1-1 بیتوته‌ی کوتاه جهان و میهمان سرا
هتل خانه ای برای چند روز است. منزلی که زمانی کوتاه در آن بیتوته می کنیم. آیا هتل آرامش و امنیت خانه را برای ما فراهم می کند؟ آیا حس آشنای خانه را دارد و تمامی حس تعلقی را که در طول سالیان دراز به خانه پیدا کرده ایم، یکجا و بی واسطه به ما عرضه می کند؟
وظیفه‌ی هتل چیز دیگری است و کسی در هتل، خانه را باز نمی یابد. مسلماً هیچ مسافری در طی سفر خویش اقامت در یک منزل را به هتلی در همان شهر ترجیح نمی دهد. خانه مکانی ساکن، اما هتل فضائی سیال و شناور است که حسی از تعلیق را به جای تعلق و احساس گمنامی را به جای آشنائی می نشاند. خانه حکایت ابدیت و هتل آنی و زودگذر است. در نهایت خانه معنای ثبات و هتل اهمیت سفر را باز می نمایاند.
هتل پیش از اینکه هتل باشد یک عنصر شهری است و هیچ شهری بدون داشتن دست کم یک هتل یا حتی یک مسافرخانه‌ی بسیار کوچک هم که شده کامل نیست. از این زاویه هتل یک نماد شهری بوده و یا می تواند باشد و بایستی به عنوان سمبلی از هویت شهر عمل کند.
از آنجایی که هتل تنها بنایی از شهر است که مسافرین غریبه حق استفاده و بهره برداری از آن را به طور رسمی دارند، قادر است هویت جمعی شهر را در یک جا گرد آورده و آن را عرضه کند. از طرفی هتل با واژه سفر همراه است. مسافری که به شهر می آید یا از آن گذر می کند نیاز به محلی برای اقامت خویش دارد. هتل باید قابلیت این را داشته باشد که مسافر را در خود بپذیرد. اتاقهای خالی هتل در انتظار میهمان هایی هستند که چون سایه می آیند و می روند. هتل نه مقصد است و نه مبدا، نه آغاز و نه پایان که یک وقفه زمانی و مکانی در طول مسیر سفر است. ورود، خروج و تمام مشخصات فردی مسافر ثبت می شود اما وی همچنان ناشناس باقی می ماند. برخلاف انتظار، این گمنامی دلپذیر است. این جا فضای برخورد نیست. خلائی در گذر زمان است که ما را در افکار و اندیشه های خویش رها می سازد. به داستان یا خوابی می ماند که در آن زمان فشرده شده و مسیری دراز را در زمانی کوتاه سپری می کنیم.
مسافرت در دنیای امروز به عنوان یکی از منابع بزرگ تجارت بین المللی محسوب می شود که نقش مهم و ارزنده ای در اقتصاد کشورها دارد. از طرفی مسافرت تنها یک نیروی اقتصادی قدرتمند نیست بلکه عوامل دیگری نیز می توانند در تقویت و تحکیم آن موثر باشند. مسافرت فعالیتی دو طرفه است که ضمن حفاظت از تاریخ و فرهنگ قدرت تخریب طبیعت را هم به همراه دارد.
هتل به عنوان نماد فیزیکی و معمارانه سفر، می تواند با طرح و برنامه ریزی درست، به رشد کیفی این مقوله کمک شایان توجهی کند. با توجه به اهمیتی که امروزه محیط زیست پیدا کرده است رعایت ابعاد زیست محیطی و پایداری در هتل ها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.
امروزه طراحی هتل ها غالباً از دست معماران خارج شده است. نه اینکه معماران آن را طراحی نمی کنند بلکه خواسته های کارفرما و ذهنیت کاذبی که از هتل ایجاد شده به شدت تعیین کننده است. این شدت را بخصوص در مناطق توریستی به عینه می توان مشاهده کرد. اصولاً این خاصیت مناطق توریستی است که خوراک بصری کوتاه مدتی را برای جلب توجه مسافران تولید می کنند که حاصل امر کاریکاتورهای مسخ شده از سبک‌های مختلف معماری است که درهم ادغام شده و در پوسته های ظاهری بنا خودنمائی می کنند. در واقع طراحی هتل های امروزه به تزئین پوسته ها تقلیل پیدا کرده است.
از هتل در دسته بندی کاربری های شهری به عنوان یک فضای عمومی یاد کرده اند حال آن که بیشتر یک فضای خصوصی است. گوشه و کنار هتل سرشار از فضاهای مکث و شخصی است. هیچ نگاه آشنا یا بیگانه ای سنگینی نمی کند. می توان ساعت ها در لابی هتل لم داد و در افکار و تخیلات خویش غوطه ور شد. دیگران سایه هایی بیش نیستند که شبح وار بدون اینکه دیده شوند می گذرند. هتل بیشتر یک فضای ذهنی است تا اینکه عینی باشد. خاطرات آن هم خاطراتی ذهنی هستند. ممکن است هیچ اتفاق خاصی نیافتد حتی دریغ از یک سلام آشنا اما اقامت در هتل خاطره انگیز است.
بسیاری از هتل های امروزی این ویژگی ها را با امکانات رفاهی بالا تامین می کنند. گرچه این امکانات لازمه یک هتل خوب است اما آن فضای غنی و سرشار ذهنی تنها از عهده قدرت مکان برمی آید که وظیفه معماران است.
حال این سؤال مطرح می شود که چگونه آن فضای رویایی و اسرارآمیز که قابلیت ارتباط بی واسطه با فضا و زمان را داراست خلق می شود.
1-2 جهانگردی
1-2-1 آغاز سخن
در فرهنگ عامه مردم ایران سفر و مسافرت جایگاه و اهمیت ویژه ای از جهت گسترش اطلاعات آگاهی ها و شناخت دارد. انسان با تجربه در این فرهنگ به انسان جهان دیده ای اطلاق می گردد که به سیر و سفر در اطراف و اکناف جهان پرداخته و از هر قوم و ملتی شناخت و نشانه ای در ذهن خود دارد.
مرز و بوم ایران نیز بستر مناسبی برای بروز و ظهور این نمادهای فرهنگی است. به لحاظ طبیعی ما از آب و هوا و شرایط اقلیمی متنوعی در هر گوشه از مملکت خود برخورداریم که در هر فصل گوشه ای از آن، جذب کنندة انسان های خوش ذوق است.
فرهنگ غنی و قدمت و تنوع فرهنگی ایران نیز شایستگی سیر و سفر در آن را دوچندان می کند. اقوام و ملیتهای فراوان با تنوع زبانی و فرهنگی، هر یک جاذبه هایی را برای شناخت و تعمق در آنها فراهم نموده که می تواند بستر مناسبی برای سیر و سفر ملل دیگر باشد.
آثار باستانی به جای مانده از همین اقوام و ملیتها، جاذبه هایی برای این تبادل فرهنگی و ارتباطات فراملیتی است. غنای فرهنگی و تاریخی، از آغاز تاکنون و بویژه در عصر حاکمیت اسلامی، قابلیتها و جاذبه های فراوانی را که زمینه ساز صنعت توریسم می‌باشد، به طور شگفت انگیزی با خود همراه دارد. اما این قابلیتها و جاذبه ها کمتر شناسایی و شناسانده شده است.
جهانگردی در دهه های اخیر توسعه فزاینده ای یافته است. برای بهبود ارائه خدمات در این بخش فنون و دانشهای گوناگون جمع شده اند تا جایی که جهانگردی لقب صنعت را به خود اختصاص داده است.
1-2-2 صنعت جهانگردی
شاید همة ما از واژة جهانگردی تصویر کم و بیش یکسانی در ذهن داشته باشیم. تصویری از مارکوپولو، ابن بطوطه، ناصرخسرو، … که جهان را گشتند و از خود سفرنامه و سیاحتنامه هایی بر جای گذاشتند. مقصود این سیاحان نام آور عمدتاً کشف نقاط نادیدة جهان و سفر به ناشناخته ها بود. اما امروز جهانگردی به مفهوم دیگر مطرح است و جهانگردان مقاصد و اهداف دیگری دارند. آنان دیگر به سفرهای طولانی نمی روند، سفرنامه نمی نویسند و قصد کشف جایی را ندارند. جهانگردان امروز برای تفریح، تفرج، سیاحت، زیارت، گذراندن اوقات فراغت، استراحت، آشنایی با سایر فرهنگها و بازدید ابنیه تاریخی و باستانی به سفر می روند. گاهی نیز نقاطی را برای سفر می‌گزینند که آنها را بارها دیده اند. هدف صرفاً جستجو و اکتشاف نیست و جهانگردان یک گروه خاص و استثنائی نمی باشند. امروزه جهانگردی عمومیت یافته و مقولة تازه ای مطرح گردیده است.
در فرهنگ لغات، جهانگردی را در اقطار عالم سفر کردن و شناخت و مسافرت برای تفریح و سرگرمی و سفری که در آن مسافر به مقصد می رفته و به محل سکونت خود باز می گردد تعریف کرده اند.
در تعریف جامع جهانگردی باید کلیه عواملی را که در این موضوع به نحوی تاثیر می گذارند موردنظر قرار داد. این عوامل عبارتند از:
الف) جهانگرد
ب) عرضه کنندگان خدمات و کالاهای موردنیاز جهانگرد
ج) جامعة میزبان: فرهنگ ها و جاذبه های جهانگردی
بدین ترتیب جهانگردی مجموعه و منظومه ای است متشکل از جهانگرد و عرضه کنندگان خدمات و کالا و جامعه میزبان که با یکدیگر در تعامل و ارتباط بوده و هدف جلب و جذب جهانگرد را دنبال می کنند. جهانگردی صنعتی چند بعدی است که دربرگیرندة هتلها و مهمانسراها، رستورانها، مراکز تفریحی جاذبه های جهانگردی، سیستمهای حمل و نقل، واحدهای خدمات جهانگردی و واحدهای دیگری است که مجموعاً جهانگردی را در یک کشور شکل می دهند.
طراحی مفاهیم پایه و اصول طراحی هتلها و طراحی هتل در شهر مشهد