لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل: Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه :22
بخشی از متن مقاله
سهم گیلانیان در زبان و ادب فارسی ـ بخش دوم ـ استاد احمد سمیعی (گیلانی)
عصر قاجاریه (1344-1210)
▪ میرزا احمد تنکابنی (قرن 13)، حکیم‌باشی مخصوص فتحعلی‌شاه. رسالة «اسهالیه» را در زمان فتحعلی‌شاه و رسالة « لطلب السؤال » را در زمان محمدشاه قاجار نوشت. همچنین رسالة « برء الساعه » (بیماری‌های اضطراری) رازی را که شامل 23 باب است، از عربی به فارسی برگردانده و هفت باب بر آن افزود.
▪ میرزا ابوالقاسم رشتی (1231-1150)، روحانی و ادیب. نثری روان و دلنشین و اشعاری نغز دارد که به حدود پنج‌هزار بیت فارسی و عربی بالغ می‌شود.
▪ مفتی (قرن 13)، شیخ محمدصادق لاهیجی، روحانی و شاعر. در شعر، « مفتی » تخلص می‌کرد. قطعه و ترجیع‌بندی مفصل از او در دست است. قطعة مذکور را در وصف آتش‌سوزی مهیب گیلان (گویا آتش‌سوزی دوم در 21 صفر 1257) که نیمی از شهر را به کام کشید، سرود.
▪ سیدکاظم رشتی (1259-1212)، پیشوای فرقة شیخیه. بیش از 150 تألیف از او در علوم و معارف اسلامی به یادگار مانده است.
▪ حاجی زین‌العابدین سراوانی (1220- در سال‌های سلطنت ناصرالدین‌شاه: 1313-1264). وی « حاجی » تخلص می‌کرد. از او چکامه‌ای در وصف قحط‌سالی گیلان به‌جا مانده است.
▪ حکیم صبوری رشتی (1262 یا 1313- 1267). شاعری پرمایه و خوش‌ذوق و در شعر به شیوة سهل و ممتنع سعدی مقید بود. « صبوری » تخلص می‌کرد. دیوان او، حاوی اشعار نغز و شیرین است. وی در موسیقی نیز صاحب‌نظر بود. دیوانش به چاپ رسیده است.
▪ فارغ رشتی (قرن 13 و اوایل 14). شاعری میهن‌دوست و آزاده معرفی شده است. اشعار او در جواب ایرانیانی که در قفقاز بر ملت ایران طعنه می‌زدند، در «نسیم شمال» سیداشرف منتشر می‌شد. در « باغ بهشت »، شعر « فوضولی موقوف » او به‌نام اشرف‌الدین حسینی آمده، ولی در ستون ادبیات « نسیم شمال » در «جواب اشعار ملانصرالدین تفلیسی» به‌نام « فارغ » ثبت شده است. بعید نیست که «فارغ» نام مستعار باشد.
▪ حاجی ملامحمدعلی (1320-1234)، فقیه و امام جمعة رشت. از آثار اوست: جبر و تفویض؛ سیاست مدون و محافل العارفین؛ مرقاة الصعود لاهل المعرفة و الشهود؛ شرح ابیات مثنوی.
▪ ملاباشی (قرن 13)، حاج محمدباقر، روحانی عارف معاصر ناصرالدین‌شاه (1313-1264 ق)، از شیوخ سلسلة نعمت‌اللهی لاهیجان. وی در مرثیه‌سرایی چیره‌دست بود. مورد توجه ناصرالدین‌شاه قرار گرفت. اشعارش در جنگ‌ها نقل شده است.
▪ حسام‌الاسلام دانش (1265 نجف ـ 1346 ق)، واعظی شیرین‌سخن و فصیح و بلیغ و پرمخاطب بود. به خدمت یکی از اقطاب سلسلة ذهبیه تشرف یافت و دیری نگذشت که خود از مشایخ آن سلسله شد. هادی جلوه، دیوان او را به چاپ رسانیده و از دو تألیف « ریحان اکبر » و « ریحان اصغر » او نام برده است.
▪ ابراهیم سراج (قرن 14)، شاعر طنزپرداز و خوش‌قریحة گیلان. وی در بادکوبه به تجارت اشتغال داشت. پس از انقلاب اکتبر، به زادگاهش رشت بازگشت و با تشکیلات نهضت جنگل، در هیأت اتحاد اسلام، همکاری کرد. اشعار گیلکی و فارسی از او به‌جا مانده است.
▪ شیخ ابوالقاسم (قرن 14)، ملقب به افصح المتکلمین، از مردم املش گیلان. وی روزنامة « خیرالکلام » را اندکی پس از افتتاح نخستین دورة قانون‌گذاری، در رشت منتشر کرد. در نکوهش استبداد محمدعلی شاه، سخت بی‌پروا بود. پس از پیروزی آزادی‌خواهان، در روزنامه‌های « ساحل نجات » (انزلی) و « خیال » و «راه خیال» (رشت) به حریفان خود می‌تاخت. « خیرالکلام » در 1328 ق تعطیل شد.
▪ سیدمحمدتقی، معروف به فخر داعی گیلانی (1297 ق ـ 1384 ق)، که با زبان‌های عربی و اردو و انگلیسی آشنا بود. صاحب تألیفات و ترجمه‌های متعدد است، ازجمله: تاریخ ایران، اثر سرپرسی سایکس (دو جلد)؛ تاریخ تمدن اسلام و عرب، اثر گوستاو لوبون (از روی ترجمة اردوی سیدعلی بلگرامی)؛ تاریخ علم کلام، اثر شبلی نعمانی؛ مجموعه مقالات شبلی نعمانی؛ تفسیر قرآن، اثر سید احمد خان (سه جلد)؛ تاریخ هند، اثر امیر علی؛ شعر العجم، اثر شبلی نعمانی (پنج جلد).
در دوران معاصر، نویسندگان بسیاری از مردم گیلان در شئون ادب و علوم و فنون، آثار برجسته‌ای به زبان فارسی پدید آوردند. جنبش مشروطیت که گیلانیان در پیروزی آن سهم مؤثر و تعیین‌کننده داشتند، مشوق ظهور این آثار به‌ویژه در عرصة مطبوعات و نمایشنامه‌نویسی و شعر و ترجمه گردید.
در میان فارسی‌نویسان این دوره، روحانی، محقق ادبی و زبانی، محقق در علوم اجتماعی و تاریخ و باستان‌شناسی، شاعر، مترجم ادبی، مترجم علمی و تاریخی، داستان‌نویس، مترجم و محقق در علوم تجربی و ریاضی، نمایشنامه‌نویسی، فرهنگ‌نویس، پژوهشگر در فرهنگ مردم، گویش‌شناس و مصحح متون می‌توان سراغ گرفت. از طایفة نسوان نیز شاعران و نویسندگانی ظهور کردند. به‌خصوص، در چند دهة اخیر از روزگار نو، شمار ارباب قلم، به‌ویژه در عرصة شعر، در مقیاس نظرگیری رو به فزونی نهاد. طی صدسال اخیر، شاهد فعالیت ادبی و علمی چهار نسل از نویسندگان و مؤلفان و مصححان و شاعرانیم:
1- نسل متعلق به نهضت مشروطیت،
2- نسل متعلق به دورة سلطنت رضاشاهی،
3- نسل متعلق به دورة سلطنت محمدرضا شاه (دوران اوج چپ، دوران مصدق، دوران پس از کودتا و دوران انقلاب سفید)،
4- نسل متعلق به سال‌های پس از انقلاب اسلامی.
البته عده‌ای از اثرآفرینان، چند دوره یا همة این دوره‌ها را درک کرده‌اند، ولی رونق حیات فرهنگی آنان بیشتر در یکی از آن‌ها بوده است. در هریک از این دوره‌ها، شاخه‌ای از فعالیت ادبی در نهضت مشروطه: روزنامه‌نگاری و نمایشنامه‌نویسی و شعر و تصنیف سیاسی؛ در دورة سلطنت رضاشاهی: تحقیق علمی و ادبی و ایران‌شناسی؛ در مراحل متعدد دورة سلطنت محمدرضا شاه: ترجمة آثار مکتبی و ادبیات داستانی و روزنامه‌نگاری و ادبیات نمایشی و شعر و به موازات آن‌ها، تحقیقات علمی و ادبی و زبانی و تصحیح متون و فرهنگ‌نویسی؛ در سال‌های پس از انقلاب: تحقیقات گیلان‌شناسی و داستان‌نویسی و تصحیح متون و تحقیقات ادبی و زبانی.
*** متن کامل را می توانید بعد از پرداخت آنلاین ، آنی دانلود نمائید، چون فقط تکه هایی از متن به صورت نمونه در این صفحه درج شده است ***
دانلود مقاله کامل درباره سهم گیلانیان در زبان و ادب فارسی-بخش دوم-استاد احمد سمیعی (گیلانی)
