نوع فایل: word
قابل ویرایش 25 صفحه
چکیده:
عدم النفع را در لغت می توان به معنای سود نبردن و افزودن نشدن بر دارایی، تعریف کرد اما فقها و حقوقدانان عدم النفع23 را به معنای منع از نفع دانسته و آن را یک اقدام و عملی می شمارند که سبب سود نبردن یا افزودن نشدن بردارایی است و پیامدهای حقوقی خاص خویش را دارد. یافتن تعریف و نشان دادن مفهوم عدم النفع به این معنای اخیر در آثار کلاسیک حقوقی کار چندان دشواری به نظر نمی رسد. اما پیگیری این معنا و مفهوم در منابع فقه اسلامی تحمل بیشتری را می طلبد. در مقاله حاضر با تعیین مفهوم عدم النفع و بررسی دیدگاه فقها و حقوقدانان در این زمینه به نحوی جبران این خسارت در عرصة فقه و حقوق پرداخته شده است.
واژگان کلیدی:
مال، مالیت، تفویت منفعت، فوت منفعت، ضرر، ضمان، مسئولیت
مقدمه:
طرح مساله
در تبین معنا و مفهوم کلمه «عدم النفع» اولین نکته، رفع ابهام دربیان معنی و مفهوم این واژه است. در بررسی دیدگاه فقها و حقوقدانان در این مساله، با این سوال روبرو می شویم که این دو گروه در مواجهه با این رویداد چه حکمی دارند و این حکم بر اساس کدام مبانی صادر شده است. حقوق دانان با رویکردی عملگرا و اتکای به عرف بر این باور هستند که ممانعت از تحصیل سود دیگران، مصداق ایراد خسارت به غیر و موجب مسئولیت فاعل خسارت است. آنان با بیان شرایطی برای خسارت قابل جبران دقیقاً معلوم کرده اند که دامنه و قلمرو خسارت قابل مطالبه کدام است؛ در مقابل این دیدگاه، فقها بادیدی نظری و ذهنگرا با این مسئله روبرو شده اند با این حال به نظر می رسد بر خلاف آنچه شهرت یافته، فقها نیز در کلیت موضوع با حقوق دانان هم رای بوده و جلوگیری از سود بردن دیگران را موجب ضمان می دانند شاهد بر این مدعی ادله متعددی است که از آراء و اقوال ایشان استنباط می گردد، ولی در دو مورد است که فقیهان از حکم ضمان «عدم النفع» خودداری ورزیده اند، یکی جلوگیری از کارکردن انسان حرو دیگری ممانعت از فروش کالا و کاهش بهای آن در زمان ممانعت، نوشتار حاضر نشان می دهد. تمام اقوالی که در مخالفت فقها با حکم به ضمان در «عدم النفع» نقل می شود منحصر به یکی از این دو مورد است که برفرض قبول مخالفت فقها با حکم ضمان در این مورد، اصل حکم همچنان پا بر جا خواهد ماند و حال آنکه تأمل در سخنان فقها بویژه متأخرین از ایشان گویای آن است که اصولاً مبانی مذکور قابل مناقشه هستند. لذا در نهایت می توان به به تقریب دیدگاه فقهی و حقوقی در این زمینه امیدوار بود و با این مبنا در جهت اصلاح قوانین مربوط همت گماشت.
مقالة حاضر در دو محور فقهی و حقوقی، در صدد بحث از ماهیت عدم النفع و دیدگاههای فقها و حقوقدانان پیرامون این مساله و قائل به خسارت بودن عدم النفع می باشد. در این نوشتار سعی شده تا ادلة قائلین به مسئولیت ناشی از عدم النفع مورد بررسی قرار گیرد و در مقابل ادلة قائلین به عدم مسئولیت ناشی از عدم النفع نیز بیان شود.
فهرست مطالب:
چکیده
واژگان کلیدی
طرح مساله
1- تبین مفهوم عدم النفع
2- بررسی جنبه فقهی عدم النفع
2- الف- اداله قائلین به عدم مسئولیت ناشی از خسارت عدم النفع
2- ب- ادله قائلین به وجود مسئولیت ناشی از خسارت عدم النفع
1- منافع مستوفات
2- منافع غیر مستوفات
3- محروم کردن کارگر یا صنعتگر از کار
الف- نظریة مشهور فقها، عدم ضمان حابس و مانع
ب- نظریه اقلیت فقها- ضمان حابس
3- بررسی جنبه حقوقی عدم النفع
3-1- رفع ابهام از مفهوم عدم النغع
3-3- شرایط جبران عدم النفع
4- نتیجه
منابع
منابع و مأخذ:
1- امامی، ح، 1366- حقوق مدنی، ج 1، چاپ ششم، تهران کتابفروشی اسلامیه
2- انصاری، م،1375- مکاسب یک جلدی، چاپ دوم تبریز، بی نا
3- جعفری لنگرودی، م، ج- 1385- ترمینولوژی حقوق،تهران گنج دانش، چاپ شانزدهم
4- ____________ ، حقوق تعهدات، تهران، دانشگاه تهران
4- الحسین العاملی، م، ج، بی تا، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، بی جا، موسسه اهل بیت
5- الحسینی المراغی، قم موسسه النشرالاسلامی، 1417، عناوین الاصول
6- خوانساری، م، 1418- 1421 ق، منیه الطالب تقریرات درس مرحوم نائینی، ج او2، قم موسسه النشر الاسلامی
7- السنهوری، ع، بی تا، مصادر الحق، ج 5، بیروت داراحیاء التراث العربی
8- طباطبائی، م، ک، 1417- العروه الوثقی، ج5، موسسه الفقه الاسلامی
9- عدل، م، 1373- حقوق مدنی، قزوین، انتشارات بحرالعلوم
10- کاتوزیان، ن، 1370- حقوق مدنی، ضمان قهری، چاپ سوم، تهران، دانشگاه تهران
11- ____________ ، 1377- وقایع حقوقی، تهران، شرکت سهامی انتشار
12- گرجی، 1- عدم النفع در حقوق اسلام، دفتر خدمات حقوق بین المللی، تحقیق شماره 358
13- متین دفتری، 1، بی تا، آئین دادرسی مدنی، ج2، بی جا، بی نا
14- محقق داماد، م، 1370- قواعد فقه، بخش مدنی، چاپ سوم، تهران، اندیشه های نو در علوم اسلامی
15- موسوی البجنوردی، ح، 1391- 1971- قواعد فقهیه، مطبعه 71، اب فی النحف الماشرف ج 2 و 4
16- موسوی الخمینی، ر، 1426- کتاب البیع، ج1، 2، موسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره)
17- موسوی الخوئی، ا، ف،1421- مصباح الفقاهه، تدوین محمد علی توحیدی، ج، 2،3 ا، ق، 1371- جامع الشتاف، مرتضی رضوی، تهران، کیهان
18- نجفی، م،ح، جواهرالکلام، جلد 37؛ بیروت داراحیاء التراث العربی، 1400 ه. ق
19- نراقی، ا ، عوائد الایام (چاپ سنگی تهران، 1245 ه. ق)
پروژه رشته حقوق با موضوع عدم النفع. doc