فرمت فایل اصلی: docx
تعداد صفحات:16
عکس از نمای کلی فایل (برای بزرگ نمایی روی عکس کلیک کنید):
مقاله اولویت بندی تکنیک های حسابداری مدیریت در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
چکیده
تحقیق حاضر به اولویت بندی تکنیک های حسابداری مدیریت در شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) می‌پردازد. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه بود که بین نخبگان توزیع شد. داده‌های جمع آوری شده مربوط به ١٣ شرکت زیر مجموعه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی در سال ١٣٩٣ می باشد. نتایج به دست آمده از تحقیق بیانگر این است که در شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران و زیر مجموعه های آن، تکنیک مدیریت هزینه در اولویت است در صورتی که در تحقیق مشابهی که در شرکت ملی نفت ایران انجام شده است ، پیشنهاد گردیده است از روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت استفاده گردد. در مقایسه ای که بین سه شرکت اصلی زیر مجموعه وزارت نفت یعنی شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران به عمل آمده است ، به ترتیب تکنیک های مدیریت هزینه ، ارزش افزوده اقتصادی و مدیریت هزینه بیش ترین امتیاز را در این تحقیق به خود اختصاص داد.
کلمات کلیدی: تکنیک های حسابداری مدیریت ، تحلیل سلسله مراتبی، شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران
مقدمه
اگر مدیر، اطلاعات حوزه کاری خود را در اختیار داشته باشد، قادر خواهد بود که به موقع تصمیم گیری نماید و این تصمیم گیری نیاز واحدهای مختلف از جمله مهندسی، برنامه ریزی، روابط عمومی، امورمالی را بر طرف می‌نماید. به منظور استفاده از گزارشات حسابداری مدیریت ضروری است سیستم اطلاعاتی پردازش داده به نحوی برنامه ریزی گردد که انعطاف لازم را داشته باشد. تصمیمات کلان میبایست بر پایه آمار و اطلاعات داخلی و خارجی تهیه گردد. اطلاعات محدود، همان اندازه زیان آور می‌باشد که اطلاعات اضافی مدیریت را مشوش می‌نماید. بنابراین اطلاعات میبایست کامل باشد تا تصمیم گیری و تصمیم سازی برای شرکت حداقل هزینه و حداکثر سود و فرصت را در بر داشته باشد.
ادبیات تحقیق
تکنیک های حسابداری مدیریت
روش ارزش فعلی خالص (NPV)
ارزش فعلی خالص یک پروژه سرمایه گذاری عبارت است از تفاوت بین ارزش فعلی جریانهای نقدی خروجی و ارزش فعلی جریانهای نقدی ورودی مورد انتظار در آینده. برای محاسبه ارزش فعلی و تنزیل جریانهای نقدی ورودی و خروجی سرمایه گذاری میتوان از نرخ بازده سرمایه گذاری (هزینه سرمایه ) استفاده کرد:
هزینه فرصت
هزینه فرصت برابر با نرخ بهره بدون ریسک است . فرض شود شرکتی پروژه ای را که NPV آن مثبت است انتخاب و پروژه ای را که NPV آن منفی است رد نماید.
کارت ارزیابی متوازن
ارزیابی فراگیر یا متوازن که اصطلاحا BSC نیز نامیده میشود، برای اولین بار در سال ١٩٩٢ توسط کپلن و نورتون در کتابی به همین عنوان، که رساله ای برای موفقیت سازمانی در سراسر دنیا نامگذاری گردید
هزینه یابی مستمر یا کایزن
سیستم هزینه یابی کایزن ابتدا در دهه ١٩٥٠ توسط دانشمندان ژاپنی معرفی گردید و در دهه ١٩٩٠ استفاده از این سیستم متداول گردید. واژه کایزن در زبان ژاپنی به معنای اصلاحات و بهبود مستمر است.
مهندسی مجدد
به مجموعه کارهایی گفته میشود که یک سازمان برای تغییر پردازش‌ها یعنی دگرگونسازی و طرح نو درانداختن ، دگرگونی در ذهن و طرز فکر و نگرش مدیران و کارکنان، در فرهنگ و نظام ارزش، در فرآیندها و پردازش ها، در ساختار و سازماندهی‌ها و در روش استفاده از منابع و امکانات و دگرگونی در روش استفاده از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در سازمان‌ها و کنترلهای درونی انجام میدهد
مدیریت هزینه
اطلاعات نیز همچون برنج و گندم نوعی کالا محسوب میشود و میتوان آن را تولید کرد، خریداری نمود و یا به مصرف رساند. اطلاعات می‌تواند کیفیت بالا یا پایین داشته باشد، به موقع یا دیر در دسترس قرار گیرد و برای استفاده موردنظر، مناسب و مربوط و یا کاملا نامناسب و نامربوط باشد.
ارزش افزوده اقتصادی (EVA)
ارزش افزوده اقتصادی معیاری است که در جهت نظارت کلی، در زمینه خلق ارزش افزوده اقتصادی استراتژی نیست ،
روش AHP
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی است که برای اولین بار توسط توماس ال ساعتی در سال ١٩٨٠ مطرح شد. این تکنیک بر اساس مقایسه‌های زوجی بنا شده و امکان بررسی سناریوهای مختلف را به مدیران میدهد. این تکنیک امکان فرموله کردن مسئله را به صورت سلسله مراتبی فراهم میکند و همچنین امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی و کیفی را در مسئله دارد و بر اساس اصول بدیهی بنا شده است (قدسی پور، حسین ، ١٣٩٢). بنابراین ضمن این که عنوان پایان نامه استفاده از روش AHP می‌باشد.
اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی
چهار اصل زیر به عنوان اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی می‌باشد:
١. شرط معکوس : اگر ترجیح عنصر A بر عنصر B برابر n باشد، ترجیح عنصر B بر عنصر A برابر 1/n خواهد بود.
٢. اصل همگنی : عنصر A بر عنصر B نمی‌تواند بی نهایت یا صفر باشد.
٣. وابستگی : هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود می‌تواند وابسته باشد و به صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح می‌تواند ادامه داشته باشد.
٤. انتظارات : هرگاه تغییری در ساختمان سلسله مراتبی رخ دهد پروسۀ ارزیابی باید مجددا انجام گیرد (قدسی پور، حسین ، ١٣٩٢).
روش تحقیق
در این تحقیق از روش زوجی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی تحلیل اطلاعات موجود بهره گیری شده است . تحلیل سلسله مراتبی بر اساس تحلیل مغز انسان برای مسائل پیچیده و فازی پیشنهاد میشود. این روش توسط ساعتی در سال ١٩٧٠ پیشنهاد گردید (قدسی پور، حسین ، ١٣٩٢).
ابزار گرد آوری
برای جمع آوری اطلاعات از روش زیر استفاده گردیده است :
١. اطلاعات کتابخانه ای: با مطالعه عمده کتابهای تخصصی و مقالات تخصصی حسابداری، تعداد ٥٣ تکنیک و سوال حسابداری مدیریت جمع آوری گردید. پرسشنامه‌ها به تعدادی از مدیران مالی خارج از شرکت پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران (شرکت‌های بزرگ بخش خصوصی) ارائه گردید،
متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه گیری
متغیرهای این تحقیق بر اساس ماهیت و نقش عبارتند از:
متغیرهای مستقل :
١- معیارهای تصمیم گیری:
از نظر ماهیت اسمی است که شامل جریان وجه نقد، رد یابی، سود آوری، قابلیت پیش بینی، به موقع بودن و هماهنگی با سیستم‌های کنترلی می‌باشد که از نظر نقش، مستقل می‌باشند.
٢- تکنیک‌های حسابداری مدیریت :
متغیر وابسته :
١- میزان اولویت روشها
فرایند سلسله مراتبی متغیری است که بین صفر و یک می‌باشد. نزدیک شدن این عدد به سمت یک نشان‌دهنده اولویت می‌باشد.
٢- رتبه اولویت روشها رتبه اولویت روشها از نظر ماهیت متغیری رتبه‌ای می‌باشد.
جامعه آماری
جامعه آماری در واقع شامل همه عناصری است که موضوع یک پژوهش معین در آن مصداق پیدا میکند و محقق مایل است درباره آن استنباط کند.
روش نمونه گیری
با توجه به محدود بودن جامعه آماری مورد بررسی، از روش سرشماری استفاده گردیده و تعداد ١٠٠ پرسش نامه تهیه و در بین مدیران توزیع شد که از این تعداد، ٦٦ پرسشنامه از شرکت‌های پالایش و پخش فرآورده
های نفتی دریافت گردید که اطلاعات آنها در جدول ١ گزارش شده است :
جدول ١. روش نمونه گیری
سؤالات تحقیق
١- اولویت بندی روش‌های حسابداری مدیریت در شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران چگونه است ؟
١-١- اولویت بندی حسابداری مدیریت در شرکت‌های زیر مجموعه شرکت‌های فرعی چگونه است ؟
فرایند اجرای تحقیق
فرایند اجرای تحقیق در شکل ١ آمده است :
فرضیه‌ها یا پرسش‌های پژوهشی
در شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران که شامل ١٣ شرکت زیر مجموعه می‌باشد، در استفاده از تکنیک هزینه یابی بر مبنای فعالیت اقدامات اولیه‌ای انجام گرفته ولی اقدام سیستمی موثر صورت نپذیرفته است .
یافته‌های پژوهش
جدول ٢. اولویت معیارها و تکنیک‌های حسابداری مدیریت پروژه به روش AHP
بحث و نتیجه گیری
وظیفه اصلی حسابداری مدیریت تأمین اطلاعات مورد نیاز مدیریت برای تصمیم گیری و برنامه ریزی و کمک به مدیران در رهبری و کنترل فعالیت‌های عملیاتی و انگیزش مدیران و کارکنان برای فعالیت در راستای اهداف واحد تجاری و همچنین سنجش و ارزیابی عملکرد واحدهای تابعه مدیران و سایر کارکنان واحد تجاری است .
منابع
١. اسکو نژاد، محمد مهدی (١٣٨٧). اقتصاد مهندسی. تهران: دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
٢. تهرانی رضا، رهنما، روح اله (١٣٩٠). تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی. تهران: نگاه دانش .
٣. ربیعی، افسانه و صفرزاده، محمدحسین (١٣٩٠). باز طراحی آموزش حسابداری مدیریت . سازمان حسابرسی، شماره ٥٣.
چکیده
تحقیق حاضر به اولویت بندی تکنیک های حسابداری مدیریت در شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) می‌پردازد. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه بود که بین نخبگان توزیع شد. داده‌های جمع آوری شده مربوط به ١٣ شرکت زیر مجموعه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی در سال ١٣٩٣ می باشد. نتایج به دست آمده از تحقیق بیانگر این است که در شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران و زیر مجموعه های آن، تکنیک مدیریت هزینه در اولویت است در صورتی که در تحقیق مشابهی که در شرکت ملی نفت ایران انجام شده است ، پیشنهاد گردیده است از روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت استفاده گردد. در مقایسه ای که بین سه شرکت اصلی زیر مجموعه وزارت نفت یعنی شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران به عمل آمده است ، به ترتیب تکنیک های مدیریت هزینه ، ارزش افزوده اقتصادی و مدیریت هزینه بیش ترین امتیاز را در این تحقیق به خود اختصاص داد.
کلمات کلیدی: تکنیک های حسابداری مدیریت ، تحلیل سلسله مراتبی، شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران
مقدمه
اگر مدیر، اطلاعات حوزه کاری خود را در اختیار داشته باشد، قادر خواهد بود که به موقع تصمیم گیری نماید و این تصمیم گیری نیاز واحدهای مختلف از جمله مهندسی، برنامه ریزی، روابط عمومی، امورمالی را بر طرف می‌نماید. به منظور استفاده از گزارشات حسابداری مدیریت ضروری است سیستم اطلاعاتی پردازش داده به نحوی برنامه ریزی گردد که انعطاف لازم را داشته باشد. تصمیمات کلان میبایست بر پایه آمار و اطلاعات داخلی و خارجی تهیه گردد. اطلاعات محدود، همان اندازه زیان آور می‌باشد که اطلاعات اضافی مدیریت را مشوش می‌نماید. بنابراین اطلاعات میبایست کامل باشد تا تصمیم گیری و تصمیم سازی برای شرکت حداقل هزینه و حداکثر سود و فرصت را در بر داشته باشد.
ادبیات تحقیق
تکنیک های حسابداری مدیریت
روش ارزش فعلی خالص (NPV)
ارزش فعلی خالص یک پروژه سرمایه گذاری عبارت است از تفاوت بین ارزش فعلی جریانهای نقدی خروجی و ارزش فعلی جریانهای نقدی ورودی مورد انتظار در آینده. برای محاسبه ارزش فعلی و تنزیل جریانهای نقدی ورودی و خروجی سرمایه گذاری میتوان از نرخ بازده سرمایه گذاری (هزینه سرمایه ) استفاده کرد:
هزینه فرصت
هزینه فرصت برابر با نرخ بهره بدون ریسک است . فرض شود شرکتی پروژه ای را که NPV آن مثبت است انتخاب و پروژه ای را که NPV آن منفی است رد نماید.
کارت ارزیابی متوازن
ارزیابی فراگیر یا متوازن که اصطلاحا BSC نیز نامیده میشود، برای اولین بار در سال ١٩٩٢ توسط کپلن و نورتون در کتابی به همین عنوان، که رساله ای برای موفقیت سازمانی در سراسر دنیا نامگذاری گردید
هزینه یابی مستمر یا کایزن
سیستم هزینه یابی کایزن ابتدا در دهه ١٩٥٠ توسط دانشمندان ژاپنی معرفی گردید و در دهه ١٩٩٠ استفاده از این سیستم متداول گردید. واژه کایزن در زبان ژاپنی به معنای اصلاحات و بهبود مستمر است.
مهندسی مجدد
به مجموعه کارهایی گفته میشود که یک سازمان برای تغییر پردازش‌ها یعنی دگرگونسازی و طرح نو درانداختن ، دگرگونی در ذهن و طرز فکر و نگرش مدیران و کارکنان، در فرهنگ و نظام ارزش، در فرآیندها و پردازش ها، در ساختار و سازماندهی‌ها و در روش استفاده از منابع و امکانات و دگرگونی در روش استفاده از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در سازمان‌ها و کنترلهای درونی انجام میدهد
مدیریت هزینه
اطلاعات نیز همچون برنج و گندم نوعی کالا محسوب میشود و میتوان آن را تولید کرد، خریداری نمود و یا به مصرف رساند. اطلاعات می‌تواند کیفیت بالا یا پایین داشته باشد، به موقع یا دیر در دسترس قرار گیرد و برای استفاده موردنظر، مناسب و مربوط و یا کاملا نامناسب و نامربوط باشد.
ارزش افزوده اقتصادی (EVA)
ارزش افزوده اقتصادی معیاری است که در جهت نظارت کلی، در زمینه خلق ارزش افزوده اقتصادی استراتژی نیست ،
روش AHP
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی است که برای اولین بار توسط توماس ال ساعتی در سال ١٩٨٠ مطرح شد. این تکنیک بر اساس مقایسه‌های زوجی بنا شده و امکان بررسی سناریوهای مختلف را به مدیران میدهد. این تکنیک امکان فرموله کردن مسئله را به صورت سلسله مراتبی فراهم میکند و همچنین امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی و کیفی را در مسئله دارد و بر اساس اصول بدیهی بنا شده است (قدسی پور، حسین ، ١٣٩٢). بنابراین ضمن این که عنوان پایان نامه استفاده از روش AHP می‌باشد.
اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی
چهار اصل زیر به عنوان اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی می‌باشد:
١. شرط معکوس : اگر ترجیح عنصر A بر عنصر B برابر n باشد، ترجیح عنصر B بر عنصر A برابر 1/n خواهد بود.
٢. اصل همگنی : عنصر A بر عنصر B نمی‌تواند بی نهایت یا صفر باشد.
٣. وابستگی : هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود می‌تواند وابسته باشد و به صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح می‌تواند ادامه داشته باشد.
٤. انتظارات : هرگاه تغییری در ساختمان سلسله مراتبی رخ دهد پروسۀ ارزیابی باید مجددا انجام گیرد (قدسی پور، حسین ، ١٣٩٢).
روش تحقیق
در این تحقیق از روش زوجی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی تحلیل اطلاعات موجود بهره گیری شده است . تحلیل سلسله مراتبی بر اساس تحلیل مغز انسان برای مسائل پیچیده و فازی پیشنهاد میشود. این روش توسط ساعتی در سال ١٩٧٠ پیشنهاد گردید (قدسی پور، حسین ، ١٣٩٢).
ابزار گرد آوری
برای جمع آوری اطلاعات از روش زیر استفاده گردیده است :
١. اطلاعات کتابخانه ای: با مطالعه عمده کتابهای تخصصی و مقالات تخصصی حسابداری، تعداد ٥٣ تکنیک و سوال حسابداری مدیریت جمع آوری گردید. پرسشنامه‌ها به تعدادی از مدیران مالی خارج از شرکت پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران (شرکت‌های بزرگ بخش خصوصی) ارائه گردید،
متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه گیری
متغیرهای این تحقیق بر اساس ماهیت و نقش عبارتند از:
متغیرهای مستقل :
١- معیارهای تصمیم گیری:
از نظر ماهیت اسمی است که شامل جریان وجه نقد، رد یابی، سود آوری، قابلیت پیش بینی، به موقع بودن و هماهنگی با سیستم‌های کنترلی می‌باشد که از نظر نقش، مستقل می‌باشند.
٢- تکنیک‌های حسابداری مدیریت :
متغیر وابسته :
١- میزان اولویت روشها
فرایند سلسله مراتبی متغیری است که بین صفر و یک می‌باشد. نزدیک شدن این عدد به سمت یک نشان‌دهنده اولویت می‌باشد.
٢- رتبه اولویت روشها رتبه اولویت روشها از نظر ماهیت متغیری رتبه‌ای می‌باشد.
جامعه آماری
جامعه آماری در واقع شامل همه عناصری است که موضوع یک پژوهش معین در آن مصداق پیدا میکند و محقق مایل است درباره آن استنباط کند.
روش نمونه گیری
با توجه به محدود بودن جامعه آماری مورد بررسی، از روش سرشماری استفاده گردیده و تعداد ١٠٠ پرسش نامه تهیه و در بین مدیران توزیع شد که از این تعداد، ٦٦ پرسشنامه از شرکت‌های پالایش و پخش فرآورده
های نفتی دریافت گردید که اطلاعات آنها در جدول ١ گزارش شده است :
جدول ١. روش نمونه گیری
سؤالات تحقیق
١- اولویت بندی روش‌های حسابداری مدیریت در شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران چگونه است ؟
١-١- اولویت بندی حسابداری مدیریت در شرکت‌های زیر مجموعه شرکت‌های فرعی چگونه است ؟
فرایند اجرای تحقیق
فرایند اجرای تحقیق در شکل ١ آمده است :
فرضیه‌ها یا پرسش‌های پژوهشی
در شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران که شامل ١٣ شرکت زیر مجموعه می‌باشد، در استفاده از تکنیک هزینه یابی بر مبنای فعالیت اقدامات اولیه‌ای انجام گرفته ولی اقدام سیستمی موثر صورت نپذیرفته است .
یافته‌های پژوهش
جدول ٢. اولویت معیارها و تکنیک‌های حسابداری مدیریت پروژه به روش AHP
بحث و نتیجه گیری
وظیفه اصلی حسابداری مدیریت تأمین اطلاعات مورد نیاز مدیریت برای تصمیم گیری و برنامه ریزی و کمک به مدیران در رهبری و کنترل فعالیت‌های عملیاتی و انگیزش مدیران و کارکنان برای فعالیت در راستای اهداف واحد تجاری و همچنین سنجش و ارزیابی عملکرد واحدهای تابعه مدیران و سایر کارکنان واحد تجاری است .
منابع
١. اسکو نژاد، محمد مهدی (١٣٨٧). اقتصاد مهندسی. تهران: دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
٢. تهرانی رضا، رهنما، روح اله (١٣٩٠). تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی. تهران: نگاه دانش .
٣. ربیعی، افسانه و صفرزاده، محمدحسین (١٣٩٠). باز طراحی آموزش حسابداری مدیریت . سازمان حسابرسی، شماره ٥٣.
مقاله اولویت بندی تکنیک های حسابداری مدیریت در شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی