71
نخود به خانواده بقولات تعلق دارد . بذور رسیده و خشک نخود دارای ارزش غذایی زیاد می باشد و یکی از مهمترین منابع غذایی سرشار از پروتئین
( 18 تا 23 درصد ) می باشد و نیز از قابلیت نگهداری و انبار داری خوبی برخوردار است .
علاوه بر اهمیت نخود به عنوان یک منبع غذایی مهم برای تغذیه انسان و دام، این گیاه می تواند در حاصلخیزی خاک ، بویژه در مناطق خشک موثر باشد . با توجه به اینکه این گیاه نسبت به سایر حبوبات سازگاری بیشتری با شرایط اقلیمی کشور دارد و می تواند بخشی از نیازهای پروتئینی کشور را تأمین کند، باید بیشتر مورد توجه کشاورزان و مسئولان کشور قرار گیرد .
ازدیاد جمعیت و نیاز روز افزون بشر به مواد غذایی از یک طرف و محدودیت منابع تولید از طرف دیگر اندیشه محققان و دولتمردان را در این راستا سوق داده که تنها راه دستیابی به خود کفایی کشاورزی ،به دلیل محدود بودن منابع آب و خاک هر کشور افزایش عملکرد در واحد سطح می باشد و این میسر نمی گردد مگر با تولید ارقام پر محصول که با بهره گیری از علم ژنتیک می توان به این مهم دست یافت .
آگاهی و اطلاع از نحوه عمل ژن در کنترل صفات، کمی و کیفی بودن صفات تعداد ژن کنترل کننده ، نقشه کروموزومی و سایر اطلاعات ژنتیکی می تواند ما را در اهداف دورگ گیری یاری نماید . لازم به ذکر است که در چند سال اخیر دورگ گیری بر روی گیاه نخود تیپ کاملی با موفقیت در بخش تحقیقات حبوبات کرج و چند شهرستان از جمله گرگان آغاز گردیده است .
از دیدگاه اصلاح نبات برخی از دلایل کاهش عملکرد و پتانسیل عملکرد پایین در ارقام کنونی نخود عبارتند از : حساسیت ارقام به بیماریها ، خسارات آفات و عدم واکنش ارقام کنونی به مدیریت فشرده مثلاً استفاده از کود ، آبیاری: از این رو عمده تلاش متخصصین اصلاح نباتات معطوف به کشف راههای چگونگی افزایش پتانسیل ژنتیکی در عملکرد نخود می باشد .
مطالعات نشان داده است که یکی از راههای افزایش عملکرد نخود ، افزایش بیوماس و بهبود شاخص سطح برداشت می باشد . با انجام عملیاتی مانند تلاقی های بین گونه ای ، تلاقی بین دسی – کابلی، ایجاد تیپهای پا بلند و ارقام حساس به کود و آبیاری می توان بیوماس گیاه و در نتیجه شاخص برداشت آن را افزایش داد .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 1
فصل اول ( کلیات )
سیستماتیک نخود 3
معرفی جنس Cicer 3
منشاء و تاریخچه نخود 4
طبقه بندی غیر اختصاصی جنس Cicer 7
طبقه بندی بر حسب عادت رشدی 8
طبقه بندی بر حسب اندازه بذر 9
وضعیت نخود و اهمیت جهانی آن 10
فصل دوم ( زراعت نخود )
شرایط محیطی کشت نخود 14
کاشت نخود 15
عملیات کاشت در زراعت نخود 17
برداشت نخود 17
فصل سوم ( سیتولوژی نخود )
تعداد کروموزومها 19
مرفولوژی هسته 20
پلی پلوئیدی 21
کشت بافت گیاهی 22
فصل چهارم ( اصلاح نخود )
اهداف اصلاحی نخود 25
تاریخچه اصلاح نخود 26
برنامه های منطقه ای و بین المللی 27
آزاد سازی ارقام در دنیا 29
تکنیک های اصلاحی 30
وارد کردن مواد گیاهی خارجی 31
گزینش بدون دو رگ گیری 33
گزینش بعد از دو رگ گیری 34
معرفی و گزینش گیاه 35
هیبریداسیون 38
اصلاح با استفاده از موتاسیون 42
مخلوط ارقام 43
مقایسه روشهای مختلف اصلاحی 44
سازگاری و ثبات ارقام 46
اصلاح برای کیفیت و بازار پسندی 48
تیپ پا بلند 53
خصوصیات دو غلافی و غلاف چند بذری 55
کاهش حساسیت به فتو پریود 56
نر عقیمی 57
تلاقی های بین گونه ای 58
اینتروگرسیون دسی – کابلی 59
ارقام حساس به کود 61
ارقام حساس به آبیاری 62
ارزیابی لاینها و آزاد سازی ارقام 63
نقش مرکز تحقیقات بین المللی گیاهان زراعی 69
نتیجه گیری 74
منابع و مآخذ 77
نخود