ما درباره مرکز حواس انسان مطالبی بسیار می دانیم وبه ویژه درباره حس بینایی اطلاعات نسبتاً مفصلی داریم، هر چند این اطلاعات هنوز کامل نیستند. همچنین سیستمهای قابل استفاده ای برای بررسی وتحلیل اجزای پیامهای بصری در اختیارمان می باشد، ولی متأسفانه گرد آوری این معلومات به صورتی جامع و مناسب هنوز انجام نگرفته است. به هر حال بوسیله دسته بندی وتحلیلی ممکن است بتوانیم چیزهایی را که همیشه به صورت نهانی وجود داشته است آشکار کنیم وبدانها آگاهی یابیم واین خود مبدئی برای رهیابیهای عملی در راه آموزش و سواد بصری برای عموم است. برای رسیدن به سواد بصری راهها ونکات متعددی راباید بررسی کرد، از جمله شیوة تربیت و آموزش هنرمند وصنعتگر، فیزولوژی دستگاه بینایی، ونیز ماهیت ونحوة کار فیزیولوژی بدن انسان.
در زمینه پدیده های بصری نیز قواعدی سبیه به صرف ونحو وجود دارد ومی توان برای ساختن یک ترکیب بندی یا کوکپوزیسیون، راهنماییهای مفیدی در اختیار جویندگان قرار دارد. عناصر اولیه ای وجود دارند که تعلیم آن به محصلین رشته های مربوط به رسانه های بصری، هنرمندان و حتی غیر هنرمندان مفید است و آموزش فنون و تکنیکهایی برای به کار گرفتن آنها لازم است که می توان در ایجاد وخلق پیامهای روشن بصری از آنها سود جست. دانستن همة این عوامل، به درک بهتر پیامهای بصری کمک می کند.
ما از راههای گوناگون به درک تصویر وبه طور کلی اخبار بصری می پردازیم. ادراک حسی ونیروهای درون جنبشی ما که دارای خصلتی فیزیولوژی هستند در جریان فهم بصری ما از محیط اهمیتی بسیار دارند. چگونگی وضع ما در حالت ایستاده، حرکت، حفظ تعادل، حفاظت از خود، وواکنش نسبت به نور و تاریکی با حرکات ناگهانی موجود در محیط، در تعیین نوع دریافت وتفسیر ما از آنچه که می بینیم بسیار مؤثر است. این واکنش ها بدون صرف آگاهانة نیرو، وبه صورت طبیعی انجام میگیرند، ولزومی به مطالعه یا آموختن آنها نداریم. ولی این واکنشها به نوبة خود تحت تأثیر حالات روانی وضعیت فرهنگی وبالاخره ضروریات محیط هستند. دیدگاه ونحوه نگرش ما به جهان نیز در چگونگی آنچه می بینیم بی تأثیر نیست، و بالاخره آنکه عمل دیدن در هر فردی به شکلی خاص او انجام میگیرد. نحوه تجلیات روانی انسان تا حدودی زیاد بوسیله آداب و سنن اجتماعی شکل می گیرد. افرادیک جامعه با فرهنگی خاص ممکن است از موادی تغذیه کنند که دیگر مردم، با فرهنگی دیگر پس از خوردن همان مواد دچار حال تهوع شوند. درست به هم اینگونه دارای سلیقه های بصری خاصی هستیم که با وجود ما در آمیخته است. مثلاً فردی که امروز در جامعه غربی تربیت میشود برای فهم و واکنش صحیح بصری در قبال یک نقاشی که در آم از فن پرسپکتیو استفاده شده است دچار هیچ گونه زحمتی نمی شود و بطور طبیعی قادر به درک آن است. می دانیم که با استفاده از این فن میشود مصنوعاً به تصاویر، حالتی سه بعدی داد و در نقاشی و عکس برداری این فن موارد استفاده بسیار دارد، حال آنکه تصاویر نقاشی یا عکس برداری شده در واقع مسطح ودارای دو بعد هستند. ولی یک بومی ساکن استرالیا برای آنکه بتواند اجسام سه بعدی شبیه سازی شده در یک تصویر را، از طریق پرسپکتیو، باز شناسد، باید تعلیم ببیند. به چنین فردی این قاعده را باید آموزش داد، زیرا او به طور طبیعی نمی تواند متوجه آن شود. محیط اطراف نیز بر چگونگی دیدن در ما اثر می گذارد. در ساکنان مناطق کوهستانی، حس جهت یابی از طریق، در مکانهای مسطح و وسیع مثل کویر دچار اختلالاتی میشود ومدت زمانی باید بگذرد تا با محیط تازه سازگار شوند. هنر نقاشی اسکیموهاکه ساکن مناطق و سرد و پر برف قطبی هستند مثل بسیار روشنی در تأیید این نکته است. اسکیموها در تمام طول زندگی خود با محیطی بسیار پهناور وگسترده ویکنواخت پوشیده از برف، که در نتیجه بطور یکدست سفید است، ونیز آسمانی بسیار روشن و سفید روبه رو هستند، این شرایط محیطی باعث میشود که خط افق به صورتی بسیار مبهم و نا مشخص دیده شود و گاه حتی به کلی محو گردد، از این جهت هنرمندان اسکیمو که نسبت به خط افق چندان حساسیتی ندارند هنگام نقاشی آزادانه تصویراشیا و افراد را بدون در نظر گرفتن حالات آنها نسبت به خط افق آنها را طوری می سازند که برای گاه معلق یا واژگون به نظر میرسد.
ولی به رغم اختلافات ناشی از محیط و فرهنگ که در نحوه دیدن افراد تأثیر میگذارد، اساس نحوه دریافت بصری در همه افراد بشر یکسان است، در این سیستم البته تنوعاتی وجود دارند ولی این تنوع در نحوه ساخت اولیه موضوع هاست. قواعد دستوری بصری نیز در این زمینه وجود دارد که خصوصیت اصلی آن بقرنج بودن آن است. ولی بقرنج بودن یک موضوع نباید مانع از ارائه تعریف آن شود. البته زبان وسواد بصری دارای یک سیستم ونظم منطقی ساده وروشن مانند کلام نیست. کلام ساخته و پرداخته بشر استو عبارت است از قراردادهایی که بدان سبب اخبار واطلاعات مختلف به صورت رمز یا سمبل در می آید، این رمزها حامل وناقل اخبار هستندویا اخبار به وسیله آنها ضبط میشوند وبه هنگام نیاز، انسان ها با رمزگشایی آنها به مضمون اخبار پی می برند. به این سبب ساخت کلام از نوعی منطق برخوردار است که مشابه آن در زبان بصری وجود ندارد..
شامل 15 صفحه word
دانلود مقاله رهیابی برای سواد بصری