لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل: Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه :14
بخشی از متن مقاله
ایران و جهانی‌شدن
طرحی برای آغاز یک مطالعه استراتژیک
بحث درباره ماهیت جهانی‌شدن، بهتر است که به دور از کلی‌گویی و با پی‌گیری اصول کاربردی و استراتژیک، به‌ویژه با تبیین‌ها و ارائه راهکارهای تفصیلی، مورد مطالعه و گفت‌وگو قرار گیرد. حال‌که دنیای معاصر در راهی کاملا متفاوت با گذشته گام نهاده است، بهترین واکنش آن است که با این جریان نه از سر غفلت، بلکه با آگاهی کامل برخورد شود.
جهانی‌شدن، علیرغم همه تلاشهایی که برای تقدیس یا تکفیر آن صورت می‌پذیرد، می‌تواند جنبه‌های پنهانی زیانباری داشته باشد که نه‌تنها برای مردم عادی بلکه حتی برای نخبگان جامعه نیز به‌درستی شناخته شده‌نیست. اکنون ایران و جامعه انقلابی آن، در خط مقدم مواجهه با جهانی‌شدن قرار گرفته‌اند و علیرغم همه رشادتها و اصالتهای ملی، از این ناحیه مخاطرات جدی و دردسرسازی قابل پیش‌بینی است. درواقع ایران، به خاطر سابقه و ریشه‌های فرهنگی قدرتمند و نیز به لحاظ جبهه‌گیری ایدئولوژیک انقلاب اسلامی در مقابل نظام سلطه غرب، مهمترین دژ مقاومت در برابر این فرایند جهانی‌شدن ــ و به تعبیری جهانی‌سازی ــ محسوب می‌شود؛ بنابراین لازم و ضروری است که با تدوین برنامه‌ای ملی؛ رسالت، اهداف، استراتژی، چشم‌انداز، روشهای عملیاتی، تاکتیکها و سازماندهی خود را در مقابل پدیده جهانی‌شدن مشخص نموده و با دستیابی به نوعی گفتمان مشترک نه‌تنها از مهلکه‌های آن به دور مانیم بلکه از فرصتهای قابل پیش‌بینی آن حداکثر استفاده را ببریم. مقاله زیر کوششی ساختاری در تبیین این موضوع حیاتی است که تقدیم شما می‌گردد.
ضرورت تحقیق
ایران مدتها است که یکی از اهداف اصلی جهانی‌شدن در نظر گرفته می‌شود. اهمیت نفوذ کامل در ایران، صرف‌نظر از موقعیت جغرافیایی و اقتصادی آن، از دو جهت دیگر نیز قابل توجه است: ازیک‌سو ایران ضمن برخورداری از تاریخ و تمدن غنی با پیشینه چند‌هزارساله یکی از ارکان اصلی فرهنگ و اندیشه شرقی و نیز پایگاه اصلی تشیع و یا به‌عبارتی کانون عقلانیت اسلامی به شمار می‌رود؛ ازدیگرسو، انقلاب اسلامی ایران یکی از قدرتمندترین رقبای روند جهانی‌شدن و منشا اصلی مقاومت اسلامی در برابر آن میباشد. بنابراین فتح ایران در نگاه طراحان جهانی‌سازی، درواقع فتح همزمان شرق و جهان اسلام قلمداد می‌گردد. گرچه درحال‌حاضر تاثیرپذیری کشورمان از امواج جهانی‌شدن را نمی‌توان انکار کرد اما بااین‌وجود مقاومت مردم ایران در برابر این امواج نیز که در پرتوی پیروزی انقلاب اسلامی تقویت گردید، ستودنی است. اما به قول معروف، خطر پشت در خانه است و تهدیدی جدی ناشی از عزم جهانی‌شدن برای درهم‌شکستن مقاومت مردم ایران، کاملا احساس می‌شود.[i] جهت برخورد و رویارویی صحیح و منطقی با جهانی‌شدن، سردادن شعار و سپردن امور به دست مدیران بی‌‌بهره از علم و دانش روز کارایی نخواهد داشت. بلکه باید عرصه به دست محققان توانا و مستقل سپرده شود تا مسیر و سازوکار حضور فعالانه در صحنه مقاومت در برابر پروژه جهانی‌سازی را به‌درستی برای مردم ایران تبیین کنند.
در این رابطه، ذکر این نکته خالی از فایده نخواهد بود که غرق‌شدن در مطالعات انتزاعی، ما را از مواجهه عملیاتی با جهانی‌شدن باز می‌دارد؛ لذا پیشنهاد می‌شود ضمن دستیابی به یک جمعبندی استوار و معتدل از مباحث تئوریک، از توقف در مطالعات کم خاصیت، اجتناب گردد.
پیشینه تحقیق
شاید عجیب به‌نظر برسد که با مروری بر آثار علمی منتشره در کشور، حدود نوددرصد از آثار مزبور را ترجمه و ده‌درصد را تالیف تشکیل می‌دهد. موضع انفعال از سوی کشورهایی مانند ایران، تا آنجا پیش می‌رود که «جهانی‌شدن» را تنها خود غربی‌ها برای ما تحلیل می‌کنند و درک جهانی‌شدن فقط با عینک غربی برای متفکران کشور میسور است. گذشته از این معضل فکری که البته درباره سایر موضوعات نیز قابل ملاحظه است، از ده‌درصد تالیفی که از سوی پژوهشگران ایرانی منتشر شده، اکثر آنها مطالعات نظری و مرور و تبیین دیدگاههای غربی درباره جهانی‌شدن است؛ چنانکه نگارنده با صرف ساعتها وقت برای جستجوی منابع، به هیچ اثر درخوری با رویکرد استراتژیک درباره رابطه ایران و جهانی‌شدن مواجه نشد. لذا به نظر می‌رسد، با لحاظ بی‌پیشینگی تحقیق مورد نظر، آغاز مطالعات در این موضوع از اولویت ویژه‌ای برخوردار میباشد.
اهداف تحقیق
1ــ شناخت ماهیت، مولفه‌ها، مبانی نظری، پیشینه تاریخی و اجتماعی و فرایند تحقق جهانی‌شدن
2ــ بررسی و مطالعه نسبت میان اسلام و جهانی‌شدن
3ــ مشخص‌کردن چالشهای فکری و ساختاری موجود و آتی فراروی کشور در مسیر فرایند تحقق جهانی‌شدن (آسیب‌شناسی)
4ــ شناخت ظرفیتها و تواناییهای بالقوه و بالفعل کشورمان جهت مواجهه پیشتازانه با جهانی‌شدن (به‌دست‌گیری ابتکار عمل)
5 ــ شناسایی راهها و اقتضائات ایجاد بستر مناسب، جهت شکل‌گیری «جبهه خودجوش» مقابله با جهانی‌شدن
6 ــ معرفی لوازم و راههای برقراری رابطه و مفاهمه میان ایران و جهانی‌شدن
سیاستهای تحقیق
1ــ تلاش برای شکل‌گیری توافق‌نظر نسبی درباره ماهیت و مولفه‌های جهانی‌شدن در میان نخبگان
2ــ حرکت به سمت ایجاد ادبیات و راهکارهای مشترک (نسبی و حداکثری) در مواجهه علمی نخبگان با جهانی‌شدن
3ــ سعی در اتخاذ مواضع علمیِ مبتنی بر روش‌شناسی هر رشته (مستقل از مواضع جناحهای سیاسی یا یک نوع تفکر خاص در کشور)
4ــ اتکا به پژوهشهای متقن و ممتاز علمی در مباحث بنیادین و تمرکز بر پژوهشهای راهبردی
5 ــ اهتمام به استفاده از تجارب و دستاوردهای سایر کشورهای مخالف روند جهانی‌شدن در مواجهه با آن
6 ــ توجه به کلان‌نگری و ایجاد جریان و جبهه فراگیر
7ــ عنایت به سازواربینی و پیوسته‌نگری اجزاء مختلف تحقیق (به‌ویژه میان مبانی، راهبردها، راهکارها و برنامه)
چشم‌انداز تحقیق
1ــ شفاف‌سازی مواضع رسمی جمهوری اسلامی ایران در موضوع جهانی‌شدن
2ــ تصمیم‌سازی (ایجاد زمینه قانون‌گذاری) برای شورای عالی انقلاب فرهنگی و سایر مراجع درخصوص مواجهه کشور با جهانی‌شدن
3ــ ترسیم ساختار کلان برنامه ملی و درازمدت در بخش فرهنگی با انگیزه امکان تهیه یک برنامه واقع‌بینانه و کارآمد
مخاطبان تحقیق: کارشناسان عالی، اعضاء مراجع تصمیم‌گیری و مسئولان نظام (با فرض متخصص‌بودن آنان)
نوع تحقیق: بنیادی و راهبردی
زمینه تحقیق: میان‌رشته‌ای
روش تحقیق: کتابخانه‌ای و پیماشی
رویکرد تحقیق: توصیف، تحلیل و نقد در بخش بنیادی و همچنین نظریه‌پردازی در بخش راهبردی
شیوه نگارش متن حاصل تحقیق: دائرةالمعارفی (فشرده، تخصصی، پراستناد)
شیوه اجرای تحقیق: گروهی (به لحاظ میان‌رشته‌ای‌بودن اعضاء گروه؛ دارای کارشناسانی در فلسفه، الهیات، تاریخ ــ ایران و غرب ــ ، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و مدیریت استراتژیک)
پرسشهای اصلی
1ــ پرسش درباره ماهیت و پشت‌پرده جهانی‌شدن
2ــ میزان و توانایی نفوذ و سرعت جهانی‌شدن
3ــ موضع جمهوری اسلامی ایران درباره جهانی‌شدن
4ــ جهانی‌شدن و چالشهای موجود و فراروی کشور
5 ــ ظرفیتهای بالقوه و بالفعل برای مواجهه با جهانی‌شدن
6 ــ استراتژیهای قدرتمند برای مواجهه فعالانه با جهانی‌شدن
7ــ مختصات برنامه ملی جهانی‌شدن
فرضیه‌ها
1ــ جهانی‌شدن مولود مدرنیسم است و در حال حاضر به‌عنوان یک پروژه از سوی غرب دنبال می‌شود.
2ــ جمهوری اسلامی ایران براساس اندیشه اسلام، اهداف و آرمانهای انقلاب و قانون اساسی با روند تحمیلی جهانی‌شدن مخالف است و آن را برای خود از جهت فرهنگی، سیاسی و اقتصادی یک تهدید بزرگ می‌داند.
3ــ جهانی‌شدن، سه چالش اساسی برای ایران ایجاد خواهد کرد: تضعیف فرهنگ و هویت ملی، کاهش استقلال و اقتدار ملی و نابودی اقتصاد ملی.
4ــ جمهوری اسلامی ایران برخلاف بسیاری از کشورها در پرتوی داراییهای فرهنگی و ثروتهای ملی خود، از قدرت بالقوه مواجهه فعالانه با جهانی‌شدن برخوردار است.
5 ــ رسیدن به سطح و درجه رقابت با کشورهای توسعه‌یافته به‌ویژه در حوزه اقتصادی و نیز تقویت فرهنگ بومی، مهمترین و کارآمدترین استراتژی رفع تهدیدات با جهانی‌شدن میباشد و در این بین تولید علم و نظریه‌پردازی از اولویت خاص برخوردار است.
6 ــ یک برنامه ملی می‌تواند ضمن مشارکت‌دادن تمامی اقشار مردم در مواجهه منطقی با جهانی‌شدن، کشور را تدریجا در برابر مخاطرات جهانی‌شدن ایمن و مصون سازد.
ساختار تحقیق
مقدمه: (ضرورت، اهداف و روش تحقیق)
فصل اول: مبانی نظری
ـــ چیستی جهانی‌شدن (پروسه یا پروژه‌بودن جهانی‌شدن)
ـــ پیشینه تاریخی (در غرب، جهان اسلام و ایران)
ـــ ارکان و بنیادهای جهانی‌شدن
ـــ مدرنیسم و جهانی‌شدن؛ اومانیسم، سکولاریسم، سیانتیسم، دموکراسی، لیبرالیسم و نظام سرمایه‌داری، پلورالیسم
فصل دوم: نسبت میان اسلام و جهانی‌شدن
ـــ اسلام حداقلی و جهانی‌شدن
ـــ اسلام حداکثری و جهانی‌شدن
ـــ رابطه آرمان جهانی‌گرایی اسلامی و جهانی‌شدن
ـــ الگوی جامعه جهانی مطلوب از نگاه اسلام (از نگاه قرآن و روایات)
فصل سوم: برآورد کمی و کیفی از قدرت نفوذ، تاثیر و سرعت جهانی‌شدن
ـــ رهبری جهانی‌شدن
ـــ کارنامه جهانی‌شدن در نیم‌قرن اخیر
ـــ چالشهای موجود و فراروی جهانی‌شدن
ـــ مروری بر استراتژیهای اروپا و امریکا درباره جهانی‌شدن در ربع قرن آینده
فصل چهارم: تهدیدها و چالشهای موجود و فراروی کشور (همراه با گمانه‌زنی درباره ربع قرن آینده ایران در صورت ادامه روند فعلی)
فصل پنجم: استطاعتها و ظرفیتهای بالقوه و بالفعل کشور در مواجهه با جهانی‌شدن
فصل ششم: راهکارهای مواجهه کشور با جهانی‌شدن (اعم از ایجابی و سلبی)
فصل هفتم: ترسیم ساختار برنامه ملی؛ رسالت، اهداف، سیاستهای کلی، چشم‌انداز، سیاستهای راهبردی، سرفصلهای برنامه، روشهای عملیاتی، سازمان عملیات، تاکتیکها، نیروی انسانی، منابع پشتوانه طرح (مادی و معنوی)، سیستم کنترل و نظارت، سیستم بازخوردسنجی.
نگاهی تفصیلی به پرسشها و فرضیه‌های تحقیق
الف‌ـ ماهیت جهانی‌شدن:
1ــ جهانی‌شدن یک وضعیت یا پدیده نوظهور نیست، بلکه روندی است که به مدت طولانی جریان داشته است. درواقع از زمانی‌که نظام سرمایه‌داری به‌عنوان یک شکل قابل دوامِ جامعه انسانی، پا به جهان گذارد؛ به قول پل سوئیزی: «سرمایه‌داری در بطنی‌ترین کنه و ذات خود، چه از لحاظ درونی و چه از جهت بیرونی، یک نظام گسترش‌یابنده است. هنگامی‌که این نظام ریشه دوانید، هم رشد می‌کند و هم به اطراف خود گسترش می‌یابد.»[ii]
باید توجه داشت، سرمایه‌داری از نخستین روزهای پیدایش آن تاکنون، تنها با گسترش خویش در فضای غیرسرمایه‌داریِ پیرامون خود، زندگی کرده است و تنها از همین طریق می‌تواند زندگی کند و لذا جهانی‌شدن از خصوصیات ذاتی روند انباشت سرمایه محسوب می‌شود. بر این اساس، اگر بپذیریم که جهانی‌شدن تا مقطعی از تاریخ یک پروسه قلمداد می‌شود، لااقل از سده اخیر به بعد، باید به آن با چشم پروژه نگاه کرد؛ چراکه جهانی‌شدن در این مقطع یک برنامه طراحی‌شده برای پیشبرد اهداف کشورهای غربی محسوب می‌شود و اراده‌ای در حال مدیریت آن در جهان میباشد؛[iii] هرچند این پروژه فرایند تکاملی خود را تدریجا طی کرده است.
2ــ سرمایه‌داری گرچه خود محصول و زاییده مدرنیسم است، ولی امروز به قوه محرکه آن تبدیل شده است. مدرنیسم را نباید براساس مفهوم لغوی آن، یعنی تجددگرایی، درک نمود؛ چراکه مدرنیسم مفهومی است با بار معنایی خاص که در یک بستر تاریخی ویژه تدریجا شکل‌یافته و فربه گردیده است.[iv] اومانیسم، سکولاریسم، سیانتیسم، دموکراسی نو، لیبرالیسم، کاپیتالیسم و پلورالیسم از ارکان اصلی مدرنیسم قلمداد می‌شوند، به‌طوری‌که مدرنیسم بدون لحاظ هریک از ارکان مزبور نمی‌تواند به ماهیت اصلی خود نزدیک شود[v] (تنیدگی و ترابط ارکان و لزوم سازواربینی آنها). همچنین ساده‌انگاری است اگر ظهور پست‌مدرنیسم را چیزی جز روند تکاملی مدرنیسم تفسیر کرد.[vi] براین اساس برای تحقق جهانی‌شدن، که عمدتا با اهداف اقتصادی پیشروی می‌کند، باید ابتدا یک بستر اندیشه‌ای، فرهنگی و سیاسی ایجاد گردد. باید توجه داشت که تنها در چنین بستری امکان تعقیب اهداف اقتصادیِ نظام سرمایه‌داری متصور خواهد بود.[vii] هرچند این امر، نقشِ مادرگونه مدرنیسم برای جهانی‌شدن را انکار نمی‌کند.
متن کامل را می توانید بعد از پرداخت آنلاین ، آنی دانلود نمائید، چون فقط تکه هایی از متن به صورت نمونه در این صفحه درج شده است.
دانلود فایل
دانلود مقاله درباره ایران و جهانی‌شدن - طرحی برای آغاز یک مطالعه استراتژیک