در عصر گسترش روزافزون اطلاعات و ارتباطات <عصر دانایی> به سر می‌بریم اهداف آموزش و پرورش در سطح جهان به خوبی بیانگر این مطلب است که از مهم‌ترین نیازهای هر جامعه تعلیم و تربیت افرادی است که با اتکا به نیروی اراده و تعقل خویش منطقی بیاندیشد و به جای وابستگی و استفاده از دستاوردهای اقتصادی و فرهنگی دیگران، خود مولد دانش، فناوری و فرهنگ مناسب برای زندگی مستقل درعصر دانایی باشند، در این راستا با مشکلی اساسی در نظام‌های آموزشی مواجه هستیم که همان <افت تحصیلی> است که هر ساله هزینه‌های سنگینی به بار می‌آورد و همچنان در حال افزایش است. بسیاری از دانش‌آموزان نمی‌توانند از پس مواد و محتوای آموزش مسایل برآمده یا در موعد مقرر به پایان رسانند، تاسف‌انگیزتر نیست که بدانیم بسیاری از این افراد توانایی‌های لازم برای کسب موفقیت را دارند و موفق نمی‌شوند، از طرفی هم علی‌رغم توسعه کمی آموزش رسمی در چند دهه اخیر شاهد انتقاداتی از شرایط کیفی تعلیم و تربیت در عرصه‌های مختلف بوده‌ایم، شرایطی که موجب پدید آمدن دانش‌آموزان بی‌احساس و انگیزه، فارغ‌التحصیلان بی‌علم و معلمان فاقد خلاقیت شده است، به طوری که هر چه سطح تحصیلی بالاتر می‌رود، شوق آموختن در دانش آموزان کمتر می‌شود.
در ابتدا به تعریف افت تحصیلی می‌پردازیم؛ منظور از افت تحصیلی <کاهش عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان از سطحی رضایت بخش به سطحی نامطلوب است> بهترین شاخص برای <بررسی افت و پیشرفت تحصیلی> سطح عملکرد قبلی و فعلی خود دانش آموز است.
ابعاد افت تحصیلی دانش آموز که بهم وابسته هستند عبارتند از:
فردی (مانند: هوش، حافظه، مشکلات جسمی و...)
خانواده (مانند: ناآرامی محیط، نظام ارزشی حاکم بر خانواده و...)
مدرسه (مانند: شیوه تدریس و نحوه نگرش معلم، عدم استفاده مناسب از وسایل کمک آموزشی، تعداد زیاد دانش‌آموزان، شلوغی کلاس‌ها و...)
جامعه (مانند: بیکاری تحصیل‌کرده‌ها)
علل فردی:
1- هوش و توانایی‌های ذهنی
الف) هوش عمومی، توانایی است که در اغلب فعالیت‌های انسان خود را نشان می‌دهد (رابطه عمومی بین نمرات دروس مختلف).
ب) هوش اختصاصی: هر فرد در یک زمینه خاصی از آن بهره‌مند است.
2- توجه
3- انگیزه
4- آشفتگی‌های عاطفی- هیجانی
نارسایی‌ها یا ناراحتی‌های جسمی
علل فردی:
1- هوش: امروزه دیگر مثل گذشته به هوش اهمیتی داده نمی‌شود، تحقیقات نشان می‌دهد؛ حدود 10 درصد از موارد افت تحصیلی به علت ناتوانی ذهنی و عدم کنش فرد است، از بین دو دانش آموز با بهره هوشی مساوی آن موفق‌تر خواهد شد که تلاش بیشتر نموده و پشتکار زیادتر داشته باشد.
2- توجه: برای یادگیری و به خاطر سپردن هر مطلبی، اولین شرط توجه به آن مطلب است. حتی اگر دانش آموز هوش بالا داشته باشد، ولی توجه نکند نمی‌تواند خوب یاد بگیرد؛ علت افت و شکست بعضی از دانش‌آموزان عدم توجه به معلم و مواد تدریس شده و عدم تمرکز حواس هنگام مطالعه و انجام تکالیف است.
3- انگیزه: به حالت‌های درونی فرد که موجب هدایت رفتار او به سوی نوعی هدف خاص، که در واقع موتور حرکت هر فرد را انگیزه گویند. کسانی که دارای ترس شدید از شکست هستند یا افرادی کمال‌گرا مطلقا نمره خوب می‌خواهند، به سوی تکلیف بسیار آسان که احتمال موفقیت در آنها زیاد و احتمال شکست بسیار کم است، روی می‌آورند یا به تکالیف بسیار دشوار که بتوانند
شامل 8 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله شناسایی و رفع عوامل افت تحصیلی دانش‌آموزان