Selective effects of methylphenidate in attention deficit
hyperactivity disorder: A functional magnetic resonance study
CHANDAN J. VAIDYA*†, GLENN AUSTIN‡, GARY KIRKORIAN‡ HUGH W. RIDLEHUBER‡, JOHN E. DESMOND*§,
GARY H. GLOVER§, AND JOHN D. E. GABRIELI*
انگیزه و هدف تحقیق:
جامعه اسلامی و انقلابی ما در مسیر رشد و تعالی خود مسئولیت خطیر و مقدس انسان سازی را بر دوش معلمین نهاده است و هزاران خانواده با امید و آرزو و کودکان و نوجوانان خود را در آغوش مدارس می سپارند تا اولیای مدرسه با علم و ایمان دلسوزی به ترتیب و آموزش فرزندانشان بپردازند معلمی که از توانایی های یادگیری آگاهی ندارد و شاید به طور مستمر کودکانی را که رفتارهای ویژه ای از خود نشان می دهند مورد توبیخ قرار دهد و از آنان بخواهد که بیشتر توجه کنند و در حل مسئله پویاتر باشند در جریان این بی توجهی و مورد توبیخ قرار گرفتن توسط معلم باید منتظر بروز ناتوانائی های یادگیری جدیدی باشند. هدف از انجام این تحقیق این است که در مورد یک دانش آموز که دچار ناتوانی در یادگیری است ارزیابی به عمل آید، عواملی را که باعث بروز اختلال در یادگیری او شده شناسایی و به یاری خداوند متعال راه حل های مناسبی برای از بین بردن مشکلات و مشکلی که بر سرراه این دانش آموز قرار داد ارائه شود. و از آنجائی که خداوند متعال عنایت فرمود من توانستم در این راه قدم بردارم و با شناختی که از نظر اخلاقی، شخصیتی، اقتصادی، فرهنگی دانش آموز پیدا کردم در این راه موفق شدم.
مقدمه
شناخت افراد دانش آموز مهمترین ابزار در جهت تثبیت، اصلاح و یا تغییر رفتارهای روزمره آنان به شمار می آید. هر چند شخصیت انسان از پیچیدگی های خاصی برخوردار است که امکان شناخت دقیق و کامل خصوصیات جسمی و روانی آنها را محدود می نماید ولی در حد توانایی خود باید بکوشیم تصویر مناسبی از توانمندی ها در روحیه های فردی ویژه دانش آموز کسب نماییم یا بتوانیم راه را برای برقراری ارتباط سودمند با آنان هموار کنیم و در مسیر تعلیم و تربیت عملی و فعال نقش های ویژه ای اعمال نماییم.
از اصلی ترین رسالت های معلمان بصیر و آگاه در فرایند تعلیم و تربیت توجه به ویژگی های زیستی، شناختی، عاطفی و خانوادگی فراگیران و ثبت چگونگی رفتار تحصیلی ایشان است. معلم دلسوز کلاس ضمن توجه به ویژگی های رفتاری کلیه شاگردان خود به آن دسته از کودکانی که در امر یادگیری با کندی یا ضعف مشهود مواجه هستند توجه خاص مبذول داشته، زمینه تقویت انگیزه و تلاش مستمر و موفقیت آمیز ایشان را فراهم می نماید. کودکان مبتلا به ناتوانی های یادگیری ویزگی های متنوع و گوناگونی از خود ظاهر می کنند. اکثر مشکلات این کودکان در کارهای مربوط به مدرسه از جمله گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، هجی کردن می باشد. در عین حال انواع به خصوص هر نارسایی و درجات مختلف آنها گوناگونی موجود در میان این گروه از کودکان را افزایش می دهد.
شخصیت کودک و نوجوان متاثر از عوامل متعدد رشد می یابد. خانه و مدرسه دو نهاد تربیتی مهم به شمار می آیند.
که در صدر عوامل تاثیر گذار بر روند رشد و تکامل رفتار و منش نوباوگان جامعه قرار دارند. کودک در خانه و در دامان پدر و مادر رشد و نمو می کند و از آنان راه و رسم زندگی را می آموزد. وقتی رهسپار مدرسه می شود تحت تاثیر افکار معلمان و مربیات خود قرار می گیرد. و در عین حال از همسالان خود اطلاعات زیادی کسب می نماید و شخصیت او به تدریج ساخته می شود نظر به اینکه در زندگی روزمره با کودکانی سروکار داریم که به رغم برخوردار بودن از رشد جسمی، اخلاقی عادی در خانواده، برقراری ارتباط با همسالان و دارا بودن هوش عادی، در طول تحصیلات با مشکلات جدی در زمینه های خواندن و نوشتن مواجه هستند. کودکانی که دچار ناتوانی های یادگیری بوده، بیشتر توجه خود را به مسئله خواندن متمرکز می نمایند مشکل عمده این گروه ناتوانی در مهارت های ادراکی حرکتی می باشد.
بسیاری از مبتلا به ناتوانی یادگیری از نظر هوشی و نیز توانایی های ذهنی در سطح مناسبی می باشند. این کودکان در یک چند فرانید اساسی در رابطه با خواندن، درک کردن یا نوشتن دارای اشکال هستند و به شرطی که این مشکلات ناشی از عقب ماندگی های ذهنی، نقص بینایی، نقص حرکتی نباشد علائم این اختلالات ممکن است بصورت های مختلف از قبیل: اختلال در توجه به تفکر ، تکلم، نوشتن باشد.
بیان مسئله
در حال حاضر این نظریه در میان برخی از متخصصان وجود دارد که ناتوانایی های یادگیری به گونه ای با ناتوانی در به جریان اندازی اطلاعات در ارتباط است. برخی دیگر از متخصصان ناتوانی های یادگیری را اختلال در یک یا چند جریان روانی و شناختی و زبانی می دانند گروهی دیگر بر این باورند که ناتوانی های یادگیری به اختلال در ادارات و هماهنگی حرکتی، ادراکی، اختلال بصری ،ادارکی و ضعف حافظه و توجه مربوط می شود و کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری که طبق تخمین های جهانی حدود هشت درصد از کودکان و غالباً پسران را تشکیل می دهند معمولاً پیش از ورود به مدرسه شناخته نمی شوند زیرا این ناتوانایی ها در خواندن، هجی کردن، نوشتن ظهور می یابند. بسیاری از کودکان مبتلا به ناتوانایی یادگیری بی اختیاری از حد نشان می دهند از ان جمله است دشواری در جلوگیری از کارهای حرکتی حواس پرتی و عدم توجه اختلالات کودکان در یادگیری امور اجتماعی و تحلیل ناشی از شناخت در اجرای کارها یا پاسخگویی به سوالها نیز می تواند تا اندازه ای عامل به وجود آورند. ناتوانایی های یادگیری باشد ناتوانی یادگیری دانش آموزان مانند مشکل رفتاری یا اخلاقی آنها علت و انگیزه ای دارد که باید ابتدا عوامل ناتوانی در یادگیری را بشناسیم و آنگاه به رفع مشکل بپردازیم لذا ما به دنبال این سوال هستیم که مسائل و مشکلات ناتوانی در یادگیری کودک مورد نظر ما چیست.
توصیف وضعیت موجود
روز بازگشایی مدارس وقتی مدیر مدرسه لیست دانش آموزان کلاس را به من داد گفت خانم شمس الدین متاسفانه یک دانش آموز دیرآموز داری. من اسامی آنها را خواندم و با صفی منظم همگی به کلاس رفتند با توجه به کوتاهی و بلندی قد، انها را گروه بندی کردم و هرکس در جای مخصوص خود نشست. بعد نوبت به معرفی و آشنایی رسید. با توجه به سخن مدیر مدرسه و گروهبندی کردن بچه ها سه نفری در یک گروه بوند گفتم بچه ها با هم مشورت کنید اسم و فامیل هم دیگر را بپرسید برای خود دوست پیدا کنید بعد من از شما می خواهم خود را معرفی کنید بدین ترتیب اول خودم را معرفی کردم بعد گروهها یک به یک خود را معرفی می کردند تا رسید به گروه گل سرخ که این دانش آموز دیرآموز هم در این گروه قرار گرفته بود گفتم عزیزم اسمت چیست؟ گفت: پزانه بچه ها زدند زیر خنده و هیاهویی در کلاس ایجاد شد بعد بچه ها گفتند خانم اسمش فرزانه است چون درست حرف نمی زند پارسال هم پیش دبستانی نیامده است. و این باعث شد فرزانه دیگر حرف نزند هفته اول گذشت و من بچه ها را گروهبندی کرده بودم و نگاره ها را تدریس می کردم و اگر سوالی هم از گروه فرزانه می پرسیدم او حرفها را جابجایی می گفت و مثل بچه های کوجک حرف می زد به دنبال علت مسئله برآمدم با مطالعه منابع و صحبت با مادرش و مدیر مدرسه دلایل این مشکل را چنین یافتم. که به برخی از آنها اشاره می کنم:
1- نقش تربیتی و حفاظت مادر
2- ضربه های روحی در گذشته یا مکان خاص
3- ترس از معلم، محیط مدرسه
4- خجالت نشانه ای از احساس حقارت
5- مشکلات اقتصادی و نداشتن امکان رفاهی
6- مشکل خانوادگی
7- زیاده روی محبت مانع رشد و تکامل شخصی طفل می گردد افراد نازپرورده که در محیط خانواده تمام خواسته هایشان انجام می گیرد، در محیط اجتماع انتظار دارند تمام آرزوهای آنان به فوریت برآورده شود. با توجه به شواهدو مدارک بدست آمده می توان گفت فرزانه از نظر خانوادگی دارای مشکل است. به همین دلیل در یادگیری دچار اختلال شده و احساس ناتوانی و عدم سازش با محیط مدرسه را دارد و مشکل او با توجه به صحبت های مادرش گفت من دختر بزرگم که کلاس پنجم بود و از نظر روانی هم مشکل داشت در راه مدرسه به خانه تصادف کرده و فوت شده و همچنین چون من تمام بچه هایم دختر هستند خیلی توجهی به فرزانه نمی کنم و از نظر اقتصادی هم مشکل داریم چون شوهرم کارگر شهرداری است و خودم هم بیکار می باشم و از همان اول با زبان کودکی با فرزانه صحبت کردیم اینطور صحبت می کند. او گفت ما قبلا عشایر کوچ رو بودیم و در روستاهای دور به صورت چادر نشینی زندگی می کردیم که متاسفانه به دلیل خشکسالی های اخیر ناچار شدیم به شهر بیایم و در این شهر ساکن هستیم و همه این مسائل می تواند ضربه های روحی برآن وارد کند. و از نظر ترس از مدرسه هم باید بگویم که از معلمان می ترسد و به خاطر همین پارسال پیش دبستانی نیامده است می گوید معلمان تنبیه می کنند. پس تنبیه از طرف معلم باعث می شود که کودک برای همیشه از دیگر معلمین و مدرسه بترسد و باعث می شود که نتواند توانایی های خود را درجمع نشان دهد. چگونگی برخورد معلم نقش موثری در این گونه ترس ها دارد. که من امسال روز اول با آوردن شکلات به کلاس و با گفتن کلمات عزیزم، جانم، فرزندم ، دخترم وارد شدم و ترس از معلم را در بچه ها از بین بردم. مسئله بعد خجالت نشانه ای از احساس حقارت است. احساس حقارت از ارزیابی نادرست خویش سرچشمه می گیرد این احساس وقتی برای خود پیش می آید که خود را پایین تر از حد مطلوب ببیند و فکر کند که به آن چه که خود را شایسته ی آن میدانسته نرسیده است احساس حقارت به وسیله گروه هم سن، خانواده و جامعه ایجاد می شود و همه این گروه ها نقش مهمی در ایجاد این احساس دارند. وقتی فرد در خانه تحقیر می شود، احساس بی ارزشی می کند برخورد معلمین و همسالان در محیط رقابت آمیز مدرسه مقایسه دانش آموز با یکدیگر، احساس حقارت را سبب می شود در صورتی که این مشکل شش ماه دوام داشته باشد به عنوام یک مسئله قابل بررسی است.
شاهد شماره یک «توصیف وضعیت موجود»
دانش آموز مورد مطالعه ما در دبستان هاجر در کلاس اول مشغول به تحصیل بود این دبستان زیر نظر اداره آموزش و پرورش منطقه ی بردسیر می باشد دارای پنج پایه تحصیلی و کلاس پیش دبستانی است اغلب دانش آموزان از دوره پیش دبستانی با هم بوده اند و معمولاً دوستی و صمیمیت در بین آنها مشهود است. چون در این مدرسه از هر پایه یک کلاس تشکیل می شود دانش آموزان پا به پای هم ارتقای سطح تحصیلی دارند و بدین دلیل غالبا با روحیات و وضعیت تحصیلی یکدیگر آشنایی دارند کلاس اول دارای 24 دانش آموز بود مورد مطالعه ما فرزانه فدائی دختر هفت ساله از هیمن کلاس می باشد. او سبزه رو و از نظر ظاهری هیچ گونه تفاوتی با هم کلاسی های خود ندارد ولی با سپری شدن روزهای اولیه ی تحصیل متوجه شدم (فرزانه) نه تنها از نظر حرف زدن مشکل دارد از نظر نوشتن املا هم مشکل دارد و از نظر خط هم خیلی خوش خط نمی نویسد. پس به دنبال پیدا نمودن مشکل، درصدد جمع آوری اطلاعات برآمده و از افراد مورد نظر که به گونه ای از وضعیت موجود فرزانه آگاهی داشتند کمک خواستم و مصاحبه ای با آنها به عمل آوردم.
شاهد مورد نظر:
1- دانش آموزان کلاس اول 2- مادر فرزانه 3- مدیر مدرسه 4- مشاهده رفتار توسط خودم 5- مربی بهداشت 6- خود دانش آموز 7- مربی پرورشی
روشهای گرد آوری اطلاعات
در این تحقیق چون قصد آن است که مطالعه درباره خصوصیات و مشخصات یک دانش آموز انجام شود بنابراین از روش مطالعه موردی استفاده شده است. روش جمع آوری اطلاعات برای این تحقیق مصاحبه با خود دانش آموز دوستان دانش آموز، مربیان پرورشی و بهداشت و مدیر مدرسه می باشند و مشاهده ی نمرات املاء
مصاحبه با خود دانش آموز:
نام کودک، تاریخ تولد، کلاس، شغل مادر، تحصیلات مادر، شغل پدر، تحصیلات پدر
1- آیا پدر و مادر شما با هم زندگی می کنند.
2- خانه ای که زندگی می کنید متعلق به خودتان است.
3- اسم دوستانت را بگو
4- از کدام درس خوشت می آید.
5- در خانه وقت بیکاری چه کاری می کنی
مصاحبه با مدیر مدرسه
1- دانش آموز در رعایت مقررات مدرسه کوشا نیست.
2- والدین او اصلا به مدرسه مراجعه نمی کنند.
مصاحبه با مربی بهداشت
1- رشد جسمی او طبیعی است.
2- میزان بینایی و شنوایی او مشکلی ندارد.
3- بیماری خاصی ندارد.
4- نظافت را رعایت نمی کند.
مشاهده رفتار توسط معلم
1- در کارها دقت و تمرکز خاصی ندارد.
2- در انجام کارها سرعت کافی ندارد.
3- احساس مسئولیت می کند.
4- رفتار خشونت آمیز ندارد.
5- کم تحرک و کم حرف است.
6- از مدیر مدرسه می ترسد.
7- در انجام تکالیف اشتباه می کند.
8- به راحتی منظورش را بیان می کند.
9- با محبت است.
10- لکنت زبان ندارد ولی جای حروف را تغییر می دهد.
11- در خواندن مشکل ندارد در نوشتن مشکل دارد.
هنگامی که به طور قطع و یقین مشکل را احساس کردم و مصاحبه را انجام دادم فهمیدم که فرزانه مشکل خاصی ندارد و از نظر تکلم هم کم کم درست صحبت می کند و فقط باید مشکل املا آن را حل نمود.
تجزیه و تحلیل داده ها
در سال تحصیلی 65-64 در تهران تحقیقی برروی یک دانش آموز دختر کلاس پنجم که دچار ناتوانی در یادگیری می باشد انجام گرفت این دانش آموز در درس املا مشکل داشت و به علت ضعف در این درس دو سال در کلاس سوم مردود شده بود. برای بررسی متخصصان اقداماتی را انجام داده که نتیجه اقدامات چنین می باشد از نظر حواس مختلف به ویژه حس بینایی وشنوایی و هماهنگی های حرکتی طبیعی است از نظر اعمال ریاضی در حد متوسط کلاس خود هست درآزمایش املا مشخص شد که به خاطر سپردن شکل ها و کلمات پشت هم مشکل دارد. تجزیه و تحلیل دیکته ها نشان داد که در حفظ نوشتن یک دست حروف که پشت سر هم قرار گرفته است و یک کلمه را تشکیل می دهد مشکل دارد. با توجه به تجزیه و تحلیلی که از مشاهدات و رفتار کودک و مصاحبه و تست هوشی که بر روی شاگردم فرزانه انجام دادم فهمیدم که مشکل اساسی از نظر هوشی و ذهنی نسبت به کودکان عادی و هم سن خود در حد متوسط خوب می باشد من به مادرش پیشنهاد کردم که ارتباط عاطفی بیشتری با فرزند خود برقرار کنند و به وضعیت آموزشی کودک خود رسیدگی نمایند هر چند که هر دوی آنها (پدر و مادر) فرزانه بی سواد هستند. خانواده دچار مشکل مادی می باشد که این عامل روی کودک تاثیر گذاشته است و با توجه به تست سنجش هوشی که از بچه ها به عمل می آورند به این نتیجه رسیدند که وی عقب مانده ذهنی نیست بلکه مشکل او کمبود وقت و توجه می باشد که به دیر آموز مشهور شده است و آن هم با تمرین و آموزش جبرانی حل خواهد شد. به طور کلی بچه هایی که با اختلالات یادگیری مواجه هستند بیشتر از دیگران نیازمند زمان آموزشی و مواد مناسب آموزشی هستند و بیشتر نیازمند تشویق مخصوصاً تشویق مادی می باشند.
ویژگی های راه پیشنهادی برای تغییر داده ها
1- گروهبندی کردن دانش آموزان: اصولاً گروهبندی کردن دانش آموزان با توجه به اینکه کتاب فارسی اول تغییر یافته است روش بسیار خوبی برای یادگیری فراگیران می باشد بدین صورت که بچه ها علاقمند می شوند در فعالیت ها شرکت کنند و بتوانند نظر خود را اعلام کنند و ایجاد علاقه، پرورش تفکر، توانایی اظهار نظر ،تقویت قدرت تجربه، ایجاد ارتباط با دیگران را باعث می شود بدین دلیل می گویم که این فرزانه در ابتدا که نمی توانست درست حرف بزند بچه ها خیلی به او توجهی نمی کردند ولی وقتی من در گروه او را به عنوان سرگروه انتخاب کردم و جمع کردن دفترهای دیکته را به او واگذارکردم و همچنین آوردن گچ، پاک کردن تخته و پاسخ دادن سوالات به عنوان سرگروه توانست بیشتر فعالیت کند و خودی نشان دهد و دقت او در گوش دادن و نوشتن املا بیشتر شد و نمراتش نسبت به اول سال تاکنون 100% تغییر کرده است.
2- احساس مسئولیت: همه ی خانواده ها دوست دارند فرزندانی مسئولیت پذیر داشته باشند از این که کودکان کارهای شخصی خود را با اعتماد به نفس بالایی انجام دهند خرسندند پذیرش مسئولیت ریشه در اعتماد به نفس دارد. کودکانی که رهبر گروه و مبصر کلاس بودن را می پذیرند. از عزت نفس و اعتماد بالایی برخوردارند یکی از وظایف مهم اولیاء و مربیان آموزش، قبول مسئولیت به فرزندان است. مواظبت از اموال و وسایل بازی، کمک به کارهای جزیی در حیاط مدرسه و محیط خانه و غیره موجب تشویق کودک می شود و احساس قبول مسئولیت را در آنها تقویت می کند.
3- تشویق : تشویق در اصل به معنای به شوق افکندن به کار می رود. تشویق و تنبیه در امر آموزش و پرورش طریقه ای کارساز بوده که از زمان های بسیار قدیم کم و بیش در جهت پیشبرد دانش و فرهنگ از آن استفاده می شده است. اسلام از جمله ادیانی است که بیش از هر چیز به تشویق توجه دارد
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 22 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
بیش از شصت تعریف برای اختلالات یادگیری وجود دارد که معروفترین آنها عبارتست از:
اختلال در یک یا چند فرآیند روانی پایه به درک یا استفاده از زبان شفاهی یا کتبی مربوط میشود و میتواند به شکل عدم توانایی کامل در گوش کردن ، فکر کردن ، صحبت کردن ، خواندن ، نوشتن ، حجمی کردن یا انجام محاسبه‌های ریاضی ظاهر شود. این اصطلاح شرایطی چون معلولیتهای ادراکی ، آسیب دیدگیهای مغزی ، نقص جزئی در کار مغز ، یا نارسا خوانی و آفازیای رشدی را در بر میگیرد. از سوی دیگر ، اصطلاح یاد شده آن عده را که اصولا بواسطه معلولیتهای دیداری ، شنیداری یا حرکتی همچنین عقب ماندگی ذهنی یا محرومیتهای محیطی ، فرهنگی یا اقتصادی به مشکلات یادگیری دچار شده‌اند را شامل نمی‌شود.
بررسی میزان رفتار ناسازگارانه و اختلال رفتاری (عدم اعتماد به نفس در بین دانش اموزان دختر و پسر مقطع دبستان ( غیر انتفاعی و عادی )
چکیده پژوهش
این پژوهش به منظور بررسی میزان رفتار ناسازگارانه و اختلال رفتاری (عدم اعتماد به نفس ) در بین دانش آموزان دختر و پسر مقطع دبستان ( غیر انتفاعی و عادی) صورت گرفته است. فرضیه تحقیق تفاوت قابل ملاحظه ای در میزان رفتار ناسازگارانه و اختلال رفتاری ( عدم اعتماد به نفس) در بین دختران و پسران در نظر می گرفت. بر مبنای این نگرش مطالعاتی در زمینه ادبیات رفتار سارشی و ناسازگارانه ( انطباقی و غیر انطباقی ) طبقه بندی، سبب شناسی و آموزش درمانی آن صورت گرفت، سپس کار نمونه گیری از بین جامعه دانش آموزان دختر و پسر در مقطع دبستان که غیر انتفاعی و عادی بوده اند شروع شد. نمونه مورد مطالعه در این پژوهش 175 دانش اموز دختر و 175 دانش آموز پسر که به صورت تصادفی از بین دانش آموزان 4 دبستان غیر انتفاعی و عادی در شهر تهران انتخاب شدند.
ابزار جمع آوری اطلاعات آزمون مقیاس واینلند فرم اعتماد به نفس بود و روش آماری که جهت تجزیه و تحلیل داده ها بکار گرفته شد آزمون”T” و آزمون “F” برای گروههای مستقل. یافته های پژوهش نشان داد میانگین نمرات رفتار ناسازگارانه دختران نسبت به پسران کمتر است. بنابراین رفتار ناسازگارانه در پسران بیشتر دیده می شود و اعتماد به نفس آنها نیز کمتر است.
فصل اول
مساله
مقدمه
اهمیت پژوهشی
هدف پژوهشی
فرضیه تحقیق
تعربف عملیاتی متغیرها
مقدمه
به طور مطلق بسیاری از رفتارهای گوناگون را می توان رفتار انطباقی نام نهاد
هبر (1971) ان را توانائی سازگاری فرد با خواسها و تقاضای محیط خود می داند.
بنابر نظر هیرا (1979) رفتار سازگارانه میزان کارامدی و توانایی فرد برای سازگاری با خواستهای طبیعی و اجتماعی پیرامون خود است . رفتار انطباقی یعنی انجام و اجرای کارها و فعالیتهای که در زندگی روزمره برای رسیدن به بسندگیهای شخصی و اجتماعی لازم است . در این توصیف به طور کلی سه اصل نهفته است . یکی اینکه رفتار سازگارانه در بیشتر افراد در ارتباط با (سن )است یعنی همگام با رشد افزایش سن فرد رفتارهای او متنوعتر ئ پیچیدهتر میشوند مثلا برای کودکان در سنین پائینتر کارهایی نظیر لباس پوشیدن و به تنهائی با اسباب بازی مشغول بودن اهمیت دارد در حالیکه برای بزرگترها استفاده از پول و یا انتخاب یک شغل مهم و لازم است . دیگر اینکه رفتار انتباقی به انتظاراتی که ما از دیگران داریم و یا معیارها و استانداردهایی که می خواهیم دیگران از نظر رفتاری داشته باشند تعریف شده است ، بسندگی رفتارهای سازگارانه یک فرد از راه چگونگی زندگی ، آموخته ها ،کار و تعاملی که با افراد دیگر دارد، مورد قضاوت قرار میگیرد .
سوم اینکه رفتار بانطباقی به اجرای عادی و شاخص رفتار و نه فقط توانایی آن تعریف می شود . بدین معنی که گر چه داشتن توانایی برای انجام کاری است اما کافی نیست و باید این توانایی به هنگام لزوم به منصه ظهور برسد.
بنابراین چنانچه شخص توانایی برای انجام و رعایت مثلا اصول سلامتی و ایمنی و یا بیان کلامی داشته باشد ولی انها را به طور معمولی و دائمی انجام ندهد و یا به ندرت از این قواعد پیروی کند ، رفتار انطباقی او به عنوان یک رفتار ناپسنده تلقی می گردد .(اسپرو ، بلاوسیس چتی 1985)
رفتار ناسازگارانه در مقابل عوامل نامطلوب محیط ظاهر میشوند و میتوان گفت عکس العمل یا پاسخی است که کودکان به شرایط نا مطلوب خانوادگی یا اجتماعی نشان میدهد . هرگاه فشار عوامل نامساعد بیش از توانایی و مقاومت یا قدرت سازگاری کودک باشد در او واکنشهای غیر عادی ایجاد کرده و باعث بحرانهای عاطفی حاد ولی گذرا و ناپایدار می شود در اکثر موارد چون عوامل نامطلوب مدت زیادی باقی نمی مانند کودک خود به خود به تدریج تعدیل شده و به رفتار عادی بر می گردد ولی اگر این عوامل پا بر جا باشند کم کم واکنشهای غیر عادی کودک شدت یافته و به صورت ناسازگار شدید بروز میکند .(میلاتی فر، 1370)
از ان جا که اختلال رفتار ، غالبا غیر عادی ، عجیب یا ازار دهنده است ، توجه ها را به خود جلب می کند ، امکان دارد واکنش ما نسبت به اختلال رفتار با تاثر ، خشم ،آشفتگی ، تنفر و اکراه ، ترس یا سردرگمی همراه باشد. همچنین امکان دارد در صدد تغییر آن بر آییم ، زیرا انطتاق ان بر اساس زندگی اجتماعی آسان نیست ، اما ترای فهمیدن و چاره کردن مسائل کودکی باید ریشه های ان را در تفاوتهای میان ناراحتیهای رفتاری و تواناییهای بالقوه هر کودک نیز جستجو کرد .
محور اصلی آنچه که ما را نسبت به اختلال رفتار نگران می کند و بر می انگیزد ریشه ها و تداوم ان است .
چرا کودکی بیش از اندازه شرمگین، پرخاشگر و ترسو است ؟
چرا برخی از نوجوانان در رشد الگوهای عادی خوردن و خوابیدن مشکل ندارند و به اقتضای جنسیتیشان رفتار نمی کنند ؟
چرا جریانهایی در پشت نارساییهای هوشی و ناراحتیهای شدید مانند ناتوانی زبانی ، گوشه گیری از اجتماع و حتی آسیب رساندن به خود وجود دارد؟
زمانی که به دنبال این پرسشها میرویم در واقع این مسائل اساسی را مطرح میکنیم که :
افراد چگونه رشد میکنند و روند طبیعی رشد چگونه از مسیر خود منحرف نمی شود ؟
در حال حاضر در تشریح مراحل طبیعی رشد و درک جریانهایی که در این دخالت دارد پیشرفتهای قابل ملاحظه ای شده است و می شود ، آگاهی از این جریانها ما را راهنمایی کند که رفتارهای پایین تر از معیارهای بهنجار را بشناسیم ، تشریح کنیم و چاره ان را بیابیم و بررسیهایی که در مورد اختلال رفتار به عمل می اید به دانش ما در باره رشد بهنجار می افزاید. (نلسون – ایزرائل 1372)
با توجه به نکاتی که درباره رفتار انطباقی یا سازش و رفتار ناسازگارانه و اختلال رفتاری (اعتماد به نفس ) گفته شده ، پژوهش حاضر سعی در مقایسه و بررسی قلمرو و رفتار ناسازگارنه و اختلال رفتاری ( اعتماد به نفس )بین دو دسته از دانش اموزان دختر و پسر مقتع تحصیلی دبستان دارد .
طرح مساله
بخش اعظم رفتارهای مورد مطالعه روان شناسی مربوط است به شکستها و بی کفایتی آدمی ، علت عمده این شکستها ناتوانی در انطباق است . انطباق یافتن شامل برقراری توازن است بین آنچه افراد انجام میدهند باآنچه میخواهند انجام دهند و همچنین با آنچه محیط (یعنی جامعه ) طلب میکند . رفتار غیر انتباقی یعنی اینکه آسیب پذیری فرد یا ناتوانی در مقابله و یا فار روانی استثنایی در محیط به مشکلاتی در زندگی منجر ی شده است . رفتار انطباقی با کارها و رفتارهای روزمره سر و کار دارد و به خوبی روشن است که یک رفتار با توجه به هنجارهای یک جامعه می تواند انطباق و یا ناسازگارانه تاقی شود .
رفتار انطباقی در حقیقت دارای سازه بسیار جامع و فراگیری است که مولفهای عقلی ، حسی ، حرکتی را در بر می گیرد .(داویسون 1974).
همانطور که می دانید یکی از محیطهای بسیار حساس که فرد ممکن است بیشتر دوران جوانی خود را در انجا سپری نماید مدرسه می باشد . وجود رفتار ناسازگارانه در بین دانش اموزان چه دختر و چه پسر باعث بروز مشکلاتی از قبیل اینکه در کلاس درس شلوغ می کنند، به همکلاسیهای خود آزار و اذیت می رساند و کنترل او مشکل است و یا برعکس گوشه گیر و کم حرف می شود، کتابها و تکالیف دیگران را خراب می کند، وسایل آموزگار و شاگردان را می دزدد. نسبت به درس بی علاقه است، فهم و درک او اغلب خوب نیست و پیروی از مقررات مدرسه برایش مشکل است و مواردی از این قبیل.
در رساله حاضر سعی گردیده که میزان ناسازگارانه و اختلال رفتاری (عدم اعتماد به نفس) در بین دانش آموزان دختر و پسر بررسی می گردد.
بنابراین مسئله پژوهشی را می توان اینگونه مطرح ساخت، آیا میزان رفتار ناسازگارانه در بین دانش آموزان دختر و پسر متفاوت است؟ یا اینکه رفتار ناسازگارانه در بین دانش آموزان دختر بیشتر مشاهده می شود یا دانش آموزان پسر؟ و میزان اعتماد به نفس در پسران بیشتر است یا در دختران؟
اهمیت پژوهش
رفتار ناسازگارانه ( مشکل رفتاری) را به رفتار فردی اطلاق می کنند که بدون پایین بودن بهره هوشی تعادل روانی و رفتاری او از اندازه عمومی اجتماع خود به دور بوده و دارای شدت، تکرار و مداومت در زمانها و مکانهای متعدد می باشد به طوریکه در عملکردهای رفتاری و تحصیلی دچار درماندگی و یا کاهش میزان کارایی فرد می گردد. ( رئیسی، 1379)
وجود رفتار ناسازگارنه در بین دانش آموزان دختر و پسر مشکلات زیادی را در بر دارد. اگر سعی شود از میزان رفتار ناسازگارانه در بین دانش آموزان کاسته شود آنوقت می توان از به هدر رفتن سرمایه های زیادی که رفتار ناسازگارانه به همراه دارد جلوگیری نمود. از طرفی رفتار ناسازگارانه می تواند خود زمینه ساز عوامل بسیاری همچون بزهکاری و کشیده شدن به طرف مواد مخدر در نوجوانان و جوانان گردد، لذا با آموزش درمانی به طور صحیح که با آموزگاران با تجربه اجرا می شود می توان حس اعتماد، علاقمندی به شرکت اجتماعات مدرسه، گردش دسته جمعی و بازی ایجاد نمود و راه را بر بزهکاری بست، لذا تحقیق فوق میتواند مورد استفاده مراکز آموزشی قرار گیرد تا با شناسایی افرادی که رفتار ناسازگارانه دارند واندازه گیری میزان رفتار ناساگار در آنها در امر درمان و بهبود عملکرد رفتاری آنها و نهایتا جلوگیری از به هدر رفتن سرمایه های ملی اقدام نمایند و نتیجه این امر می تواند سالم سازی اجتماع و جو حاکم برهر جامعه باشد.
هدف پژوهش
در زمینه اندازه گیری رفتار ناسازگارانه و اختلال رفتاری ( عدم اعتماد به نفس) تاکنون بررسیهای زیادی صورت گرفته است. در تحقیق حاضر سعی شده که میزان رفتار ناسازگارانه و اختلال رفتاری (عدم اعتماد به نفس) در بین دانش آموزان دختر و پسر بررسی شود و یا اینکه آیا رفتار ناسازگارانه بیشتر در دختران مشاهده می شود یا در پسران و میزان اعتماد به نفس در کدام گروه بیشتر دیده می شود.
فرضیه تحقیق
بر مبنای هدف تحقیق می توان فرضیه تحقیق را اینگونه بیان نمود.
میزان رفتار ناسازگارانه و اختلال رفتاری (عدم اعتماد به نفس) در بین دانش آموزان دختر و دانش اموزان پسر یکسان نیست، یعنی تفاوت معنی داری بین آنها وجود دارد و به عبارتی رفتار ناسازگارانه در بین دانش آموزان پسر بیشتر دیده می شود و همچنین اعتماد به نفس دختران بیشتر از پسران است.
تعریف عملیاتی
متغیرهای پژوهش حاضر شامل دو متغیر رفتار ناسازگارانه و اختلال رفتاری (عدم اعتماد به نفس) می باشند. اختلال رفتاری یا فرم اعتماد به نفس متغییر مستقل و رفتار ناسازگارانه متغیر وابسته است از نظر علمی رفتار ناسازگارانه به رفتاری گفته می شود که ما آنرا در وجود فرد احساس می کنیم و از روی حرکات او رفتارش را تحت نظر داریم و اینکه به وسیله مقیاس واینلند سنجیده می شود و اختلال رفتاری عملی که به وسیله فرم اعتماد به نفس سنجیده می شود تعریف نظری رفتار ناسازگارانه به عکس العملی گفته می شود که خود در مقابل مشکلات و نارساییهای زندگی از خود نشان میدهد.
فصل دوم
ادبیات ( مروری بر نظریات)
تاریخچه مفاهیم رفتاری انطباقی (سازشی)
تعریف رفتار سازشی و ناسازگارانه
تعریف کودکان و نوجوانان ناسازگار
طبقه بندی و بررسی ویژگیهای مشکلات رفتاری
طبقه بندی کودکان و نوجوانان ناسازگار
عوامل موثر در پیدایش اختلالات روانی و ناسازگاری در کودکان
دیدگاههای سبب شناسی مشکلات رفتاری
اختلاف یادگیری در کودکان
ناسازگاری کودکان و نوجوانان بر حسب سن آنها
عوامل روانی و اجتماعی ناسازگاری در کودکان
شناسایی و دخالت اولیه کودکان ناسازگار
آموزش درمانی
تاریخچه مفاهیم رفتار انطباقی (سازشی)
رفتار ناسازگارانه (غیرانطباقی) در واقع در برابر مفهوم رفتار انطباقی (سازگارانه) معنی می یابد بنابراین لازم است که پیش از شروع توضیح در مورد رفتار انطباقی سخنی به میان آوریم.
ارزیابی مفاهیم کنونی و جدید رفتار انطباقی را می توان با کوششهایی که اخیرا برای شرح بهتر عقب ماندگی ذهنی شده است، ردیابی کرد در طول دوره تجدید نظر و تحول و بازسازی قانون( در ایالات متحده آمریکا) عقب ماندگی ذهنی بر حسب رفتار ناسازگارانه تعریف شد.(کاگین، 1978)
نقش رفتار انطباقی در ارزیابی و طبقه بندی افراد غیر عادی به صورت گسترده ای مشخص شد و در سال 1959 انجمن آمریکایی نخستین راهنمای رسمی خود را منتشر و نقیصه های رفتار انطباقی را رسما تعریف نمود. راههای مذکور دو مقوله عمده برای رفتار انطباقی در نظر گرفت. یکی میزان توانایی عملکرد فردی و خودکفایی بود و دیگری اینکه در چه حد فرد مسئولیتهای شخصی و اجتماعی را بنابر خواستهای محیط و فرهنگی که در آن زندگی می کند و از روی رضایت می پذیرد انجام می دهد (هبرت 1971)
رفتار انطباقی یعنی موفقیت در کنار آمدن و یا مقابله با درگیریهای روزانه نشان دهنده این است که فرد کمبودی از نظر هوش ندارد. (لیلاند 1979)
به عبارت دیگر اگر شخصی قادر به کنار امدن با محیط خود باشد، رفتار هوشمندانه از خود نشان می دهد. بنابراین می توان از رفتار انطباقی به هوش یک فرد پی برد و اینکه تصور کنیم تمام رفتارهای انطباقی نتیجه فرایند هوش باشند. زیرا فردی که دچار وابستگی یا بی ثباتی هیجانی دارد، کمتر توانایی کنار آمدن با مشکلات محیط خود را دارد تا فردی که این مشکلات را ندارد، اگر چه این دو یکسان هستند. (زامیاد، 1370)
بهنجاری در موقعیت
اتو نرمال شخص در جامعه خود بهنجار شمرده می شود
اتو پاتولوژیک شخص در جامعه هنوز نابهنجار شمرده می شود
هترو نرمال شخص توسط اعضا سایر جوامع که او را مشاهده می کنند نابهنجار شمرده می شود
هترو پاتولوژیک شخصی که توسط اعضا سایر جوامع که او را مشاهده می کنند نابهنجار شمرده می شود.
نخستین دیدگاه اساسا روش برخورد سنتی طبی- روانپزشکی با تندرستی و بیماری است اکثر پزشکان بهنجاری را با سالم بودن معادل تلقی نموده و سلامتی را پدیده ای تقریبا عمومی می شمارند. رفتار زمانی در حدود نرمال تلقی می شود که فاقد پسیکوپاتولوژی آشکار بوده باشد. اگر رفتار را درجه بندی کنیم بهنجاری قسمت عمده طیف را اشغال کرده و نابهنجاری قسمت کوچک باقیمانده را بوجود خواهد آورد و تندرستی حالت کارکرد منطقی است تا کمال مطلوب این دیدگاه در ساده ترین شکل نظرات John Romano را از شخص سالم به عنوان فردی که درد بیجا ، ناراحتی و ناتوانی رها است توصیف می کند. برخی از پژوهشگران یک روش پژوهشی تدوین می کنند که بهنجاری را با ارزیابی حالت روانی شخص در زمانهای مختلف در طول روز در زمینه های مختلف زندگی تعریف می کند. چیزی که در روز و زمانی در یک زمینه نابهنجار است. ممکن است در روز و زمینه ای دیگر بهنجار باشد.
رفتار سازشی و ناسازگارانه
رفتار سازشی یا انطباقی، عبارت است از هر نوع رفتاری که بتواند توانایی و مهارت ارگانیسم را برای وفق دادن فرد با یک موقعیت محیطی به خصوص افزایش دهد. (معنوی 1368)
رفتار سازشی به تسلط فرد بر محیط و احساس کنار آمدن با خودش را می گویند.(ساراسون، ساراسون، 1371)
انطباق یا سازگاری: رابطه یک فرد با محیط و یا خود درونی شخص را گویند.( رئیسی، 1379)
بهنجار : یک فرد زمانی بهنجار است که مشخصات او در داخل محدوده تغییرات جمعیتی که وی به آن تعلق دارد قرار گرفته باشد. (رئیسی،1379)
بهنجار سازگاری فرد در مقابل محیط همراه با ویژگیهای کارآمدی در ادراک، خودشناسی، توانایی در کنترل اختیاری رفتار، عزت نفس و پذیرش، توانایی در برقراری روابط محبت آمیز و باروری در فعالیتهای کاری. (هیلگارد، براهنی، 1373)
رفتار ناسازگارانه: هر فعالیتی که از لحاظ مهارت فرد برای دست و پنجه نرم کردن موثر با مشکلات استرسهای زندگی که جنبه غیر عملی و ضد سازندگی داشته باشد. (رئیسی، 1379)
رفتار غیر انطباقی نه تنها نابهنجاری است بلکه باعث نگرانی فرد، خانواده و دوستانش و یا جامعه نیز می گردد.
عدم انطباق علل بسیاری دارد و دامنه آن از ترسهای مزاحم یا تحریف شدید واقعیت و ناتوانی در برقراری رابطه گسترده است. (ساراسون، ساراسون، 1371)
بهنجاری یک افسانه ایده آل است (فروید)
بهنجاری مطلق قابل وصول نیست چون شخص بهنجار باید از جمیع افکار و احساسات خود آگاه باشد (ک. ایسلر)
بهنجاری عبارت است از توانایی زندگی بدون ترس، احساس گناه، اضطراب و قبول مسئولیت برای اعمال خود (اوتورانک)
بهنجار توانایی شخص برای کسب احساسهای اجتماعی و سازنده بودن به سلامت روانی مربوط است توانایی کارکردن اعتماد به نفس را بیشتر کرده شخص را برای سازگاری توانا می سازد. (آدلر)
کودکان ناسازگار و نوجوانان ناسازگار
به کودکانی ناسازگار یا کژخو و یا سازش نایافته اطلاق می شود که از هوش عادی یا حتی هوشبهر بالایی برخوردارند ولی رفتار غیر عادی و نابهنجار دارند و به طور عادی قادر به حفظ رابطه با افراد دیگر نیستند، بعضی این کودکان را دشوار می نامند که به نظر می رسد اصطلاح مناسب و زیبنده ای است زیرا: تماس، برخورد و معاشرت با این کودکان نمی توانند نیازها و مشکلات خود را به راحتی ابراز کنند. پیروی از مقررات و احترام گذاشتن به قوانین متداول اجتماعی برای این افراد دشوار است این افراد به اصطلاح هنر ظریف ریستن را نمی دانند و نمی توانند بین نیازهای شخص و احتیاجات دیگران تعادل برقرار نمایند ترتیب و آموزش اینگونه افراد برای والدین، آموزگاران و مربیان دشواریهایی را در مقایسه با دیگران ایجاد می کند. از لحاظ آماری، آمار صحیحی از ناسازگاران در دست نیست زیرا ناسازگاری یک رفتار خاص نیست بلکه معجونی از رفتارهای متعدد است که با توجه به فرهنگ و جوامع مختلف ممکن است این رفتارها کم اهمیت یا برعکس خشونت بار و جرم تلقی شود. اگر ناسازگاری به صورتی نمایان شود که فرد برای حل مشکلات و مسائل خود مجبور باشد با اصول، قوانین و ارزشهای اجتماعی مورد قبول اکثریت درگیر شود در این صورت آنرا ناسازگار اجتماعی می نامند.
اگر ناسازگاری به صورت اضطراب بی دلیل، ترسهای غیر منطقی و اختلالات روانی بروز کند به آن ناسازگاری عاطفی گفته می شود. در واقع کودکان دشوار افرادی از اجتماع هستند که دچار اختلالات رفتاری بوده، رفتارشان برای خود و اطرافیان مشکلات زیادی ایجاد می کند و همواره برای والدین و اولیای مدرسه مشکل تربیتی دارند. (میلانی فر،1370)
طبقه بندی و بررسی ویژگیهای مشکلات رفتاری (رفتار ناسازگارانه)
الف) مشکلات روان رنجوری( نوروتیک)
1- اضطراب
2- ترس از مدرسه
3- اجتماع گریزی (اختلال اجتنابی)
4- گوشه گیری و انزوا طلبی
ب) مشکلات رفتار ایزایی
1- پرخاشگری
2- دروغگویی
3- دزدی
4- فرار از مدرسه
5- اختلال بی اعتنایی مقابله ای (لجبازی)
6- عدم دقت و تمرکز حواس
7- تحرک بیش از حد یا بیش فعالی
ج) مشکلات رفتاری و هیجانی دیگر
1- انگشت مکیدن (اختلال عادتی)
2- ناخن جویدن (اختلال عادتی)
3- اختلال خوردن
4- اختلال خواب
5- بی اختیاری ادرار
6- تیک
الف- مشکلات نوروتیک
1- اضطراب
تشویش و نگرانی و ترس دائمی بدون اینکه شیئی یا موقعیت به خصوص و شناخته شده ای عامل بوجود آورنده آن باشد.
اضطراب یک احساس منتشر، بسیار ناخوشایند و اغلب مبهم دلواپسی است که با یک یا چند تا از احساسهای جسمی همراه می گردد، مثل خالی شدن سر و دل، تنگی قفسه سینه، تپش قلب، تعریق، سردرد، بیقراری و میل به حرکت (کاپلان- سادوک، 1370)
اضطراب ترس غیر معقو لی است که کانون خاصی ندارد واگر ترس به شی یا موقعیتی تمرکزیابد در معقوله فوبیا قرار میگیرد.
بر خلاف فوبیا هیچ علت روشنی وغیر مستقیمی برای اضطراب عمومی وجود ندارد. (لف و ایزاکس، 1370)
2- ترس از مدرسه
بی میلی شدید برای رفتن به مدرسه را ترس از مدرسه می خوانند این دسته از دانش اموزان دارای اضطراب شدید و مفرط به هنگام جدا شدن از افراد مورد علاقه خود مثل مادر یا خانه و یا محیطهای مورد نظر خود می شوند که به صورت واکنش ترس از مدرسه و بی میلی به رفتن مدرسه یا جدا شدن از موردهای مورد علاقه خود نشان داده می شود . این مشکل بیشتر در مدارس ابتدایی دیده می شود و شیوع آنها بین 1 تا 7/1 در صد و همچنین در تعدادی گزارشات بین 5 تا 8 درصد می باشد.
3- اجتماع گریزی ( اختلال اجتنابی)
مشخصه بارز این دسته از دانش آموزان پرهیز از هر گونه تماس با افراد بیگانه است به طوری که قادر به شرکت در فعالیتهای گروهی نمی باشند و ارتباط اجتماعی آنها با همشاگردیها و همسالان خود گسیخته می گردد. برخلاف ظاهر دوری گریزی این افراد، در درون خود احساس و تمایل شدید به برقراری ارتباط جمعی دارند ولی ترس و نگرانی از استهزائ قرار گرفتن یا مورد تائید جمع نبودن آنها را از تماس اجتماعی دور می کند. ارتباط آنها با افراد آشنا و خانواده طبیعی و معمولی است و حتی سعی در جلب محبت آنها دارند.
انتشار این مشکل حدود 3 تا 5 درصد جمعیت را در بر می گیرد و بین دختران و پسران حدودا یک اندازه می باشد. (ریئسی، 1379)
4- گوشه گیری و انزواطلبی
رفتار گوشه گیری یا انزواطلبی به عنوان یکی از مشکلات عمده در کودکان ونوجوانان محسوب میشود , این کودکان دارای احساس بی کفایتی بوده و به دنیای درون خود پناه میبرند و بیش از حد متواضع هستند وحتی اگر با مسئله ای مخالف باشند جرات بیان مخالفت یا نظرات خود را ندارند . کناره جویی یا گوشه گیری بیمارگونه از برقراری نمودن تماس با افراد و شرکت در گرفتاریهای اجتماعی , تقلیل یافتن علائق ذهنی وعاطفی به محیط خارج را گویند .(رئیسی ,1379)
از مروری که هاپس وگرین وود از هفت بررسی مربوط به کودکان پیش دبستانی به عمل آوردند , چنین بر می آید که بین 5 تا 28 درصد کودکان پیش دبستانی , با میانگین 25 درصد , جزو کودکان انزواطلب به حساب می آیند که بین 1 تا 3 درصد کل جمعیت در طبقه افراد گوشه گیر جا می گیرند .(نلسون-ایزرائل ,1382)
ب-مشکلات رفتاری ایذائی
1-پرخاشگری :
به رفتاری اطلاق می شودکه قصد از آن صدمه رساندن (جسمانی یازبانی ) فرد دیگر با نابود کردن دارایی افراد است بعضی روانشاسان بین پرخاشگری خصمانه که تنها به قصد صدمه زدن انجام میشود و پرخاشگری وسیله ای است که هدفش به دست آوردن پاداش است نه صدمه زدن به دیگران، فرق می گذارد، جنگیدن برای دفاع از خود مواردی از پرخاشگری وسیله ای است. (اتیکسون، 1372)
پرخاشگری به وسیله محیط اجتماعی شرطی شده و با انگیزه ها و فرهنگ کانالیزه می شود. تشویق رفتار پرخاشگرانه سبب تشدید این رفتار و تعمیم آن به مواردیکه به خودی خود حالت پرخاشگرانه را بوجود نمی آورد. (اریک فروم، 1372)
پرخاشگری به وسیله محیط اجتماعی شرطی شده و با انگیزه ها و فرهنگ کانالیزه می شود. تشویق رفتار پرخاشگرانه سبب تشدید این رفتار و تعمیم آن به مواردیکه به خودی خود حالت پرخاشگرانه را بوجود نمی آورد. (اریک فروم،1372)
2- دروغگویی
بیان کردن مطلبی که فرد به قصد فریب دادن دیگران با آنکه خوب و خود آگاهانه می داند که نادرست می باشد اظهار می دارد. مبتلایان به دروغگویی بیمار گونه به افرادی اطلاق می شود که بدون نیاز و از روی عادت دروغ می گویند به طور عمده با خیالات آرزومندانه گاهی با تحریف واقعی خاطرات دروغ پردازی می کند. این گروه در دسته کودکان ضد اجتماعی یا جامعه ستیز نیز طبقه بندی می شوند (رئیس، 1379)
دروغگویی دفاعی به منظور رهایی از مجازات، زمانی که کودک بیشتر از توانایی جسمی و روحیش انتظار می رود ابراز می شود. کودک برای پنهان کردن خطاهایی که مرتکب شده یا حتی خجالت از بیان آنها به دروغگویی می پردازد. (1370)
3- دزدی
وسوسه اجتناب ناپذیر به دزدیدن اشیایی است که معمولا مورد نیاز نیستند، این دسته دانش آموزان وقتی با شیئی روبرو می شوند که جلب توجه می کند حالت الزام و اجباری در خود جهت برداشتن آن احساس می کنند و این فشار و اضطراب باعث می گردد که با برنامه ریزی به دزدیدن آن دست بزند این افراد معمولا از احساس کم ارزشی و محبوب نبودن بین گروه در رنج می باشند و در اکثریت موارد شئی دزدیده شده را بین دیگران تقسیم می کنند. اضطراب آنها برای برداشتن شیئی با احساس گناه بعدی همراه شد و کودک را دچار یک اضطراب انبار شده پیچیده می نماید. (رئیسی،1379)
فقر اقتصادی، بی باکی و جسارت، در طبقات فقیر و ثروتمند یکسان دیده می شود. دزدی تقریبا همیشه با دروغگوئی همراه است. (میلانی فر، 1370)
4-فرار از مدرسه
حالتی است که کودک سالم بدون عذر موجه ازحضور در مدرسه خودداری می کند و غیبت او غیر قانونی و یا غیر موجه شناخته می شود.
صاحبنظران این عمل را غفلت در انجام وظیفه و یک رفتار غیر اجتماعی و حتی ضد اجتماعی تلقی می کنند.
فرار از مدرسه در پسرها 5 برابر بیشتر از دخترها دیده می شود و معمولا در خانواده های پر جمعیت شیوع بیشتری دارد. (میلانی فر، 1370)
این دسته از دانش آموزان به قصد آمدن به مدرسه از منزل خارج می شوند ولی بدون اطلاع والدین و مدرسه به جای دیگری که مورد علاقه آنهاست می روند. این گروه (مدرسه گریز) هم می گویند، در واقع این افراد واکنش طبیعی به محیطی نشان می دهند که برای آنها انگیزه مثبت در بر ندارد و در همان زمان به مکانی می روند که به نسبت مقتضیات سنی دارای محرک مثبت تری برای آنها است. (رئیسی، 1379)
5- اختلال بی اعتنایی مقابله ای (لجبازی)
این اختلال در کودکان و نوجوانان به صورت لجبازی مستمر با اطرافیان چه در مدرسه و چه در منزل دیده می شود. مرتب با بزرگترها یا افراد کوچکتر جروبحث کرده و در صورت روبروشدن با مخالفتها در مقابل خواسته های خودش از کوره در می رود و شروع به ناسزا گویی می کند، بسیار زودرنج بوده و از اطرافیان توقع بیش از حدی دارد. همیشه در رفتارهای نامناسب خود دیگران را مقصر می داند.
بیشتر اوقات تنها هستند و ایجاد ارتباط اجتماعی نمی کنند و یا به علت رفتارهای نامناسب خود، اطرافیان آنها را طرد می کنند.
آمار این اختلال در دخترها تعداد بیشتری را نشان می دهد. معمولا سنین 3 تا 8 سالگی شدت دارد و در پسرها به صورت عادی نشان داده شده است.
6- عدم دقت و تمرکز حواس
این دسته از دانش آموزان, دارای میزان توجه وتمرکز کوتاه نسبت به مسائل اطراف خود می باشند و با کوچکترین عاملی، تمرکز حواس خود را در روی یک موضوع از دست داده و به موضوع جدید می پردازند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 54 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
نوع فایل: word
قابل ویرایش 112 صفحه
جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی
چکیده:
هدف ازاجرای تحقیق،بررسی اختلال وسواس دربین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستراست.
وسواس عبارت است ازیک اندیشه، احساس، فکرو تکانه یا عملی است که معمولا برخلاف مقاومت فرد آشکار می شود و گرچه او آگاه است که ازدرونش برمی خیزد ولی آنرا بیهوده تلقی می کند.
فرضیه هایی که در این تحقیق بررسی شده اند عبارتند از:
1) بین اضطراب و وسواس رابطه وجود دارد. 2) بین جنس و وسواس رابطه وجود دارد.
3) بین سن و وسواس رابطه وجود دارد. 4) بین وضیت تاهل ووسواس رابطه وجود دارد.
5) بین رشته تحصیلی و وسواس رابطه وجود دارد.
6) بین شغل و وسواس رابطه وجود دارد.
طرح تحقیق ازنوع غیرآزمایشی وروش پیمایشی بوده و جامعه آماری دانشگاه آزاد اسلامی شبستر می باشد، که به طورتصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرارگرفته اند. ابزارلازم برای گردآوری اطلاعات با استفاده ازپرسش نامه وسواس سنج مادسلی که حاوی 30 گزینه می باشد،که ازچهارزیرمقیاس وارسی، شستشو،کندی /تکرار،و وجدانی / شک و تردیدتشکیل یافته است. و همچنین ازیک پرسش نامه اضطراب که حاوی 30 گزینه می باشد استفاده شده است. هردوپرسش نامه استاندارد شده هستند.گزینه های وسواس شامل ( بله - خیر) وگزینه های اضطراب شامل ( تقریبا هیچوقت، خیلی کم، گاهی اوقات بیشتراوقات،تقریبا همیشه ) تشکیل یافته اند،که هردوپرسش نامه از روایی و اعتبارلازم برخوردارند. برای توصیف و تجزیه و تحلیل متغیرها ازروشهای آماری میانگین و انحراف معیاراستفاده شده است. وچون متغیرها ازنوع فاصله ای و اسمی می باشند، برای بدست آوردن همبستگی بین متغیرهای فاصله ای ازضریب همبستگی (r پیرسون) و برای بدست آوردن همبستگی بین متغیرهای اسمی ازآزمون تفاوت میانگین ( t استییودنت) استفاده شده است. با توجه به فرضیه های تحقیق، نتایج حاصل ازیافته های تحقیق حاضرنشان میدهد که:
فرضیه اول ،یعنی رابطه اضطراب و وسواس کلی با مقدار31/0تائید می شود. همچنین رابطه اضطراب و وارسی بامقدار 50/0 تائید می شودو رابطه اضطراب با کندی واضطراب با وجدانی هر کدام بامقادیر33/0 و 44/0 تائید می شوند.و فقط بین اضطراب و شستشو رابطه معنی داری بوجود نیامد. در فرضیه دوم یعنی رابطه جنس وسواس درزیرمقیاس کندی با مقدار19/4 تائید می شود. در فرضیه سوم یعنی رابطه سن وسواس رابطه معنی داری مشاهده نشد. درفرضیه چهارم که عبارت است ازرابطه وضیت تاهل وسواس ،دروسواس کلی و زیرمقیاس وارسی بین دو وضعیت تفاوت وجود داشت و رابطه معنی داربود و فرض صفررد شد.
درفرضیه پنجم یعنی رابطه رشته تحصیلی و وسواس رابطه معنی داری وجود نداشت و فرض خلاف رد می شود. در آخرین فرضیه که رابطه شغل وسواس را بررسی می کند درزیرمقیاس وارسی بین شغل کارمند و دانشجو رابطه معنی داربود و فرض صفرردمی شود .
مقدمه:
درطبقه بندیهای سنتی روان پزشکی، وسواسهای فکری و عملی تحت عنوان نوروزوسواس فکری- عملی قرار می گیرند. نوروزوسواس فکری- عملی، یا اختلال وسواس فکری-عملی یکی ازانواع اختلالات اضطرابی است. مطالعات همه گیرشناختی اخیرنشان می دهد که این اختلال بیش ازآنچه که پیشترتصورمی شد، شایع است. شیوع مداوم این اختلال دربیش از3درصد ازجمعیت عمومی گزارش شده است. پدیده نوروز وسواس فکری-عملی آن قدربارزاست که متخصصان آنرا به خوبی توصیف و شناسایی نموده اند.
صفاتی که وسواسی محسوب می شوند، مثل پاکیزگی مفرط ،موشکافی، کمال گرایی، نیازشدید به نظم، انعطاف پذیری و بی تصمیمی، دراشخاص بهنجارهم دیده می شوند،ولی هنگامی که این ویژگیها به صورت مجموعه ای نیرومنددرفردی بروزمی کنند، از اصطلاح " شخصیت وسواسی " استفاده میشود.
خصیصه های تعریف کننده اختلال وسواس فکری-عملی.
راهنمای بازنگری شده تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روان پزشکی آمریکا " چاپ چهارم، 1994 " ویژگیهای زیررا برای اختلال وسواس فکری-عملی برمی شمارد:
1-ویژگیهای اصلی اختلال عبارتند ازوسواسهای فکری یا عملی بازگشت کننده. فرد برای تشخیص اختلال، باید دارای وسواسهای فکری یا وسواسهای عملی و یا هردو باشد.
2-وسواسهای فکری ،عبارتند ازافکار،تصاویرذهنی، یا تکانه های بازگشت کننده پایداری که به طور مزاحم وارد هوشیاری می شوند. این پدیده ها غیرارادی اند، بی معنا یا نفرت انگیزبه نظرمی رسندو فرد برای نادیده گرفتن یا توقف آنها تلاش می کند.
3-وسواسهای عملی، شکلهای تکراری و هدفمند رفتارهستند که براساس موازین خاص و یا به شکل قالبی اجرا می شوند، و با احساس ذهنی اجبارو میل به مقاومت دربرابرآنها هستند. انجام این رفتاربه خودی خود هدف نیست، بلکه هدف اصلی، ایجاد یا جلوگیری ازرویداد یا موقعیت دیگری است. با این حال،فعالیت وسواسی با آنچه که قراراست ایجاد یا مانع وقوعش شود، ارتباطی واقع گرایانه نداشته،یا فوق العاده افراطی است. شخص معمولا به بی معنا بودن رفتارخود واقف است و لذتی ازآن نمی برد،اما این آگاهی موجب رهایی ازتنش نمی شود.
4-وسواسهای فکری یا عملی، سبب تخریب کارکرد و / یا سبب نگرانی شخص می شود.
5-وسواسهای فکری یا عملی به علت اختلال دیگری، مثل اسکیزوفرنی، نشانگان عضوی یا اختلال عاطفی اساسی نیستند.
بیان مسئله:
وسواس یکی از شایع ترین اختلالات بشری برای انسانهاست که نه تنها درجامعه ما، بلکه درهمه جوامع بشری، ازمتمدن و غیرمتمدن، بصورت آشکارو نهان وجود دارد. تاثیروسواس برشغل و زندگی اجتماعی شخص، رابطه مستقیم با شدت و حدت این اختلال دارد. درموارد خفیف و متوسط، بیماران معمولا می توانند به کارشان ادامه دهند و مناسبات معقولی با دیگران داشته باشند،اما درموارد شدید، تاثیرات اجتماعی و شغلی آن کنترل نشدنی است. بسیاری ازبیماران با پنهان کردن اختلال خود موفق می شوند همچنان به شغل خود ادامه دهند. کند شدن و وارسی کردن و شک وتردیدهای مربوط به آنهاست که بیش ازهرچیزبرکارایی شغلی بیمارتاثیرمی گذارد و رفته رفته دچاراختلال می شود.
ازنظراجتماعی وقتی کسی بیشتروقتش را صرف وارسی های مکرریا شستشوهای تکراری یا انجام دادن حرکات تشریفاتی بکند، طبعا دیگروقت و تمایلی نخواهد داشت تا به فعالیتهای اجتماعی بپردازد. اگربیماری حاد باشد طبعا زندگی اجتماعی بسیارمحدودترخواهد شد.اجتناب ازرفتن به اینجا و آنجا و پرهیزاز پاره ای آداب معاشرت ( ازجمله دست دادن با دیگران ) به خاطرترس ازآلوده شدن، به طور قابل ملاحظه ای موجب کاهش میزان مناسبات اجتماعی می شود. ترس شدید ازآلودگی موجب این نیزمیشود که به خاطرترس ازآلوده شدن ازدعوت کردن دیگران نیزپرهیزکند. و حتی زندگی زناشویی بیمارنیزامکان دارد دچارنابسامانی شود. میزان طلاق و جدایی دربین بیماران مبتلا به وسواس بسیار زیاد و بسیاربیشترازسایربیماران گرفتاراختلالهای روانشناختی و روانپزشکی است.
فهرست مطالب:
چکیده تحقیق
فصل اول :طرح تحقیق
( 1-1) مقدمه
( 2-1) بیان مسئله
( 3-1) اهمیت و ضرورت مسئله
( 4-1) اهداف تحقیق
فصل دوم : بررسی پیشینه تحقیق
ویژگیهای بالینی
انواع نشانه های وسواسی
محتوای افکاروسواسی
اجبارها
رابطه افکارو اعمال وسواسی
اجتناب
ترس ازفاجعه
مقاومت
درجستجوی اطمینان آفرینی بودن
تداخل
نشخوارهای فکری
وسواسها چه هستند؟
کاربردهای واژه وسواس
وسواسها درباره چه هستند؟
وسواسهای عملی چه هستند؟
وسواسهای ناآشکار
ماهیت فعال وسواس
مقاومت
کاربردهای وسواس عملی
تشخیص اختلال وسواس
اختلال شخصیت وسواسی
وسواسهای عادی و ملاکهای غیرعادی
هیجان و وسواس
ارزیابی " دوست داشتنی بودن "
جستجوی اطمینان و شک وتردید
خود بی اعتباری مکرر
نظریه روانکاوی درمورد وسواس
نظریه یادگیری درمورد وسواس
علیت زیست شناختی وسواس
فرضیه های تحقیق
فصل سوم :روش اجرای تحقیق
متغیرهای تحقیق
متغیروابسته
متغیرمستقل
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
تعاریف مفهومی یا سازنده
تعاریف عملیاتی
روش تحقیق
روش اندازه گیری متغیرها
روایی ابزارپژوهش
اعتبارابزارپژوهش
روشها و آزمونهای آماری
جامعه و نمونه آماری
روش نمونه گیری
حجم نمونه
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
توصیف متغیرها
آزمون فرضیه ها
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
نتیجه گیری کلی ازتحقیق
بحث و تفسیر
پیشنهاد
منابع و ماخذ
فهرست جدولها:
جدول (1-2)رابطه افکارو اعمال وسواسی
جدول (1-3)سطوح اندازه گیری متغیرها
جدول (1-4) توزیع فراوانی وسواس کلی
جدول (2-4)توزیع فراوانی وارسی
جدول (3-4)توزیع فراوانی شستشو
جدول (4-4)توزیع فراوانی کندی / تکرار
جدول (5-4)توزیع فراوانی وجدانی / شک و تردید
جدول (6-4)توزیع فراوانی اضطراب
جدول (7-4)توزیع فراوانی جنسیت
جدول (8-4)توزیع فراوانی سن
جدول (9-4)توزیع فراوانی وضیت تاهل
جدول (10-4)توزیع فراوانی رشته تحصیلی
جدول (11-4)توزیع فراوانی شغل
جدول (12-4)تفاوت میانگین رابطه جنس و وسواس کلی
جدول (13-4)تفاوت میانگین رابطه جنس و وارسی
جدول (14-4)تفاوت میانگین رابطه جنس و شستشو
جدول (15-4)تفاوت میانگین رابطه جنس و کندی
جدول(16-4)تفاوت میانگین رابطه جنس و وجدانی
جدول (17-4)تفاوت میانگین رابطه وضیت تاهل و وسواس کلی
جدول (18-4)تفاوت میانگین رابطه وضیت تاهل و وارسی
جدول (19-4)تفاوت میانگین رابطه وضیت تاهل و شستشو
جدول (20-4)تفاوت میانگین رابطه وضیت تاهل و کندی
جدول (21-4)تفاوت میانگین رابطه وضیت تاهل و وجدانی
جدول (22-4)تفاوت میانگین رابطه رشته مشاوره و کامپیوتربا وسواس کلی
جدول (23-4)تفاوت میانگین رابطه رشته مشاوره و کامپیوترباوارسی82
جدول (24-4)تفاوت میانگین رابطه رشته مشاوره و کامپیوتربا شستشو
جدول (25-4)تفاوت میانگین رابطه رشته مشاوره و کامپیوتربا کندی
جدول (26-4)تفاوت میانگین رابطه رشته مشاوره و کامپیوتربا وجدانی
جدول (27-4)تفاوت میانگین رابطه رشته انسانی و غیرانسانی با وسواس کلی
جدول (28-4)تفاوت میانگین رابطه رشته انسانی و غیرانسانی با وارسی
جدول (29-4)تفاوت میانگین رابطه رشته انسانی و غیرانسانی با شستشو
جدول (30-4)تفاوت میانگین رابطه رشته انسانی و غیر انسانی با کندی
جدول (31-4)تفاوت میانگین رابطه رشته انسانی و غیرانسانی با وجدانی
جدول (32-4)تفاوت میانگین رابطه شغل کارمند و دانشجو با وسواس کلی
جدول (33-4)تفاوت میانگین رابطه شغل کارمند و دانشجو با وارسی 87
جدول (34-4)تفاوت میانگین رابطه شغل کارمند و دانشجو با شستشو
جدول (35-4)تفاوت میانگین رابطه شغل کارمند و دانشجو با کندی
جدول (36-4)تفاوت میانگین رابطه شغل کارمند و دانشجو با وجدانی
جدول (37-4)تفاوت میانگین رابطه شغل آزاد و دانشجو با وسواس کلی
جدول (38-4)تفاوت میانگین رابطه شغل آزاد دانشجو با وارسی 89
جدول (39-4)تفاوت میانگین رابطه شغل آزاد و دانشجو با شستشو
جدول (40-4)تفاوت میانگین رابطه شغل آزاد و دانشجو با کندی
جدول (41-4)تفاوت میانگین رابطه شغل آزاد و دانشجو با وجدانی
جدول (42-4)تفاوت میانگین رابطه شغل آزاد و کارمند با وسواس کلی
جدول (43-4)تفاوت میانگین رابطه شغل آزاد و کارمند با وارسی
جدول (44-4)تفاوت میانگین رابطه شغل آزاد و کارمند با شستشو
جدول (45-4)تفاوت میانگین رابطه شغل آزاد و کارمند با کندی
جدول (46-4)تفاوت میانگین رابطه شغل آزاد و کارمند با وجدانی
منابع و مآخذ:
آزاد،حسین( 1379)، آسیب شناسی روانی ،انتشارات بعثت،تهران.
استکتی ،گیل( 1367)، درمان رفتاری وسواس، ترجمه عباس بخشی پوررودسری و مجیدمحمود علیلو،انتشارات روان پویا، تهران.
استکتی،گیل و افنافوا ( 1373) ،وسواس، برداشتها و درمان رفتاری، ترجمه امیرهوشنگ مهریار، انتشارات رشد،تهران.
بک، آرون ( 1369)،شناخت درمانی و مشکلات روانی ، ترجمه مهدی قراچه داغی، نشروپخش ویس،تهران.
برنز،دیوید ( 1371)، شناخت درمانی، روان شناسی افسردگی، فنون شناخت شخصیت و تغییرآن، ترجمه مهدی قراچه داغی ، نشرپیکان،تهران.
بایر،لی ( 1383)، غلبه بروسواس، ترجمه مسعودمحمدی، لیلاکوهی و محمددهگان پور،انتشارات رشد، تهران.
پی ،ریچارد ،هالچین،کراس ، یتبورن، سوزان ( 1383) آسیب روانی ، دیدگاههای بالینی اختلالهای روانی {DSM -IV- T.R . دی اس ام - آی وی تی آر} ، ترجمه یحیی سید محمدی ،نشرروان، تهران.
جی، ایروین، ساراسون، بارباراآر،ساراسون، ( 1378) روان شناسی مرضی براساس DSMIT-R
( دی. اس .ام. 3 – آ )، ترجمه بهمن نجاریان و محمد علی اصغرمقدم و محسن دهقانی، انتشارات رشد، تهران.
دسیلوا، پادمال، راچمن ، استانلی ( 1384)، حقایقی درباره وسواس ، ترجمه رضا شاپوریان، انتشارات رشد، تهران.
روبرئو ، لورنتینی ، ساسارلی، ساندرا ( 1380) افکارپلید، روان درمانی شناختی، ترجمه راحله امانی، انتشارات رشد، تهران.
شاملو، سعید ( 1383)، آسیب شناسی روانی ، انتشارات رشد، تهران.
فیش، فرانک ( 1374)، علایم بیماریهای روانی ، ترجمه اصغرسجادیان، اطلاعات ، تهران.
فیلد،اندی ( 1383)،روان شناسی بالینی، ترجمه سیاوش جمالفر، نشرروان، تهران.
قائمی ،علی ( 1365)،وسواس، انتشارات امیری ، تهران.
کنرلی، هلن ( 1382)، اختلالات اضطرابی ( آموزش و درمان )، ترجمه سیروس مبینی، انتشارات رشد، تهران.
کوکرین، ریموند ( 1376)،مبانی اجتماعی بیماریهای روانی، ترجمه فرید برائی سده و بهمن نجاریان، انتشارات رشد،تهران.
گریسون ،جاناتان ب ( 1382)، وسواس ،ترجمه امیرهوشنگ مهریار، انتشارات رشد، تهران.
گلدر، مایکل ،گات، دنیس، می یو ، ریچارد ( 1377)، مبانی روان شناسی آکسفورد،ترجمه کیانوش هاشمیان والهام ابوحمزه،موسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان ، تهران.
ال ، دیوید،روزنهان، ای- پی ،مارتین، سلیگمن ( 1379)،روان شناسی ناهنجاری ، آسیب شناسی روانی ، ترجمه یحیی سید محمدی، نشرساوالان،تهران.
لیندزی، اس،جی،ئی، پاول، جی،ئی ( 1378)، روان شناسی بالینی بزرگسال( فرآیند تشخیص و درمان)، ترجمه محمدرضا نائینیان ، انتشارات درج ، تهران.
مونتگمری ،استوارت،زوهر،جوزف ( 1382)، وسواس ( شناخت درمانی)، ترجمه محسن معروفی واکبرفرشیدنزاد، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران،انتشارات کنکاش ،تهران.
ناد،جودیث ،می، آرتور،بوهارت ( 1379)،اصول روان شناسی بالینی و مشاوره، ترجمه مهرداد فیروزبخت،خدمات فنی رسا،تهران.
نیکجو،محمدرضا،آوارین یانس،هامایاک ( 1376)،اصول روان پزشکی بالینی راهبردهای تشخیصی و درمانی اختلالهای روانی ( DSM-IV.ICD.10) ،نشرسخن ،تهران.
هاوتون، کرک،کیس،سالکوس، کلارک ( 1382)،رفتاردرمانی شناختی ،ترجمه حبیب ا... قاسم زاده، انتشارات ارجمند،تهران .