انسانها همواره در جستجوی مرهمی برای درمان بهینه زخم بوده اند و در این راه ضمادها و ترکیبات گوناگونی را آزموده اند.مصریان باستان از ترکیبات مختلفی که منشاء طبیعی داشته اند مانند چربی حیوانات،عسل و الیاف گیاهان استفاده نموده اند.سایرین از پوست برگ درختان و ترکیبات گیاهی،گل و خاشاک،الیاف پارچه و سایر ترکیبات صناعی استفاده کرده اند که برخی موثر و برخی دیگر غیرموثر و حتی گاهی سمی و کشنده بوده اند.برخلاف عقیده رایج در خصوص خشک نگه داشتن زخم برای التیام سریعتر،دکتر وینتر در سال 1962 ثابت نمود که التیام وترمیم زخم، زمانی که از یک پانسمان نگه دارنده رطوبت استفاده می شود.(محیط مرطوب) بسیار سریعتر از زمانی است که زخم در معرض هوا خشک شود.بعدها صدها برررسی و تحقیق دیگر این نکته را تایید نمودند و امروز این یک اصل بدیهی در درمان زخم محسوب میشود.مکانیسمهای زیادی در این میان دخیل هستند که ازآن جمله می توان به تسهیل مهاجرت سلولی،تحریک فیبروبلاستها برای ترشح کلاژن،تشکیل بستر مناسب برای انتقال آنزیمها و هورمونها مانند هورمون رشد، تحریک ماکروفاژها ، تسهیل دبریدمان اتولییتیک ، .... اشاره نمود.
پانسمان ایده آل
پانسمان ماده ای است که مستقیما در تماس با سطح زخم قرار میگیرد.یک پانسمان باید به نحوی طراحی گرددکه برای زخمها مراحل مختلف درمان زخم مناسب باشد.برای پانسمان ایده آل ویژگیهایی ذکر شده که به بعضی از آنها اشاره می شود.
- بهترین شرایط را برای التیام زخم فراهم سازد.
برای ایجاد شرایط مناسب التیام زخم بطور اصولی باید عواملی را که باعث کند شدن روند التیام می گردند حذف نمود.زخمی که در مجاورت هوا قرار میگیرد دهیدراته و خشک می گردد و برروی آن پوسته و دلمه تشکیل شده در نهایت بافت جوشگاه ایجاد میشود وجای زخم باقی می ماند.پوسته روی زخم علاوه بر اینکه یک سد مکانیکی در برابر مهاجرت سلولهای اپیتلیال بوده و آنها را به عمق زخم هدایت می کند،محل مناسبی برای رشد میکروارگانیسمها نیز می باشد.برداشتن بافتهای مرده و نکروتیک اولین قدم برای شروع التیام است.
- زیر پانسمان محیط مرطوب حفظ شود.
همانگونه که قبلا ذکر شده محیط مرطوب بهترین محیط برای ترمیم زخم است.
- اجازه تبادل گازهایی مانند اکسیژن،دی اکسید کربن و بخار آب را بدهد.
نقش اکسیژن در فرایند ترمیم زخم مورد بحث پژوهشگران است.سلولهای اپتلیال برای تقسیم و حرکت نیاز به اکسیژن دارند.وینر ثابت کرده که اکسیژن به التیام زخم کمک می کند.سایرمحققین نشان داده اند که افزایش اکسیژن موضعی در ترمیم انواع زخمها تاثیر مثبت داشته و کاهش آن سبب تاخیر در روند التیام می گردد.
- حرارت مناسب را حفظ نماید.
پانسمانها با جلوگیری از تبخیر ترشحات،زخم را از سرد شدن محافظت می کنند ئ در درجه حرارت 37 درجه سانتی گراد که بهترین حرارت برای تقسیم سلولی است را ثابت نگه می دارند.لاک مشاهده کرد که در زخمی که تازه تمیز شده 40 دقیقه زمان لازم است تا مجددا درجه حرارت 37 درجه برقرار گردد و فعالیتهای تقسیم میتوزی سلول از 3 ساعت بعد آغاز می گردد.
- نسبت به میگروارگانیسم ها نفوذ پذیرباشد.
زخمهای که عفونت شدید دارند التیام نیافته و مرحله التهابی درآنها طولانی میشود.پانسمان باید هم از سمت بستر زخم و هم از خارج نسبت به میکرو ارگانیسم ها نفوذناپذیر باشد.ممکن است برای عده ای این تصور غلط بوجود آید که پانسمانهای بسته یا نیمه بسته موجب افزایش احتمال بروز عفونت می گردند.در یک بررسی که بروری 69 مقاله تحقیقی صورت گرفت مشخص گردید که میزان بروز عفونت در پانسمانهای سنتی 1/7 درصد و با پانسمانهای بسته 6/2 درصد بوده است.
- در زخم ذرات ریز و باقیمانده به جای نگذارد.
بعضی از پانسمانها مانند گاز و پنبه در زخم ذرات و الیاف ریزی به جای می گذارند که این ذرات بعنوان جسم خارجی محسوب شده و ممکن است باعث بروز عفونت و یا واکنش بافتی گردند.
- به زخم نچسبند.
پانسمانهایی که به زخم می چسبند اغلب در هنگان برداشتن درد زیادی ایجاد کرده و ممکن است قسمتی از بافت جدید را از زخم جدا کنند.
- استفاده از آنها سالم و بی خطرباشد.
پانسمان نباید حاوی ترکیباتی که برای زخم سمی یا حساسیت زا هستند باشد.تحقیقات نشان می دهند که افرادی که زخمهای پا دارند در مقایسه با افراد طبیعی به برخی از ترکیبات پانسمانها حساسیت بیشتری نشان می دهند.
- برای بیمار قابل قبول باشد.
سهولت کاربرد پانسمان عامل مهمی است.پانسمان باید از نظر ظاهر نیز مورد پذیرش بیمار قرار گیرد.یک پانسمان ایده آل باید به هنگام تعویض درد زیادی ایجاد نکند و در شکلها و اندازه های مختلف موجود باشد.بسته بندی و طراحی آن به نحوی باشد که به سادگی مورد استفاده قرار گرفته و مقاوم باشد،همچنین تاریخ مصرف طولانی و کافی داشته باشد.
- ظرفیت جذب بالایی داشته باشد
پانسمان باید ترشحات اضافی و مضر،میگروارگنیسم ها و سلولهای مرده را بخوبی جذب نماید.در مراحل ابتدایی ترمیم زخم و درفاز التهابی ترشحات زخم زیاد است و پانسمان باید بدون نشت و اشباع سریع،ترشحات را کنترل کند.
- مقرون به صرفه باشد.
بررسی های زیادی در مورد به صرفه بودن پانسمانها انجام شده که نشان داده اند استفاده از محصولات درمان زخم مدرن و گران می توانند از روش سنتی و مواد مصرفی ارزان،مقرون به صرفه تر باشد.طول دوره درمان و تعداد تعویض در این میان نقش موثرتری دارند.درمان سریعتر،کاهش طول مدت بستری،لوازم مصرفی کمتر،عوارض کمتر و صرف وقت کمتر توسط پرستاران و پزشکان، توجیه کننده مقرون به صرفه بودن و کاهش هزینه های درمان با این نوع پانسمانها هستند.
- مشاهده و بررسی زخم با وجود آنها ساده باشد.
زمانیکه از پانسمانهای سنتی استفاده میشود مشاهده زخم دشوار و زمان گیر بوده و موجب بروزآسیب به زخم و اختلال در ترمیم زخم می گردد.با یک پانسمان شفاف،مشاهده زخم ساده و سریع است.
- زخم را از آسیب مکانیکی محافظت کند.
یک پانسمان ایده آل باید زخم را از تروما، باکتری ،اشعه فوق بنفش و سایر عوامل آزارنده حفظ نماید.
شامل 7 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله پانسمان (wound dressing)
