نظریه های جامعه شناسی
مقدمه
ارزیابی دیدگاههای نظری در جامعه شناسی، کاری سترگ و پرچالش است. بحث و جدل های نظری، بنابه تعریف، انتزاعیتر از مناقشه هایی است که محتوای تجربی بیشتری دارند. این واقعیت که هیچ موضع نظری واحدی بر کل جامعه شناسی سیطره ندارد، شاید نشانه ضعف و سستی این رشته به حساب بیاید. اما ابدا چنین نیست. برعکس کشمکش میان نظریهها و رهیافتهای نظری رقیب، جلوهای از سرزندگی و پویایی جامعهشناسی است. در مطالعه انسانها – خودمان – وجود تنوع و گوناگونی در نظریه ها ما را از جزماندیشی نجات میدهد. رفتار انسان پدیده پیچیدهای است که جنبههای بسیار متعددی دارد و بعید است که دیدگاه نظری واحدی بتواند تمامی جنبه های آن را در برگیرد. تنوع و گوناگونی در تفکر نظری منبع غنی و پرمایه اندیشه هایی است که میتوان در پژوهشها از آنها بهره گرفت و نیز برانگیزاننده استعدادهای خلاق و نواورانهای است که برای پیشرفت جامعهشناسی بسیار ضروریاند.
در بسیاری از حوزههای مختلف جامعهشناسی، نظریه های بیشماری پیروانده شدهاند. بعضی از آنها با دقت بسیار زیادی تدوین شدهاند، و حتی گاهی در قالب روابط ریاضی مطرح میشوند، البته این موضوع در سایر علوم اجتماعی(خصوصا اقتصاد) بیش از جامعهشناسی رواج دارد.
دستهای نظریه ها میکوشند چنان وسعتی به تبیینهای خود بدهند که بسیار گستردهتر از سایر نظریه ها است و عقاید مختلفی در این زمینه وجود دارد که برای جامعه شناسان تا چه حد مطلوب یا سودمند است که خود را مشغول تلاشهای نظری بسیار کلان و پردامنه کنند. برای مثال رابرت کی. مرتن، جامعه شناس آمریکایی، اصرار دارد که جامعه شناسان باید تمام توجه خود را روی چیزی متمرکز سازند که او "نظریه برد متوسط" مینامد. جامعه شناسان به جای تلاش برای خلق طرحهای مبتکرانه نظری، باید فروتنی بیشتری به خرج دهند.
نظریه های برد متوسط آنقدر محدود و مشخصاند که بتوان با پژوهشهای تجربی آنها را مستقیما آزمون کرد و در عین حال به قدری کلیاند که طیفی از پدیدههای مختلف را در برگیرند. نظریه محرومیت نسبی یکی از این نظریه ها به شمار میآید. طبق این نظریه چگونگی ارزیابی مردم از اوضاع و شرایط زندگیشان به این بستگی دارد که خود را با چه کسانی مقایسه میکنند. بنابراین احساس محرومیت رابطه مستقیمی با سطح و درجه فقر مادی افراد ندارد. خانوادهای که در خانه کوچکی در منطقه ای فقیر نشین زندگی میکند که همه خانواده های دیگر آن منطقه نیز اوضاع و شرایط کم و بیش مشابهی دارند، احتمالا کمتر از خانوادهای که در خانه دیگری مثل خانه آنها ولی در محلهای با خانه های بزرگتر و مرفهتر زندگی میکنند، احساس محرومیت خواهد کرد.
در واقع این درست است که نظریهها هرقدر فراخدامنهتر و جاه طلبانه تر باشند، آزمون تجربی آنها دشوارتر میشود، ولی دلیل روشنی در دست نیست که چرا تفکر نظری در جامعهشناسی باید به برد متوسط محدود شود. (گیدنز، 1387، 956- 957)
برای دانلود کل مطلب به لینک زیر مراجعه کنید.
تحقیق آماده با موضوع نظریه های جامعه شناسی 30 صفحه word