پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق
گرایش حقوق عمومی
171 صفحه
چکیده:
از دیر باز ذهن متفکران و اندیشمندان حقوق اساسی به منظور نیل به حکومتی مطلوب و کارآمد به تحلیل قدرت سیاسی و تشخیص قوای موجود معطوف بوده است که نهایتا این امر منجر به شکل گیری اصل تفکیک قوا با دو برداشت 1- تفکیک مطلق و رژیم ریاستی و 2- تفکیک نسبی و رژیم پارلمانی گردیده است . در مقام بررسی این موضوع در کشورمان با پیروزی انقلاب اسلامی نظام تفکیک قوا به نحوی خاص و ظریف به اجرا در آمده است به طوری که این نظام هم، برخی از ویژگی های تفکیک قوای مطلق و هم برخی از فاکتورهای تفکیک نسبی قوا را در خود دارد . هر چند که نظام فعلی کشورمان که در آن ریاست قوه مجریه با مشارکت مستقیم مردم انتخاب می‌گردد ، نظامی مطلوب است اما در سفر مقام معظم رهبری به کرمانشاه مطالبی در خصوص امکان تغییر نظام، به نظام پارلمانی از سوی ایشان مطرح گردید . این پژوهش ضمن بررسی مهمترین ریشه‌های طرح چنین موضوعی پس از مطالعه خصوصیات و ارکان نظام‌های پارلمانی مشهور دنیا به امکان برقراری نظام پارلمانی در ایران و نوع چینش جایگاه ها و آرایش‌های سیاسی در نظام جدید می پردازد و سرانجام بیان می دارد که منظور از تغییر نظام به نظام پارلمانی حذف انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب رئیس قوه مجریه از طریق نمایندگان مردم در مجلس می باشد به نحوی که اختیار کامل قوه مجریه کماکان در دست منحصر رئیس جمهور باشد. لیکن نهایتا با توجه به حذف انتخابات ریاست جمهوری جهت نیل به نظام مورد نظر به بررسی ملزومات و انتقادات وارده همچون عدم وجود احزاب منضبط ، اصلاح قانون اساسی و تضعیف جمهوریت می‌پردازد .این پایان نامه نتیجه می گیرد با توجه به مقتضیات سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی ، همواره کشور در صدد دست‌یابی به نظامی می باشد که کمترین آثار منفی و بیشترین آثار مثبت را داشته باشد . لذا استقرار نظام پارلمانی در کشور می تواند تبعات مثبتی را در پی داشته باشد که در نهایت ضمن حل مشکلات و موانع فعلی باعث کارآمدی بیشتر نظام خواهد گردید .
کلید واژه ها : اصل تفکیک قوا ، نظام پارلمانی ، قوه مجریه
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه
فصل دوم : مبانی و انواع تفکیک قوا 9
مبحث اول: تاریخچه تفکیک قوا : 10
مبحث سوم: بررسی نظریات مختلف در خصوص تفکیک قوا 18
مبحث چهارم : انواع تفکیک قوا 29
2-4-1 اهمیت مطالعه تفکیک قوا 29
2-4-4-1 خصوصیات نظام های مبتنی بر تفکیک نسبی.. 34
2-5-1 شرحی در ویژگی های کلی نظام ریاستی.. 36
عنوان صفحه
بند دو: قوه مجریه یک رکنی.. 38
الف- انتخاب رئیس جمهور با انتخابات عمومی.. 39
ب- مسئولیت وزرا در برابر رئیس جمهور. 39
1-5 -1-1 ذکر نمونه ی نظام ریاستی آمریکا 41
1-5-1-2 بررسی اجزای نظام ریاستی آمریکا 42
1-اختیارات رئیس جمهور در حوزه قانونگذاری و قضایی: 43
2-اختیارات رئیس جمهور در حوزه اجرایی.. 44
ب) ریاست سازمان اداری فدرال.. 44
بند سه: روابط قوه مجریه و قوه مقننه. 45
1- نقش احزاب سیاسی و گروههای ذی نفوذ. 46
مبحث هفتم: رژیم نیمه ریاستی و نیمه پارلمانی.. 47
1-7-1 ویژگی های نظام نیمه ریاستی- نیمه پارلمانی.. 48
عنوان صفحه
بند سه: نظام های مختلط در دنیای عمل.. 51
فصل سوم : بررسی رژیم پارلمانی.. 52
3-2 تفکیک نسبی و نظام پارلمانی.. 54
3-3 مبانی نظری نظام پارلمانی : 55
بند یک: همکاری بین قوه مجریه و قوه مقننه. 56
بند دوم: تعادل میان قوه مقننه و قوه مجریه. 57
بند سه: دو رکنی بودن قوه مجریه. 60
الف : نظام پارلمانی دو رکنی : 63
ب : نظام پارلمانی یک رکنی : 63
3-5 انواع نظام های پارلمانی بر اساس ریاست کشور. 64
3-6 انگلیس نمونه مشهور نظام پارلمانی.. 65
3-6-1 بررسی اجزای نظام پارلمانی انگلیس.... 71
بند سه: نخست وزیر و کابینه. 80
عنوان صفحه
فصل چهارم : ایجاد نظام پارلمانی در ایران.. 84
مبحث اول : نوع نظام فعلی ایران.. 85
4-1 -1 تاریخچه تفکیک قوا در ایران : 85
الف ـ تفکیک قوا در دوران مشروطه : 86
ب ـ تفکیک قوا در دوران پهلوی.. 87
ج : تفکیک قوا در جمهوری اسلامی ایران.. 88
مبحث دوم: قابلیت اجرای نظام پارلمانی و موانع آن در ایران.. 96
4-2-1 ـ منشا طرح ایجاد نظام پارلمانی در ایران : 96
4-2-2 دلایل و ابعاد مطرح شدن تغییر نظام سیاسی : 96
4-2-3 : ملزومات و انتقادات وارده در خصوص برقرراری نظام پارلمانی در ایران : 98
4ـ2ـ3ـ2 عدم آگاهی شرکت کنندگان در همه پرسی.. 110
4-2-3-3 نظام پارلمانی و تضعیف جمهوریت : 111
4-2-3-4 اصلاح قانون اساسی.. 113
مبحث سوم : آثار حقوقی نظام پارلمانی بر نهادهای سیاسی و حقوقی ایران.. 119
3-3-1 مدل قابل ارائه در نظام پارلمانی ایران : 119
3-3-2 ارائه الگوی متناسب با جایگاه و آرایش سیاسی مقاما ت عالی رتبه. 130
الف) رهبری-رئیس جمهور-نخست وزیر. 130
عنوان صفحه
د ) رئیس جمهور- نخست وزیر. 139
3-3-3 ویژگی ها و خصوصیات ریاست قوه مجریه و نظام پارلمانی : 140
3-3-4 مقام یا نهاد پیشنهاد کننده کاندیداهای ریاست جمهوری به مجلس
در نظام پارلمانی : 140
3-3-5 اکثریت لازم و نحوه اخذ آرا 145
3-3-6 تنفیذ حکم ریاست جمهوری ، استعفای رئییس جمهور و عزل وی در نظام پارلمانی: 147
3-3-7 نوع قوه مجریه و ریاست کشور در نظام پارلمانی جدید : 148
3-3-8 آیین نامه گذاری قوه مجریه : 149
امکان برقراری نظام پارلمانی و آثار حقوقی آن در ایران