گردد.در آن شرایط دولت می‌تواند نرخ ارز مبادله‌ای را افزایش دهد زیرا بازار واکنش شدیدی نشان نخواهد دارد. با این روشن امکان تک‌نرخی شدن ارز ظرف دو سال فراهم می‌شود.آرامش به دولت اجازه می‌دهد که سیاست‌های کم‌وبیش انبساطی خود را برای مبارزه با رکود بدون تورم دنبال کند اما اینکه این سیاست‌ها چقدر مؤثر واقع شود به میزان کارآمدی سیاست‌ها بستگی دارد. اگر سیاست‌های دولت با همین کیفیت و شیوه کنونی ادامه یابد چندان اثرگذار نخواهد بود اما اگر اصلاحات اساسی لحاظ شود حتماً شاهد نتیجه بهتری خواهیم بود. بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که اگر تحریم‌ها تدریجی برداشته شود اثری بر اقتصاد ایران ندارد. مهمترین چیزی که باید برداشته شود تحریم بانکی است زیرا با همین محدودیت‌هایی که در فروش نفت وجود داشت، سال گذشته نزدیک 50 میلیارد دلار صادرات نفتی داشتیم. اگر تحریم‌های بانکی را بردارند این 50 میلیارد به سرعت به 60 میلیارد هم می‌رسد و دسترسی ما به منابع بانکی بین‌المللی باعث می‌شود که بتوانیم برای واردات مواد اولیه از خارج، از تسهیلات بانکی با بهره 4 یا 5 درصد استفاده کنیم. این امکان به تولیدکنندگان ما کمک می‌کند که با هزینه کمتری تولید کنند و قابلیت رقابت‌پذیری بیشتری داشته باشند. مردم اقتصاد شاید هیچ دولتی به اندازه دولت یازدهم برای مذاکره و چانه‌زنی سیاسی اختیارات نداشته و به همین علت هنوز برای خیلی‌ها این مقدار اختیارات قابل هضم نیست؛ اینکه دولت بر سر آب سنگین راکه فوردو و محدودیت شدید هسته‌ای بتواند با طرف غربی مذاکره کند در نظام جمهوری اسلامی کم‌سابقه است. با قرائت بیانیه لوزان و اینکه گفته شد تحریم‌ها برداشته می‌شود خیلی‌ها به آینده امیدوار شدند؛ آینده‌ای که قرار است تیم اقتصادی دولت یازدهم برای مردم بسازد. سرنوشت ایران بعد از توافق هسته ای یکی از موانع بزرگی که بر سر راه تولیدکنندگان کشور قرار دارد، تحریم‌های اقتصادی است. لغو تحریم‌ها روند طولانی در پی خواهد داشت اما تجربه تحریم کشور عراق ثابت کرد که حتی بعد از توافقات اولیه، تحریم‌ها با سرسختی سابق ادامه نخواهد داشت. با شکل‌گیری توافقات، روابط بازرگانی و بانکی دوباره آغاز و همچنین موانع ال‌سی برای تولیدکنندگان برداشته خواهد شد. با این حساب هزینه تامین مواد اولیه که برای صنایع ایران 15 درصد گران‌تر از تولیدکنندگان خارجی است، به حالت عادی بازمی‌گردد. از سوی دیگر انتقال تکنولوژی و قطعات بهتر صورت می‌گیرد و صنایع با تکنولوژی به روزتر که از آن محروم بودند، تولیدات مطلوب‌تری ارایه خواهند داد. قطعا با افزایش کیفیت محصولات ایرانی روبه رو خواهیم شد که این افزایش کیفیت و تولید تنها در داخل کشور نیست و می‌توان آن را به صادرات نیز بسط داد با وجود مثبت شدن رشد اقتصادی و سهم بالای بخش صنعت در آن، این میزان رشد در همه سطوح صنعت ملموس نیست. علت این موضوع که رشد اقتصادی در صنعت کشور قابل لمس نیست، کاهش تقاضا از طرف بازار و مردم است. عدم افزایش توان خرید مردم دلیل اصلی این موضوع است زیرا تقاضای جدیدی وارد بازار نشده و فروش تولیدات صنعتی رونقی نداشته است. زمانی می‌توان رشد اقتصادی را به صورت ملموس مشاهده کرد که اتفاقی در بخش مصرف مردم بیفتد. تولیدات با افزایش تقاضا جان دوباره‌ای می‌گیرند اما وقتی شاهد هستیم که مردم به صورت کنترل‌شده‌ای نیازها و کالاهای خود را خریداری می‌کنند نباید انتظار معجزه داشت. صنعتگری که در بازار تقاضا نداشته باشد، رشد تولیداتش نیز با کندی پیش می‌رود و در واقع با مشکلات بسیاری روبه‌رو می‌شود که یکی از این مشکلات کمبود نقدینگی است. کمبود نقدینگی تاکنون فشارهای بسیاری به بخش صنعتی وارد کرده و متاسفانه این زخم همچنان هم سرش باز مانده است. اگرچه توافق نهایی، احساس حاکم بر جامعه را در اواسط و اواخر سال 2015 بهبود خواهد بخشید اما ابهام اجرای توافق، قیمت پایین تر نفت و سیاست های انقباضی داخلی همگی نشان دهنده رشد کُند اقتصادی در نیمه دوم امسال برای ایران است. ، بر اساس این گزارش، درحالی‌که مذاکره‌کنندگان در وین به پایان ضرب‌الاجل تعیین شده نزدیک می‌شوند، مطالعات انجام شده نشان می دهد، با توجه تحت تاثیر قرار گرفتن رشد اقتصادی به علت قیمت پایین نفت، احتیاط سرمایه‌گذاران خارجی و ابهام در مورد سیاست‌های دولت ایران، بهره‌ای که ایران از یک توافق موفق خواهد برد، تا نیمه دوم 2016 مشاهده نخواهد شد. اقتصاد ایران پس از توافق همزمان با نزدیک شدن به توافق هسته‌ای ایران و غرب، هفته‌نامه اکونومیست در تازه‌ترین شماره خود با انتشار دو تحلیل مجزا موضوع هسته‌ای و وضعیت اقتصاد ایران را مورد تحلیل قرار داده است. در سرمقاله این شماره اکونومیست که به صف‌آرایی هسته‌ای جدید در سطح جهان اختصاص یافته است، با اشاره به سخنان مداخله‌جویانه اخیر نتانیاهو در مورد مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب آمده است: نتانیاهو درباره این توافق کاملا در اشتباه است. چون چنین توافقی، به اعتقاد بسیاری از کشورها، بهترین توافقی خواهد بود که تاکنون منعقد شده و رسیدن به این توافق بسیار بهتر از نبود آن است که درنهایت به حل و فصل اختلافات بین طرفین منجر خواهد شد. در مورد تهدید بمب هسته‌ای، نباید نگران ایران بود. حال 25 سال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جهان درحال ورود به عصر جدید هسته‌ای است. اقتصادنیوز در ترجمه‌ای که از این سرمقاله آورده، نوشته است: «ایران در قبال رفع تحریم‌های غرب، فعالیت‌های هسته‌ای خود را در چارچوب توافق جامع دنبال خواهد کرد و پس از یک دوره محدود زمانی اجازه می‌یابد فعالیت‌های خود را گسترش دهد. ایران بارها تاکید کرده که فعالیت‌های هسته‌ای این کشور صلح‌آمیز است اما برخی کشورها همچنان نمی‌خواهند این حقیقت را بپذیرند.
مقاله ی توافق هسته ای ،فرصت ها و تهدیدها
